Chủ đề yokai nhật bản: Khám phá thế giới bí ẩn của Yokai Nhật Bản, nơi truyền thuyết và thực tại giao thoa. Từ Kappa dưới sông đến Kitsune trong rừng sâu, mỗi Yokai mang một câu chuyện độc đáo, phản ánh triết lý và văn hóa đa dạng của Nhật Bản. Hãy cùng chúng tôi đắm chìm trong hành trình kỳ thú này, mở cánh cửa vào thế giới tâm linh đầy mê hoặc của Yokai.
Mục lục
- Yokai Nhật Bản: Thế giới siêu nhiên đầy màu sắc
- Những Yokai nổi tiếng và điển hình của Nhật Bản
- Lịch sử và nguồn gốc của Yokai trong văn hóa Nhật Bản
- Vai trò của Yokai trong đời sống và văn hóa dân gian Nhật Bản
- Yokai và sự xuất hiện trong nghệ thuật, truyện tranh (Manga), và Anime
- Giới thiệu về các loại Yokai: từ thân thiện đến đáng sợ
- Câu chuyện về các Yokai nổi tiếng: Kappa, Kitsune, Oni...
- Tam Đại Yêu Quái nổi tiếng nhất trong truyền thuyết Nhật Bản
- Yokai trong đời sống hiện đại: Sự thích nghi và biến đổi
- Mối liên hệ giữa Yokai và niềm tin tôn giáo tại Nhật Bản
- Khám phá con phố Yokai kỳ lạ nhất tại Kyoto
- Tại sao yokai nhật bản lại được xem như là thực thể siêu nhiên trong văn hóa dân gian của đất nước này?
- YOUTUBE: Tổng Hợp 88 Loài Yêu Ma Quỷ Quái Nhật Bản
Yokai Nhật Bản: Thế giới siêu nhiên đầy màu sắc
Yokai là những sinh vật siêu nhiên từ truyền thuyết và văn hóa dân gian Nhật Bản, đại diện cho sự quyến rũ và bí ẩn. Với đa dạng hình thái từ động vật đến hình dạng người, yokai phản ánh tinh thần và văn hóa của Nhật Bản từ xa xưa.
- Ningyo: Yokai biển có hình dáng giống cá hơn người, với vảy vàng và ngón tay dài. Ăn thịt Ningyo được cho là có thể trường sinh bất tử.
- Zashiki Warashi: Linh hồn dưới dạng đứa trẻ may mắn nhưng nghịch ngợm, thường xuyên trêu chọc người chủ nhà.
- Tanuki: Chó raccoon nổi tiếng với khả năng biến hình và tinh nghịch, thường được miêu tả cầm chai rượu sake và đội mũ rơm.
- Kitsune: Hồ ly tinh thông minh với khả năng biến hình thành người.
- Kappa: Sinh vật nước tinh nghịch với đặc điểm là tấm đĩa trên đầu, yêu thích dưa chuột và đôi khi thân thiện với con người.
- Tengu: Sinh vật giống chim với mũi dài, được coi là bảo vệ rừng và núi, thể hiện sức mạnh ma thuật.
Yokai không chỉ là sinh vật siêu nhiên mà còn thể hiện nội tâm và văn hóa Nhật Bản. Chúng nói lên những mối quan tâm, lo lắng về chiến tranh, thiên tai và sự tôn trọng đối với thiên nhiên. Yokai thể hiện sự sáng tạo và trí tưởng tượng phong phú của người Nhật.
Xem Thêm:
Những Yokai nổi tiếng và điển hình của Nhật Bản
Yokai là một phần không thể tách rời khỏi văn hóa và truyền thuyết dân gian của Nhật Bản, mang đến cái nhìn sâu sắc về thế giới tâm linh phong phú của đất nước mặt trời mọc. Dưới đây là một số Yokai nổi tiếng và điển hình nhất.
- Amabie: Linh vật phòng chống dịch bệnh, nửa người nửa cá, thân được bao phủ bởi lớp vảy.
- Kuchisake-onna: Người đàn bà bị rạch miệng, một hình ảnh gieo rắc nỗi sợ hãi trong truyền thuyết đô thị.
- Kappa: Sinh vật nước được miêu tả như một hình thức của con rùa, nổi tiếng với sự quậy phá và thỉnh thoảng là hành động tốt bụng.
- Kitsune: Hồ ly tinh với khả năng biến hình thành con người, thường được liên kết với sự khôn ngoan và mưu mẹo.
- Oni: Quỷ khổng lồ thường xuất hiện trong các lễ hội để đánh đuổi tà ma, biểu tượng của sức mạnh và sự dữ dội.
- Tengu: Sinh vật huyền thoại với khuôn mặt giống chim và mũi dài, thường được coi là bảo hộ cho võ sĩ đạo.
- Rokurokkubi: Phụ nữ với khả năng kéo dài cổ của mình vào ban đêm, tiêu biểu cho những câu chuyện kỳ bí.
- Yuki Onna: Phụ nữ tuyết với vẻ đẹp lạnh lùng, thường xuất hiện trong những câu chuyện cảnh báo về cái chết lạnh giá.
Các Yokai không chỉ là sinh vật của truyền thuyết mà còn là phần quan trọng trong văn hóa Nhật Bản, phản ánh những niềm tin, trí tưởng tượng và nghệ thuật đặc sắc của đất nước này.
Lịch sử và nguồn gốc của Yokai trong văn hóa Nhật Bản
Yokai, những sinh vật siêu nhiên trong truyền thuyết Nhật Bản, kể câu chuyện về thế giới tâm linh phong phú và đa dạng của đất nước mặt trời mọc. Hãy cùng tìm hiểu về nguồn gốc và lịch sử hình thành của những sinh vật huyền bí này.
- Khái niệm Yokai: Yokai là thuật ngữ dùng để chỉ các loài ma quỷ, linh hồn, và sinh vật siêu nhiên khác trong văn hóa dân gian Nhật Bản. Yokai có thể hiện thân trong nhiều hình dạng khác nhau, từ đáng sợ đến quyến rũ.
- Phân loại: Yokai được phân loại theo đặc điểm, hành vi, và nguồn gốc. Có những Yokai liên quan đến tự nhiên, như Kodama (tinh linh cây cỏ) và Yuki-onna (phụ nữ tuyết). Khác biệt về hình dạng và tính cách, Yokai phản ánh sự đa dạng của thế giới tự nhiên và tâm linh.
- Lịch sử: Lịch sử của Yokai trải dài từ thời cổ đại, với những ghi chép đầu tiên xuất hiện trong văn bản và họa sĩ từ thời Heian (794-1185). Trong giai đoạn này, Yokai được xem như là những sinh vật bí ẩn với sức mạnh siêu nhiên.
- Yokai trong văn hóa đại chúng: Với sự phát triển của in ấn và nghệ thuật dân gian, nhất là trong thời kỳ Edo (1603-1868), hình ảnh và câu chuyện về Yokai trở nên phổ biến rộng rãi. Yokai không chỉ xuất hiện trong truyền thuyết mà còn là chủ đề của nghệ thuật, văn học, và thậm chí là các lễ hội dân gian.
Yokai là một phần không thể thiếu trong văn hóa Nhật Bản, không chỉ mang ý nghĩa giáo dục về sự tôn trọng tự nhiên mà còn là nguồn cảm hứng sáng tạo không ngừng cho nghệ thuật và văn hóa đại chúng.
Vai trò của Yokai trong đời sống và văn hóa dân gian Nhật Bản
Yokai, với hình dạng và câu chuyện đa dạng, đã trở thành một phần quan trọng trong đời sống và văn hóa dân gian của Nhật Bản, thể hiện sự giao thoa giữa thế giới tự nhiên và thế giới tâm linh. Cùng khám phá vai trò của Yokai trong văn hóa Nhật Bản qua các khía cạnh dưới đây.
- Như một phần của giáo dục: Yokai thường được sử dụng trong truyện cổ tích và truyền thuyết để truyền đạt bài học đạo đức, cảnh báo hoặc giáo dục trẻ em về các nguyên tắc sống còn trong xã hội.
- Biểu tượng văn hóa: Nhiều Yokai đã trở thành biểu tượng văn hóa, xuất hiện trong các lễ hội, nghệ thuật, và thậm chí là thiết kế sản phẩm. Chúng không chỉ giới hạn ở truyền thuyết mà còn được hiện đại hóa qua các tác phẩm văn học và điện ảnh.
- Trong tôn giáo và tâm linh: Một số Yokai có nguồn gốc từ niềm tin tôn giáo, phản ánh sự kính trọng của người Nhật đối với thiên nhiên và thế giới tâm linh. Chúng thường được coi là thực thể giữa thế giới này và thế giới bên kia.
- Tác động tới đời sống hàng ngày: Yokai cũng ảnh hưởng đến các phong tục, tập quán và thậm chí là các biện pháp phòng tránh xui xẻo trong đời sống hàng ngày của người Nhật, như cách bài trí nhà cửa để tránh Yokai hay lời cầu nguyện để xua đuổi chúng.
Qua thời gian, Yokai không chỉ là những sinh vật của truyền thuyết mà còn là nguồn cảm hứng cho văn hóa đại chúng, tạo nên một phần không thể thiếu trong bức tranh đa sắc của văn hóa Nhật Bản.
Yokai và sự xuất hiện trong nghệ thuật, truyện tranh (Manga), và Anime
Yokai không chỉ là một phần của văn hóa dân gian Nhật Bản mà còn được tái hiện mạnh mẽ trong nghệ thuật, truyện tranh (manga), và anime, tạo nên những câu chuyện hấp dẫn với những sinh vật siêu nhiên đầy màu sắc.
- Nghệ thuật truyền thống: Yokai đã được khắc họa trong nhiều tác phẩm nghệ thuật truyền thống Nhật Bản, từ tranh khắc gỗ Ukiyo-e đến các bức tranh trên lụa, thể hiện sự đa dạng và phong phú của thế giới siêu nhiên.
- Manga và Anime: Các nhà sáng tạo manga và anime đã lấy cảm hứng từ Yokai để tạo ra những nhân vật và câu chuyện độc đáo, thu hút người xem ở mọi lứa tuổi. Ví dụ nổi bật bao gồm:
- Gegege no Kitaro – Một trong những series manga và anime lâu đời và phổ biến nhất về Yokai, kể về cuộc phiêu lưu của Kitaro - một Yokai trẻ tuổi trong việc giải quyết mâu thuẫn giữa con người và Yokai.
- Yokai Watch – Một franchise thành công với trò chơi, manga, và anime, xoay quanh một chiếc đồng hồ đặc biệt cho phép người đeo giao tiếp với Yokai và giải quyết các vấn đề do chúng gây ra.
- InuYasha – Một series manga và anime kết hợp giữa hành động, lãng mạn và siêu nhiên, với sự xuất hiện của nhiều Yokai từ dễ thương đến đáng sợ.
- Phim điện ảnh: Nhiều bộ phim hoạt hình Nhật Bản cũng đã khám phá chủ đề Yokai, với Spirited Away của Studio Ghibli là một ví dụ kinh điển, nơi thế giới của Yokai được thể hiện một cách sống động và phong phú.
Qua Manga, Anime và nghệ thuật, Yokai tiếp tục là một nguồn cảm hứng bất tận, kết nối quá khứ với hiện tại và mang đến cho chúng ta những câu chuyện về thế giới tâm linh Nhật Bản đầy màu sắc và sức sống.
Giới thiệu về các loại Yokai: từ thân thiện đến đáng sợ
Yokai là những sinh vật huyền bí đầy màu sắc trong thần thoại Nhật Bản, đa dạng từ thân thiện và hỗ trợ con người đến những sinh vật gieo rắc nỗi kinh hoàng. Dưới đây là một số loại Yokai tiêu biểu.
- Amabie: Linh vật biển thân thiện, dự báo và ngăn chặn dịch bệnh, có thể giúp mọi người khỏi bệnh khi hình ảnh của nó được lan truyền.
- Kappa: Sinh vật nước có vẻ ngoài giống rùa, nổi tiếng với tính quậy phá nhưng cũng sẵn lòng giúp đỡ con người nếu được đối xử tốt.
- Kitsune: Hồ ly tinh với khả năng biến hình, biểu tượng của sự khôn ngoan và mưu mẹo, có thể là người bạn hoặc kẻ thù tùy thuộc vào cách chúng được đối xử.
- Yuki-onna: Phụ nữ tuyết, với vẻ đẹp lạnh lùng và khả năng gây ra cái chết băng giá, thường xuất hiện trong những câu chuyện cảnh báo về sự nguy hiểm của mùa đông.
- Oni: Quỷ khổng lồ, thường được mô tả với làn da màu đỏ hoặc xanh và có sừng, là một trong những Yokai đáng sợ nhất, thường xuất hiện trong các câu chuyện về sự trừng phạt và bài học đạo đức.
- Tengu: Sinh vật giữa người và chim, với khả năng bay và sức mạnh phi thường, được coi là bảo hộ cho các võ sĩ samurai nhưng cũng có thể gây ra thiệt hại nếu được kích động.
Các Yokai không chỉ là một phần của truyền thuyết và dân gian Nhật Bản mà còn là nguồn gốc cho nhiều tác phẩm nghệ thuật, manga, và anime, phản ánh sự đa dạng trong văn hóa và tâm linh của Nhật Bản.
Câu chuyện về các Yokai nổi tiếng: Kappa, Kitsune, Oni...
Trong văn hóa dân gian Nhật Bản, Yokai là những sinh vật siêu nhiên với đa dạng hình thái và tính cách. Dưới đây là câu chuyện của ba Yokai nổi tiếng: Kappa, Kitsune, và Oni, mỗi loài mang một ý nghĩa và câu chuyện riêng biệt.
- Kappa: Là sinh vật nước được mô tả có hình dạng giống con rùa với một cái đĩa trên đầu. Kappa được biết đến với tính quậy phá nhưng cũng có mặt tốt khi giúp đỡ con người, nhất là trong việc cải thiện kỹ năng bơi lội và y tế. Chúng cũng có một điểm yếu lớn: cái đĩa trên đầu phải luôn chứa nước, nếu không chúng sẽ mất sức mạnh.
- Kitsune: Là hồ ly tinh có khả năng biến hình thành con người, thường là phụ nữ xinh đẹp. Kitsune trong truyền thuyết thể hiện cả hai mặt tốt và xấu, vừa giúp đỡ con người vừa có thể gây hại. Chúng thường được liên kết với thần Inari, thần của mùa màng và sự thịnh vượng.
- Oni: Là quỷ khổng lồ với làn da màu đỏ hoặc xanh và thường mang theo cây gậy lớn. Oni xuất hiện trong nhiều câu chuyện dân gian với vai trò là những sinh vật đáng sợ, tượng trưng cho sự ác độc và những thách thức mà con người phải đối mặt và vượt qua.
Câu chuyện về Kappa, Kitsune và Oni chỉ là một phần nhỏ trong thế giới đa dạng và phong phú của Yokai Nhật Bản, mỗi loài Yokai mang một câu chuyện đặc biệt, phản ánh những niềm tin và giáo lý của người Nhật qua các thế kỷ.
Tam Đại Yêu Quái nổi tiếng nhất trong truyền thuyết Nhật Bản
Trong thế giới rộng lớn của Yokai Nhật Bản, có ba sinh vật nổi tiếng vượt trội về sức mạnh và sự hiện diện trong truyền thuyết. Hãy cùng tìm hiểu về Tam Đại Yêu Quái này.
- Kappa: Sinh vật nước nổi tiếng với hình dạng giống con rùa, có cái đĩa trên đầu. Kappa được biết đến với sự quậy phá nhưng cũng có những câu chuyện kể về lòng tốt và sự giúp đỡ của chúng đối với con người.
- Kitsune: Hồ ly tinh với khả năng biến hình, Kitsune thể hiện sự khôn khéo và mưu mẹo. Chúng có thể mang lại may mắn hoặc tai họa, tùy thuộc vào cách mà con người tương tác với chúng.
- Oni: Quỷ khổng lồ với làn da màu đỏ hoặc xanh và thường được mô tả mang theo một cây gậy lớn. Oni là biểu tượng của sự ác độc và sức mạnh, thường xuất hiện như những kẻ phản diện trong các câu chuyện.
Những Yokai này không chỉ nổi tiếng trong truyền thuyết mà còn được yêu mến trong văn hóa đại chúng, từ manga và anime đến các lễ hội và nghệ thuật truyền thống, phản ánh sự phong phú và đa dạng của văn hóa Nhật Bản.
Yokai trong đời sống hiện đại: Sự thích nghi và biến đổi
Yokai, từ lâu đã là một phần không thể thiếu trong văn hóa Nhật Bản, đã thích nghi và biến đổi một cách đáng kinh ngạc để phù hợp với thế giới hiện đại. Sự xuất hiện của chúng trong nghệ thuật, truyền thông, và thậm chí là sản phẩm tiêu dùng cho thấy Yokai vẫn tiếp tục hấp dẫn và quyến rũ mọi người.
- Yokai trong Truyền thông và Giải trí: Anime và manga là hai lĩnh vực mà Yokai thường xuyên xuất hiện, với các nhân vật được thiết kế dựa trên những sinh vật huyền bí này, như trong "GeGeGe no Kitaro" và "Natsume's Book of Friends". Yokai trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm sáng tạo, từ truyện tranh đến phim ảnh.
- Sản phẩm Tiêu dùng: Yokai không chỉ xuất hiện trong truyền thông mà còn được sử dụng trong các sản phẩm hàng ngày như đồ chơi, trang phục, và trang sức. Một số sản phẩm thậm chí được thiết kế để mang lại may mắn hoặc bảo vệ chủ nhân khỏi tà khí.
- Educational Tools: Yokai cũng được sử dụng như một công cụ giáo dục để giới thiệu và giảng dạy về văn hóa và truyền thống Nhật Bản. Các cuốn sách, ứng dụng di động, và trò chơi giáo dục thường xuyên khám phá chủ đề về Yokai, giúp trẻ em và người lớn học hỏi một cách thú vị.
- Văn hóa Pop: Yokai đã trở thành một phần của văn hóa pop Nhật Bản, với sự xuất hiện của chúng trong lễ hội, phim hoạt hình, và thậm chí là trong các sự kiện văn hóa. Chúng không chỉ giới hạn ở Nhật Bản mà còn được biết đến rộng rãi trên thế giới qua các công trình nghệ thuật, triển lãm, và các sự kiện quốc tế.
Sự thích nghi và biến đổi của Yokai trong đời sống hiện đại cho thấy khả năng sống sót và tiếp tục phát triển của chúng trong xã hội hiện đại, nơi chúng không chỉ được nhớ đến như những sinh vật của quá khứ mà còn là nguồn cảm hứng cho tương lai.
Mối liên hệ giữa Yokai và niềm tin tôn giáo tại Nhật Bản
Yokai không chỉ là những sinh vật huyền bí trong truyền thuyết và văn hóa dân gian Nhật Bản mà còn mang ý nghĩa sâu sắc trong niềm tin tôn giáo và tâm linh của người dân nơi đây.
- Shinto và Yokai: Trong Shinto, Yokai thường được xem như là kami (thần linh) hoặc thực thể tâm linh có quyền năng đặc biệt. Nhiều Yokai được tôn thờ và cầu nguyện trong các đền thờ Shinto, được coi là bảo vệ làng mạc và cộng đồng khỏi tai ương.
- Buddhism và Yokai: Trong Buddhism, Yokai có thể được nhìn nhận như là những sinh vật cần được giáo hóa và hướng dẫn. Câu chuyện về Yokai thường mang thông điệp về việc vượt qua cám dỗ, sự tham lam và hiểu biết về luân hồi và sự giải thoát.
- Lễ hội và Yokai: Nhiều lễ hội truyền thống Nhật Bản có sự tham gia của Yokai dưới hình thức trang phục hoặc biểu diễn, kỷ niệm mối quan hệ giữa con người và thế giới tâm linh, đồng thời giáo dục cộng đồng về truyền thống và niềm tin tâm linh.
- Yokai trong Nghệ thuật và Văn hóa: Yokai không chỉ góp mặt trong truyền thuyết và lễ hội mà còn được khắc họa trong nghệ thuật, từ tranh vẽ đến kiến trúc, phản ánh sự quan tâm và tôn trọng của người Nhật đối với thế giới tâm linh và niềm tin tôn giáo.
Mối liên hệ giữa Yokai và niềm tin tôn giáo tại Nhật Bản chứng minh rằng, dù trong bất kỳ hình thái nào, Yokai vẫn là một phần không thể tách rời của văn hóa tâm linh và tôn giáo, giúp kết nối con người với thế giới tự nhiên và tâm linh một cách sâu sắc.
Khám phá con phố Yokai kỳ lạ nhất tại Kyoto
Khi đặt chân đến Kyoto, đừng bỏ lỡ cơ hội khám phá con phố Yokai - một trải nghiệm du lịch độc đáo với những quái vật và văn hóa dân gian địa phương. Hàng nghìn năm trước, những quái vật này đã từng "chán chường" với loài người và chiếm lấy con phố này. Ngày nay, nó trở thành điểm đến hấp dẫn, nơi bạn có thể tìm thấy những quái vật từ truyền thuyết đến hiện đại.
Đặc biệt, vào tháng 9 và tháng 10 hàng năm, con phố này sẽ tổ chức "cuộc diễu hành yokai" lớn nhất, với hàng trăm người hóa trang thành các quái vật khác nhau. Bên cạnh đó, một phiên chợ trời "ma" cũng được mở cửa, bán đủ loại mặt hàng từ bông tai hình nhãn cầu đến rượu gạo với nhãn nghệ thuật ma quái. Đây chính là cơ hội để bạn sở hữu những món đồ lưu niệm độc đáo và khám phá văn hóa dân gian Nhật Bản qua các sản phẩm thủ công mang hình hài của các yokai.
Con phố cũng là nơi tọa lạc của Phố mua sắm Taishogun, nơi bạn có thể chiêm ngưỡng những tác phẩm điêu khắc yokai tự chế và thưởng thức các món ăn truyền thống của Nhật. Hầu hết các cửa hàng tại đây đều phục vụ cho người dân địa phương với lịch sử hàng trăm năm tuổi, mang lại trải nghiệm chân thực và độc đáo cho du khách.
Lưu ý, các sự kiện được tổ chức vào những ngày khác nhau mỗi năm, vì vậy hãy kiểm tra lịch trình trước khi bạn lên kế hoạch thăm quan.
Khám phá thế giới bí ẩn của Yokai Nhật Bản là hành trình lạc vào những câu chuyện huyền thoại, nơi văn hóa dân gian và sự sáng tạo giao thoa. Mỗi Yokai không chỉ là một truyền thuyết mà còn là cửa sổ nhìn vào tâm hồn và trí tưởng tượng phong phú của Nhật Bản.
Tại sao yokai nhật bản lại được xem như là thực thể siêu nhiên trong văn hóa dân gian của đất nước này?
Yokai (妖怪) được xem như là thực thể siêu nhiên trong văn hóa dân gian của Nhật Bản vì nó đóng vai trò quan trọng trong việc giải thích những hiện tượng tự nhiên hay sự kiện bí ẩn mà con người không thể hiểu hoặc kiểm soát bằng lý trí hoặc khoa học.
Truyền thống và lịch sử của Nhật Bản đã gắn liền với việc tôn vinh và tôn thờ linh thần, yêu quái và thần thoại. Yokai thường được mô tả là những sinh vật siêu nhiên với sức mạnh phi thường, khả năng biến hình và sự xuất hiện bí ẩn, đôi khi mang theo nguy hiểm hoặc hài hước.
- Yokai đóng vai trò quan trọng trong việc truyền đạt giá trị văn hóa, tư tưởng tâm linh và cảm xúc của con người Nhật Bản.
- Chúng thường được sử dụng để mô tả những phẩm chất tích cực hoặc tiêu cực của con người, từ đó khuyến khích hành vi đạo đức và cảnh giác trước nguy hiểm.
- Với sự kết hợp giữa truyền thống, huyền bí và sự hiện đại, yokai đã trở thành một phần quan trọng của văn hóa pop Nhật Bản, thể hiện trong nghệ thuật, truyện tranh, phim ảnh và văn hóa hàng ngày.
Tổng Hợp 88 Loài Yêu Ma Quỷ Quái Nhật Bản
Nhật Bản là nơi tồn tại sự huyền bí với yêu ma và quỷ quái đầy màu sắc. Trải nghiệm văn hóa này sẽ khiến bạn phải ngạc nhiên và thích thú!
Xem Thêm:
YOKAI - Yêu Quái Nhật Bản - P1 | Sự Thật Kinh Hãi Mà Bạn Chưa Biết - Mc Bá Tiến
YOKAI - Yêu Quái Nhật Bản - P1 | Sự thật kinh hãi mà bạn chưa biết - Mc Bá Tiến #yokia #yêuquáinhậtbản #mcbatien Yōkai là từ ...