Cách Làm Bánh Cấp Bánh Cúng - Hướng Dẫn Chi Tiết Từ A Đến Z

Bánh Cấp và Bánh Cúng là hai loại bánh truyền thống phổ biến ở miền Tây Nam Bộ, thường xuất hiện trong các dịp lễ hội và cúng bái.

Bánh Cúng có hình dạng thuôn dài, được làm từ bột gạo pha với nước cốt dừa, đường và muối, sau đó đổ vào khuôn lá chuối và hấp chín. Khi ăn, bánh có vị ngọt nhẹ, dẻo mềm và hương thơm đặc trưng của nước cốt dừa.

Bánh Cấp, còn gọi là bánh cặp, thường được gói thành từng cặp bằng lá chuối. Nguyên liệu chính gồm nếp, đậu đen, nước cốt dừa và chuối. Bánh có hình chữ nhật, khi ăn cảm nhận được vị dẻo của nếp, bùi của đậu và ngọt của chuối.

Cả hai loại bánh này không chỉ là món ăn dân dã mà còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc, thể hiện sự giao thoa văn hóa và tín ngưỡng của người dân Nam Bộ.

Để làm bánh cúng chuẩn vị miền Tây, bạn cần chuẩn bị các nguyên liệu sau:

• Bột gạo: 200g
• Bột sắn: 2 muỗng canh
• Nước cốt dừa: 500ml
• Đường: 3 muỗng canh
• Muối: 1/2 muỗng cà phê
• Lá chuối: một ít
• Dây lạc hoặc dây chuối: một ít

Chọn nguyên liệu tươi mới và chất lượng sẽ giúp bánh đạt hương vị thơm ngon nhất.

Để tạo nên những chiếc bánh cúng thơm ngon, việc pha bột đúng cách là rất quan trọng. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết:

1. Trộn các nguyên liệu khô:
   • Cho 200g bột gạo vào tô lớn.
   • Thêm 2 muỗng canh bột sắn.
   • Thêm 3 muỗng canh đường.
   • Thêm 1/2 muỗng cà phê muối.

   Trộn đều tất cả các nguyên liệu khô để chúng hòa quyện vào nhau.

2. Thêm nước cốt dừa:
   • Đổ từ từ 500ml nước cốt dừa vào hỗn hợp bột khô.
   • Vừa đổ vừa khuấy đều để tránh vón cục.

   Tiếp tục khuấy cho đến khi thu được hỗn hợp bột mịn và đồng nhất.

3. Để bột nghỉ:
   • Đậy kín tô bột bằng màng bọc thực phẩm hoặc khăn sạch.
   • Để bột nghỉ khoảng 30 phút ở nhiệt độ phòng.

   Việc để bột nghỉ giúp bột nở đều và bánh sẽ mềm mịn hơn khi hấp.

Chú ý: Khi khuấy bột, nên khuấy nhẹ nhàng và liên tục để đảm bảo bột không bị vón cục, giúp bánh đạt được độ mịn và dẻo như mong muốn.

Để làm bánh cúng, việc chuẩn bị lá chuối và tạo khuôn bánh đúng cách là rất quan trọng. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết:

1. Chuẩn bị lá chuối:
   • Chọn lá chuối: Sử dụng lá chuối tươi, không bị rách, kích thước khoảng 40cm x 40cm.
   • Phơi lá chuối: Đem lá chuối phơi nắng nhẹ để lá trở nên mềm dẻo, dễ cuốn mà không bị rách.
   • Vệ sinh lá chuối: Dùng khăn sạch lau nhẹ nhàng bề mặt lá để loại bỏ bụi bẩn.
2. Tạo khuôn bánh:
   • Chuẩn bị dây buộc: Xé nhỏ sóng lá chuối khô để làm dây buộc bánh.
   • Cuốn lá chuối: Đặt một thanh sóng chuối làm trụ, cuốn lá chuối tươi xung quanh thanh trụ, tạo thành ống với khoảng trống ở giữa để đổ bột vào.
   • Gấp mép và cố định: Sau khi cuốn được 2 - 3 vòng, gấp một đầu lá chuối lại và tiếp tục cuốn cho đến khi hết lá. Tại đầu gấp, dùng dây chuối khô buộc chặt để cố định khuôn.
   • Hoàn thiện khuôn: Cột thêm dây ở phần giữa ống để giữ chắc chắn, sau đó nhẹ nhàng rút thanh trụ ra, hoàn thành khuôn bánh.

Việc chuẩn bị lá chuối và tạo khuôn bánh đúng kỹ thuật sẽ giúp bánh cúng có hình dáng đẹp mắt và hương vị thơm ngon.

Sau khi đã chuẩn bị khuôn bánh từ lá chuối, tiến hành đổ bột vào khuôn và gói bánh theo các bước sau:

1. Đổ bột vào khuôn:
   • Đặt khuôn bánh đứng thẳng trên mặt phẳng ổn định.
   • Sử dụng phễu để rót bột vào khuôn, giúp tránh tràn và đảm bảo bột được đổ đều.
   • Rót bột vào khoảng 2/3 chiều cao của khuôn, để chừa không gian cho bột nở khi nấu.
2. Gói và cố định bánh:
   • Sau khi đổ bột, gấp mép lá chuối ở đầu mở của khuôn xuống, tạo thành nếp gấp chắc chắn.
   • Dùng dây lạt hoặc dây chuối buộc chặt phần gấp để bột không tràn ra ngoài.
   • Kiểm tra lại cả hai đầu bánh để đảm bảo đã được buộc chặt và kín.

Thực hiện đúng các bước trên sẽ giúp bánh có hình dáng đẹp và không bị rò rỉ bột khi nấu.

Sau khi bánh đã được gói kín, bước tiếp theo là hấp hoặc luộc bánh để hoàn thiện. Tùy vào từng vùng miền hoặc loại bánh, bạn có thể chọn một trong hai phương pháp sau:

1. Hấp bánh:
   • Chuẩn bị nồi hấp lớn với nước sôi sẵn.
   • Xếp bánh đứng hoặc nằm ngang trong xửng, tránh để bánh chồng lên nhau.
   • Đậy kín nắp và hấp trong khoảng 45 - 60 phút với lửa vừa.
   • Thỉnh thoảng mở nắp lau hơi nước để tránh nước đọng rơi vào bánh.
   • Kiểm tra bánh chín bằng cách dùng tăm xiên vào bánh, nếu tăm rút ra sạch là bánh đã chín.
2. Luộc bánh:
   • Cho bánh vào nồi lớn, đổ nước ngập bánh.
   • Đun với lửa lớn cho đến khi nước sôi, sau đó hạ nhỏ lửa và luộc tiếp khoảng 60 phút.
   • Thường xuyên kiểm tra mực nước và châm thêm nước nóng nếu cần thiết để đảm bảo bánh luôn ngập nước.
   • Bánh chín sẽ có màu trong nhẹ và khi sờ vào thấy dai, mềm là đạt yêu cầu.

Dù chọn hấp hay luộc, bạn cũng nên để bánh nguội tự nhiên sau khi nấu xong, bánh sẽ săn chắc hơn và dễ bóc lớp lá chuối bên ngoài.

Sau khi bánh cúng đã được nấu chín và để nguội, việc thưởng thức và bảo quản đúng cách sẽ giúp duy trì hương vị thơm ngon và kéo dài thời gian sử dụng.

Thưởng thức

• Tháo bỏ lớp lá chuối: Nhẹ nhàng gỡ bỏ dây buộc và bóc lớp lá chuối bên ngoài để lộ ra chiếc bánh mềm mịn, thơm lừng mùi nước cốt dừa.
• Hương vị đặc trưng: Bánh cúng có vị ngọt dịu, béo ngậy từ nước cốt dừa, kết hợp với độ dẻo dai của bột gạo, tạo nên trải nghiệm ẩm thực hấp dẫn.
• Thưởng thức kèm: Có thể dùng bánh cúng cùng với nước cốt dừa rưới lên trên để tăng thêm độ béo và hương vị đặc trưng.

Bảo quản

Để giữ bánh cúng tươi ngon và tránh bị hư hỏng, cần tuân thủ các bước bảo quản sau:

1. Để bánh nguội hoàn toàn: Trước khi bảo quản, đảm bảo bánh đã nguội hẳn để tránh hơi nước tích tụ gây ẩm mốc.
2. Bảo quản ở nơi thoáng mát: Đặt bánh trong hộp kín hoặc túi nylon, để ở nơi khô ráo, thoáng mát. Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời.
3. Sử dụng trong thời gian ngắn: Bánh cúng ngon nhất khi dùng trong vòng 1-2 ngày sau khi làm. Nếu cần bảo quản lâu hơn, có thể để trong ngăn mát tủ lạnh.
4. Hâm nóng trước khi dùng: Khi lấy bánh từ tủ lạnh ra, nên hấp lại hoặc hâm nóng nhẹ để bánh mềm và thơm ngon như ban đầu.

Chú ý: Khi bảo quản trong tủ lạnh, bánh có thể bị cứng lại. Việc hâm nóng sẽ giúp bánh trở về độ mềm dẻo vốn có.

Khi dâng bánh cấp lên bàn thờ tổ tiên, việc đọc văn khấn thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với ông bà, tổ tiên. Dưới đây là mẫu văn khấn mà bạn có thể tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo Quân cùng chư vị Tôn Thần.

Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển Tỷ, chư vị Hương linh.

Hôm nay là ngày mùng 1 tháng... năm...., tín chủ con nhờ ơn đức trời đất, chư vị Tôn thần, cù lao Tiên Tổ, thành tâm sắm lễ, hương, hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án.

Chúng con kính mời: Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần. Cúi xin các ngài giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ…, cúi xin thương xót con cháu linh thiêng hiện về, chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

Khi thực hiện nghi lễ cúng giỗ tổ tiên, việc đọc văn khấn thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với ông bà, tổ tiên. Dưới đây là mẫu văn khấn mà bạn có thể tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Đức Đương Cảnh Thành Hoàng Chư Vị Đại Vương.

Con kính lạy ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân.

Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này.

Con kính lạy chư Gia Tiên Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tổ Tiên nội ngoại họ...

Tín chủ (chúng) con là:...

Ngụ tại:...

Hôm nay là ngày... tháng... năm... (Âm lịch).

Chính ngày giỗ của:...

Năm qua tháng lại, vừa ngày húy lâm. Ơn võng cực xem bằng trời biển, nghĩa sinh thành không lúc nào quên. Càng nhớ công ơn gây cơ tạo nghiệp bao nhiêu, càng cảm thâm tình, không bề dãi tỏ. Nhân ngày chính giỗ, chúng con và toàn gia con cháu, nhất tâm sắm sửa lễ vật kính dâng, đốt nén tâm hương dãi tỏ tấc thành.

Thành khẩn kính mời:...

Mất ngày... tháng... năm... (Âm lịch):...

Mộ phần táng tại:...

Cúi xin linh thiêng giáng về linh sàng, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho con cháu bình an, gia cảnh hưng long thịnh vượng.

Tín chủ con lại xin kính mời các cụ Tổ Tiên nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá Thúc, Cô Dì và toàn thể các Hương Linh Gia Tiên đồng lai hâm hưởng.

Tín chủ lại mời vong linh các vị Tiền chủ, Hậu chủ trong đất này cùng tới hâm hưởng.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

Vào ngày Rằm và mùng Một hàng tháng, nhiều gia đình Việt thực hiện nghi lễ cúng bái để thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên và cầu mong bình an, may mắn. Dưới đây là mẫu văn khấn mà bạn có thể tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo Quân cùng chư vị Tôn Thần.

Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển Tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ Khảo, Tổ Tỷ).

Tín chủ (chúng) con là: [Họ tên đầy đủ]

Ngụ tại: [Địa chỉ nhà]

Hôm nay là ngày [Ngày] tháng [Tháng] năm [Năm], tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật, kim ngân trà quả, đốt nén hương thơm dâng lên trước án.

Chúng con thành tâm kính mời: Ngài Kim Niên đương cai Thái Tuế chí đức Tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương, ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, ngài Bản gia Thổ Địa, Long Mạch Tôn thần, các ngài Ngũ Phương, Ngũ Thổ, Phúc đức chính thần, các vị Tôn thần cai quản trong khu vực này.

Cúi xin các Ngài giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù trì tín chủ chúng con toàn gia an lạc, công việc hanh thông. Người người được bình an, lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

Vào dịp Tết Nguyên Đán, người Việt thường thực hiện nghi lễ cúng bái tổ tiên để thể hiện lòng thành kính và cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng. Dưới đây là mẫu văn khấn Tết cổ truyền mà bạn có thể tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo Quân cùng chư vị Tôn Thần.

Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển Tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ Khảo, Tổ Tỷ).

Tín chủ (chúng) con là: [Họ tên đầy đủ]

Ngụ tại: [Địa chỉ nhà]

Hôm nay là ngày [Ngày] tháng [Tháng] năm [Năm], tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật, kim ngân trà quả, đốt nén hương thơm dâng lên trước án.

Chúng con thành tâm kính mời: Ngài Kim Niên đương cai Thái Tuế chí đức Tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương, ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, ngài Bản gia Thổ Địa, Long Mạch Tôn thần, các ngài Ngũ Phương, Ngũ Thổ, Phúc đức chính thần, các vị Tôn thần cai quản trong khu vực này.

Cúi xin các Ngài giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù trì tín chủ chúng con toàn gia an lạc, công việc hanh thông. Người người được bình an, lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

Trong nghi lễ cúng đất đai, việc dâng bánh cấp thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với các vị thần linh cai quản khu đất. Dưới đây là mẫu văn khấn mà bạn có thể tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.

Con kính lạy các vị Thần linh cai quản trong khu vực này.

Hôm nay là ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm], tín chủ con là: [họ tên], ngụ tại: [địa chỉ].

Nhân dịp [lý do cúng], tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa, lễ vật, trong đó có bánh cấp tự tay con chuẩn bị, dâng lên trước án.

Cúi xin chư vị Tôn thần chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho gia đình con được bình an, công việc thuận lợi, tài lộc dồi dào, an khang thịnh vượng.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

Trong văn hóa tâm linh Việt Nam, việc cúng cô hồn và cầu siêu cho linh hồn người đã khuất thể hiện lòng thành kính và mong muốn nhận được sự phù hộ độ trì. Dưới đây là bài văn khấn mẫu mà bạn có thể tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

Kính lạy mười phương Tam Bảo, chư Phật, chư Bồ Tát, chư Hiền Thánh Tăng.

Kính lạy chư vị Hương Linh, cô hồn, vong linh không nơi nương tựa.

Hôm nay là ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm], tín chủ con là: [họ tên], ngụ tại: [địa chỉ].

Nhân ngày [lý do cúng], con thành tâm sửa biện lễ vật gồm: [liệt kê lễ vật: cơm trắng, cháo trắng, bánh kẹo, hoa quả, nước lọc, vàng mã, hương, đèn, muối gạo], dâng lên trước án.

Cúi xin chư vị Hương Linh, cô hồn thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho gia đình con được bình an, công việc thuận lợi, tài lộc dồi dào, an khang thịnh vượng.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

Trong văn hóa Việt Nam, cúng khai trương đầu năm là nghi lễ quan trọng nhằm cầu mong một năm mới kinh doanh thuận lợi, phát tài phát lộc. Dưới đây là bài văn khấn mẫu thường được sử dụng trong dịp này:

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

Kính lạy:

• Chín phương Trời, mười phương Chư Phật, chư Phật mười phương.
• Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
• Quan Đương Niên Hành Khiển Thái Tuế chí đức Tôn thần.
• Ngũ Phương, Ngũ Thổ, Long Mạch, Tài Thần, Định Phúc Táo Quân chư vị Tôn thần.
• Thần linh cai quản trong khu vực này.

Con kính lạy các vị Tiền chủ, Hậu chủ, cùng chư Hương linh y thảo phụ mộc phảng phất ở trong khu vực này.

Hôm nay là ngày [ngày] tháng Giêng năm [năm], tín chủ con là: [họ tên], ngụ tại: [địa chỉ].

Nhân dịp khai trương đầu năm, con thành tâm sửa biện lễ vật gồm: hương, hoa, quả, trà, rượu, bánh trái và các lễ vật khác, dâng lên trước án.

Cúi xin chư vị Tôn thần chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho công việc kinh doanh của gia đình con trong năm mới được thuận lợi, phát tài phát lộc, an khang thịnh vượng.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!