Phong tục Nhật Bản: Hành trình khám phá nét đẹp văn hóa độc đáo

Phong tục và văn hóa Nhật Bản phản ánh sự tinh tế và sâu sắc trong quan niệm sống của người dân nơi đây.

Kimono là trang phục truyền thống phổ biến, thể hiện vẻ đẹp và tinh thần Nhật Bản.

Trà đạo không chỉ là nghệ thuật pha trà mà còn là biểu hiện của sự hiếu khách và tôn trọng.

• Osechi Ryori: Bữa ăn truyền thống đầu năm mới.
• Hatsumode: Phong tục đi lễ đầu năm tại đền chùa.
• Shimekazari: Vòng trang trí treo trên cửa vào dịp Tết để chào đón thần linh.

Người Nhật coi trọng việc thể hiện sự khiêm tốn và tôn trọng người khác trong mọi tình huống.

Việc gửi thiệp chào năm mới là một cách để bày tỏ lòng biết ơn và giữ gìn mối quan hệ.

Văn hóa và phong tục Nhật Bản là sự kết hợp tinh tế giữa truyền thống và hiện đại, thể hiện qua các nghi lễ, lễ hội, và thói quen hàng ngày. Nổi bật với lễ hội Hanami ngắm hoa anh đào, tinh thần võ sĩ đạo Bushido của Samurai, và nghệ thuật biểu diễn Rakugo, Kabuki, Nhật Bản còn mang đến cái nhìn sâu sắc về sự kính trọng và tôn vinh thiên nhiên, cùng với thái độ sống khiêm tốn trong mọi tình huống.

1. Lễ hội và nghi lễ truyền thống phản ánh sự đa dạng văn hóa và lịch sử phong phú.
2. Tinh thần võ sĩ đạo, hay Bushido, thể hiện phẩm chất cao đẹp của người Nhật qua thời gian.
3. Nghệ thuật biểu diễn truyền thống như Rakugo và Kabuki làm phong phú thêm di sản văn hóa.
4. Thái độ tôn trọng thiên nhiên hướng dẫn cách người Nhật tiếp cận cuộc sống hàng ngày và đối mặt với thảm họa tự nhiên.
5. Trong cuộc sống hàng ngày, người Nhật bản thể hiện sự khiêm tốn, tôn trọng người khác và ưu tiên sự yên tĩnh.

Những phong tục này không chỉ là bản sắc văn hóa mà còn là cách thức người Nhật duy trì và phát huy giá trị truyền thống của mình trong thời đại toàn cầu hóa.

Tết ở Nhật Bản, còn được gọi là Oshougatsu hoặc Chính Nguyệt, từ ngày 1 đến 3 tháng 1, là thời gian gia đình sum họp để đón Toshigamisama, vị thần của sức khỏe, may mắn, và tài lộc.

• Tổng vệ sinh nhà cửa: Chuẩn bị đón Toshigami với nhà cửa gọn gàng, sạch sẽ.
• Trang trí nhà cửa: Sử dụng Shimekazari, Kagami mochi, và Kadomatsu như biểu tượng của may mắn và sự bình yên.
• Osechi Ryori: Bữa ăn truyền thống đầu năm mới với ý nghĩa mong ước cho năm mới.
• Iwai-bashi: Đũa đặc biệt dùng trong Osechi Ryori, cả hai đầu đều nhọn, tượng trưng cho sự kết nối với thần linh.

Ngoài ra, người Nhật còn có những phong tục đặc biệt khác trong dịp năm mới như Hatsumode - đi lễ đầu năm tại đền và chùa, với nghi lễ và trải nghiệm tinh thần tôn kính đặc biệt. Setsubun, vào ngày 3 tháng 2, là lễ hội ném đậu nành rang để xua đuổi ma quỷ, và thưởng thức Ehomaki, một cuộn sushi lớn, cầu mong hạnh phúc cho năm mới.

Tham gia các lễ hội này không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là cơ hội để trải nghiệm văn hóa đặc sắc và sâu sắc của Nhật Bản.

Kimono, trang phục truyền thống đầy biểu tượng của Nhật Bản, không chỉ là một phần của văn hóa mà còn phản ánh nhiều khía cạnh của lịch sử và xã hội Nhật Bản. Với sự đa dạng về kiểu dáng, màu sắc, và mục đích sử dụng, Kimono đã trở thành một trong những biểu tượng văn hóa phổ biến nhất của đất nước mặt trời mọc.

• Kimono được mặc trong nhiều dịp lễ hội truyền thống và sự kiện quan trọng, thể hiện nét đẹp văn hóa, truyền thống và tinh thần của người Nhật.
• Có nhiều loại Kimono khác nhau, phục vụ cho các mục đích và dịp lễ khác nhau, từ những bữa tiệc trang trọng đến các lễ hội truyền thống.
• Người Nhật coi trọng việc lựa chọn Kimono phù hợp với sự kiện, mùa, và thậm chí là tình trạng hôn nhân của người mặc, điều này phản ánh sự tinh tế và ý nghĩa sâu xa của trang phục này trong văn hóa Nhật Bản.

Kimono không chỉ đơn giản là một loại trang phục mà còn là một hình thức nghệ thuật, mang đến cái nhìn sâu sắc về lịch sử, văn hóa, và xã hội Nhật Bản. Sự phong phú và đa dạng của Kimono cũng như cách thức mà nó được mặc và trưng bày, đã khiến cho trang phục này trở thành một phần không thể thiếu của di sản văn hóa Nhật Bản.

Văn hóa trà đạo của Nhật Bản, hay "Chanoyu", mang một ý nghĩa sâu sắc và là một nét đặc trưng tinh tế của văn hóa Nhật. Trà đạo không chỉ là nghệ thuật pha trà mà còn là một quá trình thiền định, thể hiện sự kính trọng và sự tinh tế trong giao tiếp và ứng xử.

• Trà đạo được coi là biểu hiện của sự "hiếu khách" trong một không gian ấm cúng và nhẹ nhàng.
• Nó bắt nguồn và được phát triển từ đầu thế kỷ thứ 12, là sự kết hợp giữa nghệ thuật, tâm linh, và triết lý, mang đến bốn nguyên tắc cơ bản: hòa (和), kính (敬), thanh (清), và tịch (寂).
• Trà đạo nhấn mạnh vào việc thưởng thức trà trong sự tĩnh lặng, giúp con người ta tĩnh tâm và thấu hiểu giá trị của khoảnh khắc hiện tại.

Văn hóa trà đạo Nhật Bản không chỉ là một phần của lễ nghi hàng ngày mà còn là một trải nghiệm thiền định, nơi mỗi hành động đều mang ý nghĩa sâu sắc, từ cách chuẩn bị trà đến việc thưởng thức nó, mỗi bước đều thể hiện sự tôn trọng và lòng biết ơn đối với thiên nhiên và con người.

Trong văn hóa Nhật Bản, "Sumimasen" là một từ vô cùng quan trọng và được sử dụng rộng rãi, mang ý nghĩa xin lỗi hoặc cảm ơn. Sự khiêm tốn và sẵn lòng xin lỗi, ngay cả khi không phải lỗi của mình, thể hiện sự tôn trọng và thái độ chân thành với người khác. Phong tục này là biểu hiện của tính cách ôn hòa và sự nhã nhặn trong giao tiếp, được coi là phép lịch sự cơ bản trong xã hội Nhật Bản.

• Người Nhật sử dụng "Sumimasen" không chỉ để xin lỗi mà còn để biểu thị lòng biết ơn, thể hiện sự tôn trọng đối với người nhận.
• Cách sử dụng từ này cũng thể hiện sự nhận thức sâu sắc về môi trường xã hội và vị thế của bản thân so với người khác, từ đó lựa chọn cách thức giao tiếp phù hợp.
• Trong mọi tình huống, từ chối trực tiếp được coi là không lịch sự. Người Nhật thường tránh tranh cãi và từ chối một cách trực tiếp, thay vào đó, họ sử dụng ngôn ngữ cơ thể hoặc cách nói gián tiếp để thể hiện.

Phong tục này là một phần không thể tách rời trong văn hóa Nhật Bản, thể hiện sự tinh tế và sâu sắc trong cách ứng xử và giao tiếp hàng ngày.

Osechi Ryori là một bộ sưu tập các món ăn truyền thống Nhật Bản được phục vụ trong những ngày đầu năm mới. Mỗi món ăn trong Osechi Ryori không chỉ ngon miệng mà còn mang ý nghĩa sâu sắc, thể hiện những ước mong cho năm mới.

• Mỗi loại thực phẩm trong Osechi có ý nghĩa riêng, như renkon (củ sen) tượng trưng cho sự minh mẫn và khả năng nhìn thấu tương lai mà không gặp trở ngại.
• Osechi Ryori được phục vụ trong một bộ khay chồng lên nhau (Jubako), thường có 3 hoặc 4 tầng, mỗi tầng chứa các loại thực phẩm khác nhau.
• Iwai-bashi, một loại đũa đặc biệt, được sử dụng để ăn Osechi. Cả hai đầu của đũa này đều nhọn, biểu thị cho việc chia sẻ bữa ăn giữa con người và thần linh, mang lại may mắn và hạnh phúc.

Ngoài Osechi, Otoso - một loại rượu sake truyền thống được uống trong ngày đầu năm mới để xua đuổi tinh thần xấu và mong muốn sức khỏe, cũng là một phần không thể thiếu trong bữa ăn Tết của người Nhật.

Hatsumode là phong tục đi lễ đầu năm ở Nhật Bản, từ ngày 1/1 đến 3/1, là dịp để người dân cầu nguyện cho một năm mới tốt lành, sức khỏe và bình an.

1. Nguồn gốc: Hatsumode có nguồn gốc từ phong tục "Toshigomori" của thời Edo, nơi người dân đến đền chùa cầu nguyện từ đêm giao thừa đến sáng ngày đầu năm mới.
2. Quy trình thực hiện: Dù là Phật giáo hay Thần đạo, người dân thực hiện nghi lễ đi lễ linh động, tản bộ lên chánh điện, cúng dường và cầu nguyện. Đặc biệt, trang phục kimono được ưa chuộng trong dịp này.
3. Trang phục: Mặc dù là mùa đông, nhiều người chọn diện kimono truyền thống. Cửa hàng cho thuê kimono mở cửa suốt dịp Tết, giúp du khách có thể trải nghiệm trang phục này.
4. Hoạt động phổ biến:
5. Bốc quẻ bói Omikuji để xem vận mệnh năm mới.
6. Mua Hamaya và Ema tại các gian hàng trong khuôn viên đền chùa, dùng để trang trí nhà cửa hoặc viết điều ước.
7. Thưởng thức thức ăn tại các gian hàng Yatai xung quanh đền chùa.
8. Địa điểm nổi tiếng: Đền Meiji Jingu ở Tokyo, Chùa Sensouji và nhiều ngôi chùa, đền khác như Fushimi Inari Taisha ở Kyoto đều là nơi thu hút lượng lớn người dân và du khách đến cầu nguyện trong dịp này.

Hatsumode không chỉ là một phong tục tôn giáo mà còn là dịp để thưởng thức văn hóa và không khí lễ hội đặc sắc của Nhật Bản.

Nengajo là tấm thiệp chúc mừng năm mới, là một trong những phong tục đặc sắc của Nhật Bản. Người Nhật bắt đầu chuẩn bị và gửi Nengajo từ cuối tháng 11, và bưu điện Nhật Bản bắt đầu nhận từ khoảng ngày 15/12 để đảm bảo thiệp đến tay người nhận vào ngày 1/1.

• Đối với gia đình có tang, họ sẽ gửi Mochu-hagaki để thông báo sẽ không gửi hoặc nhận Nengajo trong năm đó.
• Các bước viết Nengajo bao gồm ghi địa chỉ, tên người nhận và từ "年賀" để bưu điện biết là thiệp mừng năm mới.
• Phần đầu của Nengajo nên chứa các từ chúc mừng năm mới (gashi), phụ thuộc vào mối quan hệ với người nhận.

Những từ không nên dùng khi viết Nengajo bao gồm từ có nghĩa bi quan, đau buồn, hoặc từ "去年".

1. Nếu nhận được Nengajo từ ai đó mà bạn chưa từng gửi, hãy nhanh chóng viết một tấm mới và gửi lại.
2. Không gửi Nengajo cho người nhà có tang sự trong năm qua.
3. Các thiệp thường được gửi từ ngày 15/12 đến 25/12.

Cách viết và trình bày Nengajo rất quan trọng, phản ánh lòng kính trọng và tình cảm của người gửi tới người nhận.

Trong dịp Tết, người Nhật thực hiện nhiều hoạt động truyền thống, trong đó có việc trang trí nhà cửa, được biết đến với tên gọi Shogatsukazari. Sau đây là một số điểm nổi bật trong phong tục trang trí nhà cửa vào dịp Tết ở Nhật Bản:

• Người Nhật thường tránh dọn dẹp nhà cửa vào ngày 29 tháng 12 vì ý nghĩa không may mắn và chọn ngày 28 hoặc 30 để lau dọn.
• Các gia đình bắt đầu trang trí Shogatsukazari sau Giáng sinh, từ ngày 26 tháng 12, với thời điểm tốt nhất là ngày 28 và 30.
• Kadomatsu: Làm từ thông và tre, đặt ở lối vào nhà hoặc cửa chính để mời các vị thần mang lại hạnh phúc.
• Shimekazari: Vật trang trí mang ý nghĩa may mắn, thường được treo ở cửa ra vào hoặc trên bàn thờ.
• Kagamimochi: Chuẩn bị cho vị thần năm mới, thường được đặt trên khay gỗ nhỏ trang trí bằng giấy Nhật màu đỏ và dải giấy đỏ và trắng.

Ngoài ra, người Nhật cũng có phong tục gửi thiệp chúc Tết Nengajo cho bạn bè và người thân, với thiết kế độc đáo như hình ảnh con giáp, núi Phú Sĩ hay hoa Anh Đào. Mọi hoạt động trang trí này đều nhằm chào đón năm mới với nguyện vọng về một năm an lành, thịnh vượng và may mắn.

Setsubun đánh dấu thời điểm chuyển giao từ mùa đông sang mùa xuân theo lịch âm của Nhật Bản, thường được tổ chức vào ngày 3 tháng 2 hàng năm. Lễ hội này nổi tiếng với nghi lễ ném đậu nành rang (mamemaki) để xua đuổi tà ma, cùng với việc ăn Ehomaki, một loại sushi cuộn đặc biệt mang lại may mắn cho người ăn.

• Ném đậu (Mamemaki): Người dân thực hiện bằng cách ném đậu nành rang ra khỏi nhà hoặc vào một người mặc trang phục quỷ (oni) và nói "Oni wa soto! Fuku wa uchi!" có nghĩa là "Ma quỷ ra ngoài! May mắn vào trong!" Điều này tượng trưng cho việc xua đuổi tà ma và mời gọi hạnh phúc vào nhà.
• Ehomaki: Là một phong tục ăn một loại sushi cuộn dài trong im lặng và quay mặt về hướng may mắn được xác định hàng năm, nhằm cầu may mắn cho năm mới.
• Hiiragi Iwashi: Một truyền thống cũ gồm việc treo đầu cá mòi và lá nhựa ruồi ở cửa nhà để xua đuổi ma quỷ, dù nay phong tục này không còn phổ biến.
• Okame: Bên cạnh việc đeo mặt nạ oni, một số người tham gia ném đậu sẽ đeo mặt nạ Okame, vị thần của sự may mắn và tốt lành, để bảo vệ khỏi ma quỷ.

Lễ hội Setsubun còn kèm theo nhiều hoạt động và nghi lễ truyền thống khác như múa "Fukuju-no-mai" của Thất Phúc Thần, cũng như sự kiện ném đậu tại các địa điểm nổi tiếng như đền Hakone Jinja và chùa Naritasan Fudōson.

1. Ăn đậu nành rang: Sau nghi lễ ném đậu, truyền thống khuyến khích ăn số lượng hạt đậu tương đương với tuổi của mình cộng thêm một, để cầu mong tuổi thọ và may mắn.
2. Trang trí nhà cửa: Một số gia đình tại Kanto và Nara trang trí nhà cửa với các đầu cá và lá thiêng để ngăn chặn ma quỷ.

Các lễ hội lớn như ở chùa Zojo-ji ở Tokyo và chùa Naritasan ở tỉnh Chiba thu hút hàng nghìn người tham dự với sự xuất hiện của các chính trị gia, nghệ sỹ, và võ sĩ sumo.

Phong tục Nhật Bản, từ nghi lễ ném đậu Setsubun đến trang trí Tết Shogatsukazari, không chỉ phản ánh sự tôn trọng văn hóa mà còn là cầu nối kết nối con người với thiên nhiên và thần linh. Khám phá chúng, bạn sẽ hiểu thêm về tinh thần Nhật Bản: một vẻ đẹp rực rỡ từ truyền thống.

Phong tục quan trọng nhất khi thăm Nhật Bản có thể kể đến như sau:

1. Cúi đầu khi chào hỏi và khi cảm ơn: Để thể hiện sự tôn trọng và lịch sự trong giao tiếp hàng ngày.
2. Kính trọng nguyên tắc xếp hàng: Người Nhật rất coi trọng việc xếp hàng, đề cao kỷ luật trong các tình huống công cộng.
3. Không đi giày vào trong nhà: Đây là phong tục cơ bản và quan trọng, thể hiện sự sạch sẽ và tôn trọng không gian sống.
4. Dùng đũa đúng cách: Biết sử dụng đũa một cách lịch sự và chính xác khi ăn uống.