Chùa Ngũ Đài Sơn: Khám Phá Chốn Linh Thiêng và Di Sản Văn Hóa

Chùa Ngũ Đài Sơn, còn gọi là Kim Quang Tự, tọa lạc dưới chân núi Đống Thóc thuộc khu vực Ngũ Đài Sơn, phường Hoàng Tiến, thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương. Đây là một di tích quan trọng của Thiền phái Trúc Lâm, được xây dựng vào năm 1320 dưới triều vua Trần Minh Tông và đã trải qua nhiều giai đoạn trùng tu qua các thời kỳ Lê và Nguyễn.

Vị trí của chùa được bao bọc bởi các dãy núi như Ba Dội, Hang Khánh và Hang Mẳn, tạo nên một không gian linh thiêng và hài hòa với thiên nhiên. Trước mặt chùa là dãy Ba Dội bằng phẳng như tấm bình phong che chắn; lưng tựa núi Đống Thóc, trên là ngọn Bát Hương và xa hơn là Cổng Trời. Hai bên có hai dãy núi vươn ra tạo thành thế tay ngai, bên phải là dãy Hang Khánh (hay Khách), bên trái là khe Hang Mẳn (hay Mẫu). Bố cục này tuân thủ chặt chẽ triết lý phong thủy, phù hợp và tương đồng với không gian chùa, tháp Phật giáo Trúc Lâm.

Trong quá trình khai quật khảo cổ từ năm 2019 đến 2020, các nhà khoa học đã phát hiện nền móng và hiện vật từ thời Trần (thế kỷ XIII, XIV), thời hậu Lê (thế kỷ XVII, XVIII) và kéo dài đến thời Nguyễn (thế kỷ XIX, XX). Kết quả khai quật cho thấy, vào thời Trần, chùa Ngũ Đài được xây dựng dưới chân núi Đống Thóc, gồm 2 đơn nguyên kiến trúc hình chữ nhật nằm cách nhau một khoảng sân rộng 16m, mặt quay về hướng Tây Nam (lệch Tây 20 độ). Đơn nguyên kiến trúc thứ nhất nằm ngay sau ngôi chùa hiện tại, có mặt bằng hình chữ nhật, dài khoảng 21m, rộng 7m. Đơn nguyên kiến trúc thứ hai nằm ở phía sau, sát ngay chân núi Đống Thóc và cũng có mặt bằng hình chữ nhật, dài 24m, rộng 10m.

Chùa Ngũ Đài Sơn có mối liên hệ mật thiết với hệ thống chùa ở Yên Tử, Quỳnh Lâm, Ngọa Vân (Quảng Ninh); Thanh Mai, Côn Sơn (Hải Dương) và Vĩnh Nghiêm, Mã Yên, Am Vãi, Khám Lạng… (Bắc Giang), tạo thành một vùng "tam giác Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử" phát triển rực rỡ. Câu nói: "Thứ nhất Ngũ Đài, thứ nhì Yên Tử" được dân gian truyền tụng, phản ánh sự nguy nga, tráng lệ của chùa Ngũ Đài sau các đợt trùng tu.

Hiện nay, chùa Ngũ Đài Sơn không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn là điểm đến hấp dẫn cho du khách và Phật tử muốn tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và kiến trúc của Thiền phái Trúc Lâm.

Chùa Ngũ Đài Sơn, còn gọi là Kim Quang Tự, được xây dựng vào năm 1320 dưới triều vua Trần Minh Tông và đã trải qua nhiều lần trùng tu qua các thời kỳ Lê và Nguyễn. Kiến trúc chùa tuân thủ chặt chẽ triết lý phong thủy, tạo nên một không gian linh thiêng và hài hòa với thiên nhiên.

Chùa được thiết kế theo kiểu chữ Đinh, bao gồm:

• Tiền đường: Gồm 5 gian, là nơi để du khách đặt lễ và cầu nguyện. Nổi bật với hệ thống cột gỗ lim to lớn, chạm khắc tinh tế, thể hiện sự chắc chắn và bền bỉ theo thời gian.
• Thượng điện: Gồm 2 gian, là nơi thờ Phật chính của chùa. Tại đây đặt tượng Phật Thích Ca Mâu Ni uy nghi, cùng với tượng Bồ Tát Quan Âm và Đại Thế Chí hai bên.
• Gian Thiêu Hương: Thiết kế theo lối kiến trúc mở, rộng rãi và bao quát, giúp du khách có thể hướng tầm mắt ra xa, thưởng ngoạn cảnh quan thiên nhiên xung quanh.

Phần Tam Quan là cổng chính ra vào chùa, được thiết kế với 3 tầng mái cong, thể hiện sự uy nghi và trang trọng. Phía trên mái được trang trí nhiều chi tiết hoa văn, hình rồng, phượng tinh xảo, qua bàn tay của những người thợ lành nghề thời đó.

Chùa Ngũ Đài Sơn còn thờ 3 vị tổ của Thiền phái Trúc Lâm thời Trần là Phật hoàng Trần Nhân Tông, Đệ nhị tổ Pháp Loa và Đệ tam tổ Huyền Quang, được người đời kính nể. Bên cạnh đó, chùa còn thờ Phật theo phái Đại Thừa với các pho Tam thế, A Di Đà, Quan Âm, tòa Cửu Long. Các pho tượng ở đây được các nghệ nhân dân gian chế tác rất có hồn và tinh xảo, tạo nên những tác phẩm nghệ thuật giá trị.

Trong quá trình khai quật khảo cổ từ năm 2019 đến 2020, các nhà khoa học đã phát hiện 4 lớp kiến trúc chồng đè lên nhau, thuộc 4 giai đoạn xây dựng, trùng tu và biến đổi của di tích, kéo dài từ đầu thế kỷ XIV (thời Trần) đến đầu thế kỷ XX (thời Nguyễn). Kết quả khai quật cũng đã thu được một khối lượng lớn các loại hình di vật, góp phần bổ sung cho việc nghiên cứu và giám định niên đại của di tích qua các thời kỳ lịch sử.

Hiện nay, chùa Ngũ Đài Sơn không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn là điểm đến hấp dẫn cho du khách và Phật tử muốn tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và kiến trúc của Thiền phái Trúc Lâm.

Chùa Ngũ Đài Sơn, còn được gọi là Kim Quang Tự, giữ vị trí quan trọng trong lịch sử Phật giáo Việt Nam, đặc biệt là trong Thiền phái Trúc Lâm. Được xây dựng vào năm 1320 dưới triều vua Trần Minh Tông, chùa không chỉ là nơi tu hành mà còn là trung tâm hoằng pháp quan trọng của Thiền phái này.

Chùa có mối liên hệ mật thiết với các ngôi chùa nổi tiếng khác như Yên Tử, Quỳnh Lâm, Ngọa Vân (Quảng Ninh), Thanh Mai, Côn Sơn (Hải Dương) và Vĩnh Nghiêm, Mã Yên, Am Vãi, Khám Lạng (Bắc Giang), tạo thành một vùng "tam giác Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử" phát triển rực rỡ. Sự kết nối này đã góp phần quan trọng trong việc truyền bá và phát triển Thiền phái Trúc Lâm trong khu vực và cả nước.

Trong quá trình khai quật khảo cổ, các nhà nghiên cứu đã phát hiện nhiều di vật và dấu tích kiến trúc từ thời Trần đến thời Nguyễn, cho thấy chùa Ngũ Đài Sơn từng là một quần thể kiến trúc Phật giáo quy mô lớn. Điều này khẳng định vai trò trung tâm của chùa trong việc duy trì và phát triển Phật giáo Trúc Lâm qua các thời kỳ lịch sử.

Ngày nay, chùa Ngũ Đài Sơn tiếp tục là điểm đến linh thiêng cho các Phật tử và du khách, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, tâm linh của Phật giáo Việt Nam.

Chùa Ngũ Đài Sơn, tọa lạc tại phường Hoàng Tiến, thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương, là một di tích quan trọng trong lịch sử Phật giáo Việt Nam. Để bảo tồn và phát huy giá trị của di tích này, nhiều hoạt động khảo cổ và bảo tồn đã được tiến hành.

Hoạt động khảo cổ:

• Thời gian: Từ tháng 8 năm 2019 đến tháng 6 năm 2020.
• Đơn vị thực hiện: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hải Dương phối hợp với Bảo tàng Lịch sử Quốc gia.
• Diện tích khai quật: Hơn 1.200 m².
• Kết quả:
  • Phát hiện 4 lớp kiến trúc chồng đè lên nhau, thuộc 4 giai đoạn xây dựng và trùng tu từ thời Trần (thế kỷ XIV) đến thời Nguyễn (thế kỷ XX).
  • Thu thập được khoảng 7.668 tiêu bản di vật, bao gồm vật liệu kiến trúc, đồ thờ tự và đồ sinh hoạt, có niên đại từ thời Trần đến thời Nguyễn.

Hoạt động bảo tồn và tôn tạo:

• Tu bổ, tôn tạo tam quan và gác chuông:
  • Khởi công vào tháng 11 năm 2021.
  • Mục tiêu: Phục dựng lại các hạng mục quan trọng, trả lại diện mạo cổ kính cho chùa.
• Phương án bảo tồn tổng thể:
  • Dựa trên kết quả khảo cổ, các nhà khoa học đề xuất phục dựng chùa theo mặt bằng kiến trúc thời Lê Trung hưng (thế kỷ XVII) với kiểu thức nội công ngoại quốc.
  • Đề xuất mở rộng không gian khai quật để xác định rõ hơn quy mô và kết cấu kiến trúc của chùa.

Những hoạt động khảo cổ và bảo tồn này không chỉ giúp làm sáng tỏ lịch sử hình thành và phát triển của chùa Ngũ Đài Sơn mà còn góp phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di tích cho các thế hệ mai sau.

Chùa Ngũ Đài Sơn, còn được gọi là Kim Quang Tự, tọa lạc tại phường Hoàng Tiến, thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương. Đây là điểm đến lý tưởng cho du khách và Phật tử muốn tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và kiến trúc của Thiền phái Trúc Lâm.

Khi đến thăm chùa Ngũ Đài Sơn, du khách có thể trải nghiệm:

• Tham quan kiến trúc cổ kính: Chùa được xây dựng từ năm 1320 dưới triều vua Trần Minh Tông và đã trải qua nhiều lần trùng tu qua các thời kỳ Lê và Nguyễn. Kiến trúc chùa tuân thủ chặt chẽ triết lý phong thủy, tạo nên một không gian linh thiêng và hài hòa với thiên nhiên.
• Chiêm bái tượng Phật và các vị tổ: Chùa thờ Phật theo phái Đại Thừa với các pho Tam thế, A Di Đà, Quan Âm, tòa Cửu Long. Ngoài ra, chùa còn thờ 3 vị tổ của Thiền phái Trúc Lâm thời Trần là Phật hoàng Trần Nhân Tông, Đệ nhị tổ Pháp Loa và Đệ tam tổ Huyền Quang.
• Tham gia các hoạt động tâm linh: Du khách có thể tham gia các buổi lễ cầu an, tụng kinh và thiền định tại chùa, giúp tâm hồn thanh tịnh và tìm lại sự bình yên trong cuộc sống.
• Khám phá cảnh quan thiên nhiên: Chùa nằm trong hẻm núi, bốn bề núi non bao bọc, tạo nên khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp. Du khách có thể dạo bộ, hít thở không khí trong lành và tận hưởng vẻ đẹp hoang sơ của vùng núi Ngũ Đài Sơn.

Để chuyến đi thêm phần thuận lợi, du khách nên lưu ý:

• Thời gian tham quan: Chùa mở cửa đón khách từ sáng sớm đến chiều tối. Tuy nhiên, để có trải nghiệm tốt nhất, du khách nên đến vào buổi sáng khi không khí còn mát mẻ và yên tĩnh.
• Trang phục: Nên mặc trang phục lịch sự, kín đáo khi vào chùa để thể hiện sự tôn kính đối với nơi linh thiêng.
• Hướng dẫn viên: Nếu muốn hiểu rõ hơn về lịch sử và kiến trúc của chùa, du khách có thể thuê hướng dẫn viên địa phương.

Chùa Ngũ Đài Sơn không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn là điểm đến hấp dẫn cho những ai muốn tìm hiểu về văn hóa Phật giáo và tận hưởng không gian yên bình giữa thiên nhiên.

Chùa Ngũ Đài Sơn là một trong những ngôi chùa linh thiêng, thu hút nhiều Phật tử và du khách đến hành hương và chiêm bái. Khi đến chùa, việc thực hiện nghi lễ và đọc văn khấn thể hiện lòng thành kính và cầu mong sự bình an cho bản thân và gia đình. Dưới đây là bài văn khấn mẫu mà Phật tử có thể tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Hôm nay là ngày .... tháng .... năm .... Tín chủ con tên: ....................... Ngụ tại: ................................... Cùng toàn thể gia đình thành tâm trước Đại Hùng Bảo Điện, nơi Chùa Ngũ Đài Sơn, dâng nén tâm hương, dốc lòng kính lạy: Đức Phật Thích Ca, Đức Phật Di Đà, Mười phương chư Phật, Vô thượng Phật pháp, Quan Âm Đại sĩ, và Thánh hiền Tăng. Đệ tử lâu đời nghiệp chướng nặng nề, si mê lầm lạc. Hôm nay đến trước Phật đài, thành tâm sám hối, nguyện làm việc lành, không làm điều dữ, ngửa trông ơn Phật, Quan Âm Đại sĩ, chư Thánh hiền Tăng, Hộ pháp Thiên thần, Thiên Long Bát Bộ, từ bi gia hộ. Xin phù hộ độ trì cho chúng con và gia đình thân không bệnh tật, tâm không phiền não, hàng ngày an quy làm việc thiện theo pháp Phật nhiệm màu, để cho vận đài hanh thông, muôn thuở nhuần ơn Phật pháp. Nguyện cứu độ cho các bậc Tôn trưởng, cha mẹ, anh em, thân bằng quyến thuộc, cùng chúng sinh đều thành Phật đạo. Tâm nguyện lòng thành kính bái thỉnh, cúi xin chứng giám. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện nghi lễ và đọc văn khấn, Phật tử nên thể hiện lòng thành kính, trang nghiêm và tôn trọng không gian linh thiêng của chùa. Ngoài ra, việc sắm lễ vật và thắp hương cũng cần tuân thủ theo hướng dẫn của nhà chùa để đảm bảo sự trang nghiêm và đúng nghi thức.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Hôm nay là ngày... tháng... năm...

Tín chủ con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Thành tâm đến trước cửa Chùa Ngũ Đài Sơn, dâng nén tâm hương, cúi đầu kính lễ.

Nguyện cầu chư Phật, chư Bồ Tát, chư Hiền Thánh Tăng, Hộ pháp Thiện thần, Thiên Long Bát Bộ từ bi gia hộ cho con và gia đình:

• Sức khỏe dồi dào, thân tâm an lạc.
• Công việc hanh thông, sự nghiệp phát triển.
• Tài lộc tăng tiến, kinh doanh thuận lợi.
• Gia đạo hòa thuận, hạnh phúc viên mãn.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Hôm nay là ngày... tháng... năm...

Tín chủ con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Thành tâm đến trước cửa Chùa Ngũ Đài Sơn, dâng nén tâm hương, cúi đầu kính lễ.

Nguyện cầu chư Phật, chư Bồ Tát, chư Hiền Thánh Tăng, Hộ pháp Thiện thần, Thiên Long Bát Bộ từ bi gia hộ cho con:

• Trí tuệ minh mẫn, sáng suốt trong mọi quyết định.
• Công việc thuận lợi, thăng tiến không ngừng.
• Sự nghiệp vững vàng, đạt được nhiều thành tựu.
• Gặp được quý nhân phù trợ, đồng nghiệp hòa hợp.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy:

• Đức Ngọc Hoàng Thượng Đế
• Đức Cửu Trùng Thanh Vân Lục Cung Công Chúa
• Đức Thiên Tiên Quỳnh Hoa Mẫu Liễu Hạnh
• Đức Đệ Nhị Bà Chúa Sơn Lâm Mẫu Thượng Ngàn
• Đức Đệ Tam Mẫu Thoải

Hôm nay là ngày... tháng... năm...

Tín chủ con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Thành tâm đến trước cửa Chùa Ngũ Đài Sơn, dâng nén tâm hương, cúi đầu kính lễ.

Nguyện cầu chư vị chư Phật, chư Bồ Tát, chư Hiền Thánh Tăng, Hộ pháp Thiện thần, Thiên Long Bát Bộ từ bi gia hộ cho con:

• Sớm gặp được người bạn đời tâm đầu ý hợp.
• Tình duyên thuận lợi, hạnh phúc viên mãn.
• Gia đạo hòa thuận, trăm năm hạnh phúc.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Hôm nay là ngày... tháng... năm...

Tín chủ con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Thành tâm đến trước cửa Chùa Ngũ Đài Sơn, dâng nén tâm hương, cúi đầu kính lễ.

Con xin sám hối mọi lỗi lầm đã phạm phải trong quá khứ và hiện tại, do vô minh hoặc cố ý gây ra.

Nguyện cầu chư Phật, chư Bồ Tát, chư Hiền Thánh Tăng, Hộ pháp Thiện thần, Thiên Long Bát Bộ từ bi gia hộ cho con:

• Tiêu trừ nghiệp chướng, tội lỗi được tiêu tan.
• Thân tâm thanh tịnh, trí tuệ sáng suốt.
• Đạo tâm kiên cố, tinh tấn tu hành.
• Gặp nhiều thiện duyên, hộ trì chính pháp.

Con nguyện từ nay luôn giữ gìn giới hạnh, làm nhiều việc thiện, tránh xa điều ác, hướng tâm về con đường giải thoát.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Hôm nay là ngày... tháng... năm...

Tín chủ con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Thành tâm đến trước cửa Chùa Ngũ Đài Sơn, dâng nén tâm hương, cúi đầu kính lễ.

Nguyện cầu chư Phật, chư Bồ Tát, chư Hiền Thánh Tăng, Hộ pháp Thiện thần, Thiên Long Bát Bộ từ bi gia hộ cho con và gia đình:

• Sức khỏe dồi dào, thân tâm an lạc.
• Công việc thuận lợi, sự nghiệp thăng tiến.
• Tài lộc hanh thông, gia đạo hạnh phúc.
• Gặp nhiều may mắn, tránh mọi tai ương.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Hôm nay là ngày... tháng... năm...

Tín chủ con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Thành tâm đến trước cửa Chùa Ngũ Đài Sơn, dâng nén tâm hương, cúi đầu kính lễ.

Nguyện cầu chư Phật, chư Bồ Tát, chư Hiền Thánh Tăng, Hộ pháp Thiện thần, Thiên Long Bát Bộ từ bi gia hộ cho con và gia đình:

• Tri ân công đức chư vị đã che chở trong năm qua.
• Sám hối những lỗi lầm đã phạm phải.
• Nguyện cầu năm mới bình an, hạnh phúc.
• Công việc thuận lợi, tài lộc dồi dào.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)