Cúng Trùng Cửu – Tinh hoa văn hóa và nghi lễ truyền thống

Tết Trùng Cửu, còn gọi là Tết Trùng Dương, diễn ra vào ngày mùng 9 tháng 9 âm lịch, là một trong những lễ tiết quan trọng trong văn hóa truyền thống Việt Nam. Sự trùng lặp của số 9 – con số dương lớn nhất trong hệ thống số học cổ – được xem là biểu tượng của sự trường thọ, may mắn và vạn sự hanh thông.

Ngày Tết này không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc mà còn là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu kính đối với tổ tiên và người cao tuổi, đồng thời cầu mong sức khỏe, bình an và hạnh phúc cho gia đình.

Tết Trùng Cửu có nguồn gốc từ Trung Hoa, được du nhập vào Việt Nam từ thời kỳ phong kiến và đã được Việt hóa, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa dân gian. Trong ngày này, người dân thường tổ chức các hoạt động như:

• Thăm viếng và dâng lễ tại đền, chùa để cầu an.
• Chuẩn bị mâm cỗ cúng gia tiên với các món ăn truyền thống.
• Tham gia các hoạt động ngoài trời như leo núi, ngắm hoa cúc – loài hoa biểu trưng cho sự trường thọ.

Qua thời gian, Tết Trùng Cửu không chỉ giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống mà còn góp phần gắn kết cộng đồng, khơi dậy lòng tự hào dân tộc và tinh thần hướng về cội nguồn.

Tết Trùng Cửu, diễn ra vào ngày 9 tháng 9 âm lịch, là dịp để người Việt thể hiện lòng hiếu kính với tổ tiên và cầu mong sức khỏe, trường thọ. Trong ngày này, các gia đình thường thực hiện các nghi lễ truyền thống với sự trang nghiêm và lòng thành kính.

Các phong tục cúng Tết Trùng Cửu bao gồm:

• Chuẩn bị mâm cỗ cúng: Mâm cỗ thường gồm các món ăn truyền thống như xôi, gà luộc, bánh chưng, hoa quả và đặc biệt là hoa cúc vàng – biểu tượng của sự trường thọ và may mắn.
• Thắp hương và đọc văn khấn: Gia chủ thắp hương và đọc văn khấn để mời tổ tiên về hưởng lễ, đồng thời cầu xin sức khỏe và bình an cho gia đình.
• Tham gia các hoạt động ngoài trời: Người dân thường tổ chức các hoạt động như leo núi, ngắm hoa cúc để tận hưởng không khí trong lành và cầu mong may mắn.

Những phong tục này không chỉ giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống mà còn góp phần gắn kết các thành viên trong gia đình và cộng đồng.

Lễ hội Trùng Cửu tại Nhà Lớn Long Sơn, TP. Vũng Tàu, là một sự kiện văn hóa tâm linh đặc sắc, diễn ra vào ngày 9 tháng 9 âm lịch hàng năm. Lễ hội nhằm tưởng nhớ công ơn khai hoang, lập làng của ông Trần (tức ông Lê Văn Mưu, 1855–1935) – người sáng lập đạo Ông Trần và xây dựng Nhà Lớn Long Sơn.

Lễ hội được tổ chức trang nghiêm, không có các hoạt động phô trương như rước sắc hay biểu diễn nghệ thuật, mà tập trung vào các nghi thức truyền thống:

• Lễ Tiên Thường (kỉnh mặn): Diễn ra vào ngày 8/9 âm lịch, với các lễ vật mặn do người dân và khách thập phương dâng cúng.
• Chánh giỗ (kỉnh chay): Diễn ra vào ngày 9/9 âm lịch, với các lễ vật chay như bánh, trái cây, xôi, chè được dâng lên bàn thờ ông Trần.

Trước lễ hội, người dân địa phương cùng nhau dọn dẹp khu vực Nhà Lớn và các dãy phố xung quanh để đón tiếp khách thập phương. Trong những năm gần đây, lễ hội đã thu hút hàng nghìn lượt người đến tham dự, thể hiện sự gắn kết cộng đồng và bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống.

Trong lễ hội Trùng Cửu, nhiều hình ảnh và biểu tượng mang ý nghĩa sâu sắc được thể hiện, góp phần làm phong phú thêm giá trị văn hóa và tâm linh của sự kiện.

• Hoa cúc: Loài hoa biểu tượng cho sự trường thọ, thanh cao và tinh khiết, thường được sử dụng trong trang trí và nghi lễ.
• Rượu cúc: Loại rượu được ủ với hoa cúc, tượng trưng cho sức khỏe và sự trường thọ, thường được dâng cúng trong lễ hội.
• Mâm cỗ cúng: Bao gồm các món ăn truyền thống như xôi, chè, bánh trái, thể hiện lòng thành kính và cầu mong điều tốt lành.
• Trang phục truyền thống: Người tham gia lễ hội thường mặc áo dài hoặc trang phục dân tộc, tạo nên không khí trang nghiêm và đậm đà bản sắc.
• Hoạt động văn hóa: Các hoạt động như múa lân, hát chèo, trình diễn thư pháp được tổ chức, góp phần bảo tồn và phát huy văn hóa dân gian.

Những hình ảnh và biểu tượng này không chỉ làm phong phú thêm lễ hội Trùng Cửu mà còn thể hiện sự gắn bó với truyền thống và lòng biết ơn đối với tổ tiên.

Mẫu Cửu Trùng Thiên, còn được biết đến với các danh xưng như Mẫu Đệ Nhất Thiên Tiên, Thanh Vân Công Chúa hay Lục Cung Vương Mẫu, là một trong những vị Thánh Mẫu tối cao trong hệ thống tín ngưỡng Tứ phủ của người Việt. Bà ngự trên chín tầng mây, cai quản Thiên phủ và được xem là hiện thân của sự che chở, ban phúc lành cho nhân gian.

Trong tín ngưỡng dân gian, Mẫu Cửu Trùng Thiên giữ vai trò đặc biệt quan trọng:

• Biểu tượng của quyền năng và sự bảo hộ: Bà được tôn kính như người mẹ thiêng liêng, bảo vệ và dẫn dắt con cháu vượt qua khó khăn, thử thách trong cuộc sống.
• Liên kết với các vị Thánh Mẫu khác: Cùng với Mẫu Thượng Ngàn, Mẫu Thoải và Mẫu Địa, bà tạo thành hệ thống Tứ phủ, mỗi vị cai quản một lĩnh vực khác nhau, phản ánh sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên.
• Truyền thống thờ cúng sâu sắc: Các đền thờ Mẫu Cửu Trùng Thiên như đền Cửu Tỉnh ở Hà Nam hay đền Mẫu Cửu tại Thường Tín, Hà Nội, là nơi người dân đến dâng lễ, cầu nguyện cho sức khỏe, bình an và hạnh phúc.

Việc thờ cúng Mẫu Cửu Trùng Thiên không chỉ là một nghi lễ tâm linh mà còn là cách để người Việt gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, thể hiện lòng biết ơn và sự gắn bó với cội nguồn.

Tết Trùng Cửu không chỉ là một lễ hội truyền thống mà còn là dịp để người Việt thể hiện lòng hiếu kính, sự tri ân và gắn kết cộng đồng. Những giá trị văn hóa và tinh thần của ngày lễ này được thể hiện qua nhiều khía cạnh:

• Thể hiện lòng hiếu kính: Con cháu tưởng nhớ tổ tiên, cầu mong sức khỏe và trường thọ cho người thân, đặc biệt là người cao tuổi.
• Gắn kết cộng đồng: Các hoạt động lễ hội như cúng bái, tụ họp gia đình và tham gia các sự kiện văn hóa giúp tăng cường mối quan hệ giữa các thành viên trong cộng đồng.
• Bảo tồn văn hóa truyền thống: Việc duy trì các nghi lễ và phong tục trong Tết Trùng Cửu góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.
• Giáo dục thế hệ trẻ: Thông qua lễ hội, thế hệ trẻ được học hỏi và hiểu biết về truyền thống, lịch sử và giá trị văn hóa của dân tộc.
• Khơi dậy tinh thần lạc quan: Tết Trùng Cửu mang đến niềm tin vào sự may mắn, sức khỏe và hạnh phúc, tạo động lực cho mọi người trong cuộc sống.

Những giá trị này không chỉ làm phong phú thêm đời sống tinh thần của người Việt mà còn góp phần vào việc xây dựng một xã hội đoàn kết, nhân ái và phát triển bền vững.

Vào ngày Tết Trùng Cửu (9/9 Âm lịch), nhiều gia đình Việt Nam thực hiện lễ cúng tại gia để tưởng nhớ tổ tiên và cầu mong sức khỏe, trường thọ. Dưới đây là mẫu văn khấn cúng Tết Trùng Cửu tại gia:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, cùng chư vị Tôn Thần. Con kính lạy ngài Bản Cảnh Thành Hoàng, ngài Bản Xứ Thổ Địa, ngài Bản Gia Táo Quân cùng chư vị Tôn Thần. Con kính lạy các bậc Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Thúc Bá, Đệ Huynh, Cô Di, Tỷ Muội nội ngoại họ con. Tín chủ (chúng) con là: [Tên chủ lễ] Ngụ tại: [Địa chỉ] Hôm nay là ngày 9 tháng 9 năm [Âm lịch], tín chủ con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, kim ngân, đốt nén hương thơm, dâng lên trước án. Chúng con kính mời ngài Bản Cảnh Thành Hoàng, các vị Đại Vương, ngài Bản Xứ Thổ Địa, ngài Bản Gia Táo Quân, các vị Ngũ Phương, Long Mạch, Tài Thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật. Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương Linh gia tiên nội ngoại họ [Họ gia đình] cúi xin thương xót con cháu linh thiêng hiện về, chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật. Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ ngụ tại nhà này, đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, phù hộ cho gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, làm ăn phát tài, gia đình hòa thuận. Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Trước khi thực hiện lễ cúng, gia chủ nên chuẩn bị mâm cỗ cúng đầy đủ, bao gồm các món ăn truyền thống như xôi, chè, bánh trái, hoa quả, đặc biệt là hoa cúc vàng – biểu tượng của sự trường thọ và may mắn. Sau khi cúng xong, gia đình có thể cùng nhau thưởng thức mâm cỗ, thể hiện sự đoàn kết và tình cảm gia đình.

Vào ngày Tết Trùng Cửu (9/9 Âm lịch), nhiều gia đình và cộng đồng thực hiện lễ cúng tại các đình, đền để tưởng nhớ tổ tiên và cầu mong sức khỏe, bình an. Dưới đây là mẫu văn khấn cúng Tết Trùng Cửu tại đình, đền:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con lạy toàn thể chư Phật, chư Tiên, chư Thánh. Con lạy: ………..(tên thánh chủ bản đền, ví dụ: Cô Chín tối linh) Con lạy chư vị Hương linh Tôn thần. Con lạy ngài Đương niên đương cai Thái Tuế chí đức Tôn thần. Con lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương. Con lạy ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân. Con lạy ngài Bản gia Thổ Địa Long Mạch Tôn thần. Con lạy các ngài Ngũ Phương, Ngũ Thổ, Phúc đức Tôn thần. Con lạy ngài Tiền hậu địa chủ tài thần. Con lạy các Tôn thần cai quản trong khu vực này. Con lạy các ngài tiền chủ, hậu chủ. Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh. Tín chủ (chúng) con là:…… Ngụ tại: ……… Hôm nay là ngày … tháng … năm … tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật, kim ngân trà quả, đốt nén hương thơm dâng lên trước án. Chúng con thành tâm kính mời: Ngài Kim Niên đương cai Thái Tuế chí đức Tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, ngài Bản gia Thổ Địa Long Mạch Tôn thần, các ngài Ngũ Phương, Ngũ Thổ, Phúc đức chính thần, các vị Tôn thần cai quản trong khu vực này, các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ…, các vị Tiền chủ, Hậu chủ ngụ tại nhà này, đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, phù hộ cho gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, làm ăn phát tài, gia đình hòa thuận. Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần kèm 3 lạy).

Lưu ý: Trước khi thực hiện lễ cúng tại đình, đền, gia đình nên liên hệ với ban quản lý địa phương để biết thêm chi tiết về nghi thức và thời gian tổ chức, nhằm thể hiện sự tôn trọng và đúng đắn trong việc thực hiện lễ cúng.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Mẫu Cửu Trùng Thiên, đấng tối linh thiêng, cai quản cửu trùng thiên giới, ban phúc lành cho muôn loài.

Hôm nay là ngày mùng 9 tháng 9 Âm lịch, nhằm ngày Tết Trùng Cửu, con tên là: [Họ tên], ngụ tại: [Địa chỉ], thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, kính dâng lên Mẫu Cửu Trùng Thiên, nguyện cầu:

• Phúc lộc dồi dào, gia đạo an khang.
• Trí tuệ khai mở, công việc hanh thông.
• Con cháu hiếu thảo, học hành tấn tới.
• Thân tâm an lạc, tai ương tiêu trừ.

Chúng con xin Mẫu từ bi gia hộ, che chở độ trì, cho gia đình chúng con luôn được bình an, hạnh phúc, mọi sự như ý.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy các bậc Tổ tiên nội ngoại, tiền hiền hậu hiền, những người đã khuất trong dòng tộc.

Hôm nay là ngày mùng 9 tháng 9 Âm lịch, nhằm ngày Tết Trùng Cửu, con tên là: [Họ tên], ngụ tại: [Địa chỉ], thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, kính dâng lên Tổ tiên, nguyện cầu:

• Gia đạo bình an, con cháu hiếu thảo.
• Công việc thuận lợi, tài lộc dồi dào.
• Sức khỏe dẻo dai, tâm hồn thanh thản.
• Trí tuệ khai mở, học hành tấn tới.

Chúng con xin Tổ tiên chứng giám lòng thành, phù hộ độ trì cho gia đình chúng con luôn được hạnh phúc, an khang, thịnh vượng.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Mẫu Cửu Trùng Thiên, đấng tối linh thiêng, cai quản cửu trùng thiên giới, ban phúc lành cho muôn loài.

Hôm nay là ngày mùng 9 tháng 9 Âm lịch, nhằm ngày Tết Trùng Cửu, con tên là: [Họ tên], ngụ tại: [Địa chỉ], thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, kính dâng lên Mẫu Cửu Trùng Thiên, nguyện cầu:

• Trường thọ an khang, sức khỏe dồi dào.
• Tâm hồn thanh tịnh, trí tuệ minh mẫn.
• Gia đình hòa thuận, con cháu hiếu thảo.
• Cuộc sống an lạc, vạn sự như ý.

Chúng con xin Mẫu từ bi gia hộ, che chở độ trì, cho gia đình chúng con luôn được bình an, hạnh phúc, mọi sự tốt lành.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Đức Ông Trần, người khai sáng đạo đức, truyền dạy lễ nghĩa, xây dựng Nhà Lớn Long Sơn.

Hôm nay là ngày mùng 9 tháng 9 Âm lịch, nhằm ngày Tết Trùng Cửu, con tên là: [Họ tên], ngụ tại: [Địa chỉ], thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, kính dâng lên Đức Ông, nguyện cầu:

• Gia đình an khang, sức khỏe dồi dào.
• Con cháu hiếu thảo, học hành tấn tới.
• Công việc thuận lợi, tài lộc thịnh vượng.
• Tâm hồn thanh tịnh, cuộc sống an lạc.

Chúng con xin Đức Ông chứng giám lòng thành, phù hộ độ trì cho gia đình chúng con luôn được hạnh phúc, bình an, mọi sự như ý.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)