Ai Đặt Tên Cho Dòng Sông Vào Huế: Khám Phá Vẻ Đẹp Thơ Mộng

Hoàng Phủ Ngọc Tường (1937-2023) là nhà văn nổi bật của Việt Nam, sinh tại Huế nhưng quê gốc ở Quảng Trị. Ông tốt nghiệp Đại học Sư phạm Sài Gòn và Đại học Văn khoa Huế, từng giảng dạy tại trường Quốc Học Huế và tham gia hoạt động văn nghệ trong kháng chiến chống Mỹ. Với phong cách kết hợp giữa trí tuệ và trữ tình, ông nổi tiếng qua các tác phẩm bút ký như "Ai đã đặt tên cho dòng sông?", "Ngôi sao trên đỉnh Phu Văn Lâu", "Hoa trái quanh tôi". Năm 2007, ông được trao Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.

"Ai đã đặt tên cho dòng sông?" là bài bút ký xuất sắc của Hoàng Phủ Ngọc Tường, viết tại Huế vào tháng 1 năm 1981 và in trong tập sách cùng tên năm 1986. Tác phẩm thể hiện tình yêu sâu sắc và niềm tự hào của tác giả đối với dòng sông Hương và vùng đất cố đô Huế.

Bố cục của bài bút ký gồm ba phần chính:

• Phần 1: Miêu tả sông Hương ở thượng nguồn với vẻ đẹp hoang dại và mãnh liệt, được ví như "bản trường ca của rừng già".
• Phần 2: Khắc họa sông Hương khi chảy qua đồng bằng và thành phố Huế, trở nên dịu dàng, thơ mộng và gắn bó mật thiết với đời sống văn hóa, lịch sử của vùng đất này.
• Phần 3: Sông Hương trong mối quan hệ với lịch sử dân tộc, với cuộc đời và thi ca, trở thành biểu tượng cho vẻ đẹp văn hóa và tâm hồn con người xứ Huế.

Thông qua tác phẩm, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã sử dụng ngôn ngữ trữ tình, giàu hình ảnh và liên tưởng phong phú để tôn vinh vẻ đẹp đa dạng của sông Hương, từ đó khơi gợi tình yêu quê hương, đất nước và niềm tự hào dân tộc trong lòng độc giả.

Trong bút ký "Ai đã đặt tên cho dòng sông?", Hoàng Phủ Ngọc Tường đã khắc họa sông Hương với nhiều góc nhìn đa dạng, thể hiện vẻ đẹp phong phú và quyến rũ của dòng sông này.

Ở thượng nguồn, sông Hương mang vẻ đẹp hoang dại và mãnh liệt, được tác giả ví như "một bản trường ca của rừng già" với sức sống mạnh mẽ, tự do và trong sáng. Dòng sông được nhân hóa thành "một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại", thể hiện tâm hồn tự do và bản lĩnh gan dạ.

Khi chảy về đồng bằng và ngoại vi thành phố Huế, sông Hương trở nên dịu dàng và say đắm, uốn lượn mềm mại như "một cuộc tìm kiếm có ý thức để đi tới gặp thành phố tương lai của nó". Dòng sông được miêu tả như "người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở", lặng lẽ bồi đắp và nuôi dưỡng nền văn hóa Huế.

Khi chảy qua thành phố Huế, sông Hương mang vẻ đẹp trầm mặc và sâu lắng, trôi chậm như "một mặt hồ yên tĩnh", phản chiếu sự cổ kính và thơ mộng của cố đô. Dòng sông như "người con gái dịu dàng, đằm thắm, mềm mại trong lòng Huế", tô điểm cho vẻ đẹp của thành phố.

Thông qua ngòi bút tài hoa và uyên bác của Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương hiện lên với vẻ đẹp đa dạng, vừa hoang dại, mãnh liệt, vừa dịu dàng, đằm thắm, trở thành biểu tượng sống động của thiên nhiên và văn hóa Huế.

Giá trị nội dung:

• Tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp đa dạng của sông Hương, từ hoang dại, mãnh liệt ở thượng nguồn đến dịu dàng, trữ tình khi chảy qua thành phố Huế, thể hiện tình yêu sâu sắc của tác giả đối với dòng sông và vùng đất cố đô.
• Qua hình ảnh sông Hương, tác giả tôn vinh lịch sử hào hùng, văn hóa phong phú và tâm hồn con người Huế, khẳng định vị trí đặc biệt của dòng sông trong đời sống và nghệ thuật.

Giá trị nghệ thuật:

• Ngôn ngữ phong phú, giàu hình ảnh, sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, tạo nên những liên tưởng độc đáo và sâu sắc.
• Sự kết hợp hài hòa giữa cảm xúc và trí tuệ, chủ quan và khách quan, thể hiện qua văn phong hướng nội, súc tích, tinh tế và tài hoa.
• Vốn hiểu biết sâu rộng về văn hóa, lịch sử, địa lý và văn chương giúp tác giả khám phá và diễn tả vẻ đẹp của sông Hương một cách toàn diện và sinh động.

"Ai đã đặt tên cho dòng sông?" của Hoàng Phủ Ngọc Tường là một tác phẩm bút ký xuất sắc, thể hiện tình yêu sâu sắc và niềm tự hào đối với sông Hương và vùng đất Huế. Qua ngòi bút tài hoa, tác giả đã khắc họa vẻ đẹp đa dạng của sông Hương, từ hoang dại, mãnh liệt đến dịu dàng, trữ tình, đồng thời tôn vinh giá trị lịch sử và văn hóa của dòng sông trong đời sống người dân xứ Huế. Tác phẩm không chỉ là một bức tranh sinh động về sông Hương mà còn là lời mời gọi độc giả cùng khám phá và trân trọng vẻ đẹp của quê hương, đất nước.