Cúng mùng 4 Tết là cúng gì? Tìm hiểu phong tục và ý nghĩa ngày mùng 4 Tết

Lễ cúng mùng 4 Tết là dịp quan trọng trong văn hóa người Việt, thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và mong muốn đón Thần Tài về gia đình. Theo truyền thống, ngày này đánh dấu việc tổ tiên rời trần gian sau những ngày Tết, đồng thời là ngày chào đón Thần Tài và các vị thần linh khác để cầu phúc lộc cho năm mới.

• Ngày hóa vàng đưa tiễn ông bà: Sau Tết, người Việt tổ chức lễ hóa vàng vào mùng 4 để tiễn tổ tiên về cõi linh thiêng, với mong muốn tổ tiên phù hộ bình an, may mắn.
• Đón Thần Tài: Đây là ngày gia chủ làm lễ mời Thần Tài đến nhà để ban tài lộc, thịnh vượng cho gia đình. Lễ cúng thường được thực hiện trang trọng vào chiều tối, thể hiện qua mâm cúng gồm hoa quả, bánh kẹo, hương, đèn, và các vật phẩm đặc trưng.
• Phong tục tiếp "Ngũ Lộ Thần Tài": Phong tục này phổ biến trong giới kinh doanh, được thực hiện từ mùng 4 đến mùng 5 Tết để cầu tài lộc từ Thần Tài năm phương (Đông, Tây, Nam, Bắc, Trung), biểu trưng cho sự phát triển.

Thông qua các nghi lễ này, người Việt không chỉ tỏ lòng thành kính mà còn kỳ vọng vào một năm mới dồi dào sức khỏe, tài lộc và thành công.

Ngày mùng 4 Tết trong truyền thống văn hóa Việt Nam mang nhiều ý nghĩa đặc biệt với các phong tục quan trọng để chào đón Thần Tài và chuẩn bị cho năm mới. Dưới đây là một số phong tục tiêu biểu thường được thực hiện vào ngày này:

• Đón Thần Tài: Theo quan niệm dân gian, vào đêm mùng 4 Tết, gia đình thường chuẩn bị lễ vật để chào đón Thần Tài. Các lễ vật bao gồm bánh trái, hoa quả, hương đèn, và đôi khi là đầu cừu hoặc cá chép - biểu tượng cho sự may mắn và tài lộc.
• Lễ tiếp ngũ lộ thần tài: "Ngũ lộ" tượng trưng cho các thần tài từ năm phương. Phong tục này nhằm mời gọi các vị thần tài lộc đến gia đình, mang lại may mắn và thuận lợi trong công việc làm ăn, buôn bán trong năm mới.
• Chúc phúc và trao nhau lời chúc tốt lành: Đây là dịp để mọi người trong gia đình gửi lời chúc tốt đẹp và động viên nhau khởi đầu một năm mới thành công.

Các phong tục này không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là dịp để gia đình đoàn tụ, thể hiện lòng thành kính với thần linh và cùng nhau hướng đến một năm mới đầy thuận lợi và bình an.

Lễ cúng Việc Lề trong ngày mùng 4 Tết là nghi thức quan trọng nhằm tưởng nhớ tổ tiên và thể hiện lòng biết ơn đối với các thế hệ đi trước, đặc biệt là những người đã có công khai hoang, lập nghiệp cho dòng họ.

Nghi thức cúng Việc Lề được thực hiện bởi các vị trưởng lão hoặc người đại diện cho gia tộc, với các bước cụ thể như sau:

1. Chuẩn bị bàn thờ và lễ vật:
   • Bàn thờ được đặt ở khu vực sân, nhằm tái hiện không gian sống đơn sơ của tổ tiên thời xưa.
   • Lễ vật bao gồm các món ăn dân dã như cá lóc nướng trui, canh chua, rau luộc – những món phản ánh cuộc sống kham khổ và thiếu thốn của tiền nhân.
2. Cúng bái và khấn vái tổ tiên:
   • Con cháu tập trung trước bàn thờ, khấn vái để bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên.
   • Lời khấn mang ý nghĩa cầu mong tổ tiên phù hộ cho con cháu bình an, may mắn, và cuộc sống sung túc trong năm mới.
3. Hình thức giỗ hội:
   • Các bài vị của tổ tiên từ 4 đời trở về trước thường được đưa về thờ chung tại nhà thờ họ hoặc miếu thờ để thực hiện nghi lễ “hiệp kỵ” – một nghi thức giỗ hội chung.
   • Điều này giúp con cháu dễ dàng tưởng nhớ và ghi nhớ công đức của các bậc tiền nhân.

Qua nghi thức cúng Việc Lề, con cháu được nhắc nhở về những khó khăn, vất vả của tổ tiên trong quá trình khai hoang, lập làng. Điều này giúp mọi người trân trọng giá trị văn hóa truyền thống và giữ gìn nét đẹp gia phong.

Trong ngày mùng 4 Tết, các gia đình Việt Nam thường chuẩn bị mâm lễ vật trang trọng để cúng tiễn tổ tiên về lại cõi âm sau những ngày cùng con cháu đón Tết. Dưới đây là một số lễ vật phổ biến trong lễ cúng mùng 4 Tết:

• Mâm ngũ quả: Tượng trưng cho sự đầy đủ và phát đạt trong năm mới, mâm ngũ quả thường gồm các loại trái cây như chuối, bưởi, xoài, cam và đu đủ.
• Mâm cơm mặn: Các món ăn chính như gà luộc, xôi, bánh chưng hoặc bánh tét, thịt kho, các món xào và canh. Tùy theo vùng miền, có thể có các món ăn đặc trưng như thịt kho hột vịt hoặc khổ qua hầm.
• Vàng mã và giấy tiền: Đây là phần quan trọng trong lễ cúng để tiễn tổ tiên về cõi âm, với ý nghĩa giúp các vị có đầy đủ vật phẩm trên đường trở về.
• Nhang, đèn, và trầu cau: Nhang và đèn nến tượng trưng cho sự kết nối linh thiêng, còn trầu cau thể hiện lòng thành kính của con cháu.

Việc chuẩn bị đầy đủ các lễ vật thể hiện lòng thành kính và lòng biết ơn của con cháu đối với tổ tiên, mong muốn họ phù hộ độ trì cho gia đình trong năm mới.

Trong phong tục Việt Nam, ngày mùng 4 Tết thường là dịp để đón rước Thần Tài, cầu mong tài lộc và may mắn cho năm mới. Để lễ cúng diễn ra một cách trang trọng và hiệu quả, người cúng nên lưu ý các điểm sau đây:

• Chuẩn bị lễ vật đầy đủ: Lễ vật cho mùng 4 Tết bao gồm các món cơ bản như gà luộc nguyên con, mâm ngũ quả, rượu, và trầu cau. Một số nơi còn dâng cúng các món đặc trưng như đầu cừu hoặc cá chép, mang ý nghĩa tốt lành.
• Chọn thời gian thích hợp: Lễ cúng Thần Tài thường bắt đầu vào buổi chiều (từ 3 giờ) và kéo dài đến tối. Đây là thời điểm tốt để nghinh đón Thần Tài và "ngũ lộ thần tài" - năm vị Thần Tài từ các phương Đông, Tây, Nam, Bắc và Trung.
• Thắp hương theo hướng: Gia chủ nên thắp hương ở các hướng Đông, Tây, Nam, Bắc, và Trung để mời Thần Tài đến. Đây là nghi thức nhằm đảm bảo tài lộc đến từ mọi hướng.
• Bày trí lễ vật hợp lý: Sử dụng bàn Bát Quái để sắp xếp lễ vật. Thực phẩm và đồ cúng như trái cây ngọt (như mía, quýt) và các loại bánh tượng trưng cho "phúc lộc dồi dào", được sắp xếp trên các bàn riêng biệt.
• Thành tâm và trang nghiêm: Khi cúng, cần giữ thái độ kính cẩn, thành tâm và cầu nguyện Thần Tài mang đến sự may mắn và phát đạt cho gia đình trong năm mới.

Thực hiện các lưu ý này sẽ giúp nghi lễ cúng mùng 4 Tết thêm phần trang trọng và mang lại cảm giác an yên, hy vọng cho mọi thành viên trong gia đình.

• 1. Vì sao lại cúng vào ngày mùng 4 Tết?

  Ngày mùng 4 Tết là thời điểm nhiều gia đình tổ chức lễ cúng để bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên, cầu bình an và tài lộc cho cả năm. Đây cũng là ngày các gia đình chuẩn bị đón ông Táo về trời và rước Thần Tài vào nhà, tượng trưng cho tài lộc và may mắn.

• 2. Cúng mùng 4 Tết cần những lễ vật gì?

  Thông thường, mâm cúng bao gồm các món như gà luộc, xôi, hoa quả, rượu, và nước. Ngoài ra, tùy theo văn hóa vùng miền, một số gia đình còn chuẩn bị thêm bánh chưng, bánh tét, trái cây và các loại bánh mứt.

• 3. Có nên mời Thần Tài trong lễ cúng mùng 4 Tết không?

  Có, lễ cúng mùng 4 Tết thường đi kèm với việc mời Thần Tài vào nhà để cầu mong một năm làm ăn thuận lợi, phát đạt. Việc cúng Thần Tài thường bao gồm các món như thịt quay, heo quay, hoặc bánh trái.

• 4. Nên cúng vào giờ nào là tốt nhất trong ngày mùng 4 Tết?

  Thời gian cúng mùng 4 Tết thường vào buổi sáng sớm hoặc trưa, trước khi trời chuyển chiều. Việc chọn giờ tốt phụ thuộc vào phong thủy và lịch âm của mỗi gia đình, nên tham khảo người có kinh nghiệm để lựa chọn thời gian phù hợp.

• 5. Những kiêng kỵ cần chú ý khi cúng mùng 4 Tết là gì?

  Tránh tranh cãi, la mắng hoặc làm vỡ đồ dùng trong ngày này. Người xưa tin rằng các hành động tiêu cực sẽ mang lại điều không may mắn trong suốt cả năm.

• 6. Có cần phải cúng ngoài sân khi cúng mùng 4 Tết không?

  Với nhiều gia đình, lễ cúng ngoài sân thể hiện sự trang trọng và tôn kính đối với các vị thần linh. Tuy nhiên, tùy thuộc vào điều kiện mỗi gia đình, lễ cúng có thể thực hiện trong nhà hoặc ngoài trời.