Đám Ma Ở Nhật Bản: Nghi Thức, Văn Hóa Và Những Điều Bạn Cần Biết

Tang lễ ở Nhật Bản có nhiều nghi thức và phong tục độc đáo, thể hiện sự kính trọng và tiễn biệt người đã khuất. Dưới đây là những thông tin chi tiết về các nghi lễ phổ biến trong tang lễ tại Nhật Bản.

1. Trang Phục Trong Tang Lễ

Người Nhật thường mặc trang phục màu đen trong các tang lễ. Thành viên trong gia đình người quá cố mặc Kimono màu đen có gia huy, gọi là Itsutsumon, tượng trưng cho sự trang trọng. Khách viếng tang lễ thường mặc âu phục đen, thể hiện sự tôn kính.

2. Nghi Thức Phúng Điếu

Người đến viếng mang theo phong bì Kouden chứa tiền phúng điếu, tuỳ thuộc vào mối quan hệ với người đã khuất, số tiền có thể dao động từ 3.000 đến 30.000 yên. Điều đặc biệt là phong bì này không nên chứa tiền mới tinh.

3. Nghi Thức Thắp Hương

Trong tang lễ, người Nhật thực hiện nghi thức thắp hương, gọi là Shoko, để bày tỏ lòng thành kính với người đã mất. Mỗi người sẽ thắp một nén hương và cúi lạy trước bàn thờ.

4. Nghi Thức Hỏa Táng

Sau tang lễ, hầu hết người Nhật được hỏa táng. Gia đình và bạn bè thân thiết sẽ tham dự lễ hỏa táng và dùng đũa gắp xương của người quá cố sau khi hỏa táng để đặt vào bình đựng cốt. Phong tục này thể hiện lòng tôn kính sâu sắc.

5. Chuỗi Hạt Cầu Nguyện - Juzu

Khi tham dự tang lễ, mọi người thường mang theo chuỗi hạt cầu nguyện Phật giáo gọi là Juzu, dùng để cầu nguyện cho linh hồn của người đã mất.

6. Xe Tang Và Nghi Thức Đưa Tiễn

Xe tang ở Nhật thường là limousine đen với thiết kế nóc cầu kỳ. Trước khi xe khởi hành, tài xế sẽ bóp còi liên tục trong vài giây để thông báo rằng người đã khuất sắp rời khỏi cõi trần, một phong tục độc đáo của Nhật Bản.

7. Bộ Dụng Cụ Tự Tổ Chức Tang Lễ

Để tiết kiệm chi phí, Nhật Bản đã ra mắt bộ dụng cụ tự tổ chức tang lễ với giá khoảng 6 triệu đồng. Điều này giúp người dân có thể tổ chức một buổi tang lễ đơn giản mà vẫn đảm bảo sự tôn kính với người đã khuất.

Kết Luận

Tang lễ ở Nhật Bản không chỉ là một nghi thức tôn giáo mà còn là một biểu hiện văn hóa, tôn vinh cuộc sống và tiễn đưa người đã khuất về cõi vĩnh hằng. Những nghi thức và phong tục này cho thấy sự tôn trọng và kính yêu của người Nhật đối với tổ tiên và những người đã mất.

Các phong tục này thể hiện rõ sự khác biệt về văn hóa, nhưng cũng là một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh của người Nhật.

Đám tang tại Nhật Bản không chỉ là một nghi lễ tiễn biệt người đã khuất mà còn phản ánh sâu sắc các giá trị văn hóa và tín ngưỡng của đất nước này. Phong tục tang lễ ở Nhật Bản thường mang đậm dấu ấn Phật giáo, với những nghi thức cầu kỳ nhằm thể hiện sự kính trọng và lòng thành kính đối với người đã mất. Lễ tang không chỉ là dịp để gia đình và bạn bè tỏ lòng tiếc thương mà còn là cơ hội để tất cả mọi người cùng cầu nguyện cho linh hồn được yên nghỉ.

Thông thường, tang lễ được tổ chức vào ngày sau lễ viếng và bao gồm nhiều nghi lễ đặc biệt như thắp hương và dâng hoa. Người tham gia phải tuân thủ nghi thức nghiêm ngặt như trang phục màu đen kín đáo và sử dụng các vật dụng truyền thống như chuỗi cầu nguyện Juzu. Sau khi các nghi thức được thực hiện, linh cữu sẽ được đưa đến nhà hỏa táng, nơi gia đình và người thân sẽ cùng nhau thực hiện nghi lễ hỏa táng, một phong tục phổ biến ở Nhật Bản.

Lễ tang tại Nhật Bản rất trang trọng và tuân theo các nghi thức truyền thống. Đặc biệt, nghi thức tang lễ thường gắn liền với tín ngưỡng Phật giáo và phản ánh nét văn hóa độc đáo của người Nhật. Các nghi thức này không chỉ thể hiện lòng kính trọng với người đã khuất mà còn là dịp để bày tỏ sự chia sẻ và cảm thông với gia đình.

• Đốt hương (Shoukou): Người tham dự dùng tay phải bỏ một chút bột hương vào lư hương, chắp tay và cúi đầu trước di ảnh người đã khuất. Nghi thức này giúp bày tỏ lòng thành kính và cầu nguyện cho linh hồn người đã mất.
• Nghi thức phúng điếu (Kouden): Khách tham dự đám tang chuẩn bị phong bì tiền phúng điếu được trang trí đơn giản, thể hiện lòng chia sẻ với gia đình người quá cố. Phong bì thường được trao cho người nhà hoặc đặt tại quầy lễ tân.
• Lễ nhập quan (Nōkan): Thi hài người đã khuất được đặt vào quan tài sau khi tắm rửa và mặc trang phục kimono trắng. Bên trong quan tài còn có các vật dụng yêu thích của người đã mất và sáu đồng xu tượng trưng cho việc qua sông Sanzu – dòng sông của thế giới âm phủ.
• Lễ tiễn biệt: Lễ tang được tổ chức bởi con trai cả hoặc người thân thích, diễn ra với sự tham dự của người thân, bạn bè, và đồng nghiệp. Buổi lễ kết thúc bằng bài phát biểu của người tổ chức, cảm ơn những người tham dự đã đến chia buồn và tiễn đưa người đã khuất.

Những nghi thức trên thể hiện sự kính trọng và lòng biết ơn đối với người đã khuất, giúp gia đình và bạn bè tìm thấy sự an ủi trong khoảng thời gian khó khăn này.

Trang phục và lễ vật trong đám tang tại Nhật Bản tuân theo những quy tắc chặt chẽ và mang đậm nét văn hóa truyền thống. Người tham dự tang lễ cần ăn mặc kín đáo, với màu đen là chủ đạo, thể hiện sự tôn kính đối với người đã khuất. Các trang phục chủ yếu bao gồm đồ Âu phục đen cho cả nam và nữ, và Kimono truyền thống dành cho các thành viên trong gia đình.

• Trang phục Âu: Nam giới mặc suit đen, áo sơ mi trắng và cà vạt đen. Nữ giới chọn váy đen lịch sự, kín đáo, không hoa văn và không đeo trang sức (ngoại trừ chuỗi ngọc trai).
• Kimono tang lễ: Đối với gia đình, Kimono đen truyền thống được xem là trang phục trang trọng nhất. Kimono này có thể có các gia huy ở năm vị trí để biểu thị sự trang nghiêm.

Bên cạnh trang phục, người dự tang lễ còn mang theo những lễ vật quan trọng:

• Tiền phúng điếu (Kouden): Đây là khoản tiền phúng viếng được đặt trong phong bì dành riêng cho đám tang, thường có giá trị từ 3.000 đến 30.000 yên tùy thuộc vào mối quan hệ với người đã khuất.
• Chuỗi hạt cầu nguyện (Juzu): Chuỗi tràng hạt Phật giáo này được mang theo như một vật dụng để cầu nguyện cho linh hồn người đã mất.

Lễ tang ở Nhật Bản thường tuân thủ theo những nghi thức truyền thống và tinh thần tôn kính người đã khuất. Dưới đây là các bước chính trong một lễ tang:

4.1. Lễ viếng và đưa tiễn

Lễ viếng (Otsuya) thường được tổ chức vào buổi tối tại nhà tang lễ hoặc tại nhà riêng của gia đình người đã khuất. Người tham dự thường thắp hương và cầu nguyện cho linh hồn của người đã mất. Trong lúc này, người thân sẽ chuẩn bị một bàn thờ với ảnh của người mất và các vật phẩm như nến, hoa, và lư hương.

Sau lễ viếng là lễ đưa tiễn (Sougi), diễn ra vào ngày hôm sau. Tang quyến và bạn bè sẽ tham gia buổi lễ này để đưa người đã khuất đến nơi an nghỉ cuối cùng.

4.2. Nghi lễ hỏa táng

Hỏa táng là một bước quan trọng trong lễ tang tại Nhật Bản. Sau khi kết thúc lễ đưa tiễn, thi thể sẽ được đưa đến lò hỏa táng. Quá trình hỏa táng thường kéo dài từ 1-2 giờ. Trong thời gian này, người thân thường chờ đợi trong phòng nghỉ và chia sẻ câu chuyện về người đã khuất.

Sau khi hỏa táng, tro cốt của người mất sẽ được đặt vào một chiếc hũ đặc biệt (Kotsutsubo) và được trao lại cho gia đình. Người thân sẽ dùng đũa gắp từng mảnh xương từ tro cốt để đặt vào hũ, bắt đầu từ xương chân và kết thúc bằng xương đầu. Đây là một phần quan trọng trong văn hóa Nhật, thể hiện sự tôn kính đối với người đã khuất.

4.3. Đưa tro cốt về nhà

Sau khi nhận tro cốt, gia đình sẽ đưa hũ tro về nhà và đặt lên bàn thờ gia tiên. Một số gia đình có thể lưu giữ tro cốt tại nhà trong một thời gian trước khi đưa đến nghĩa trang hoặc chùa để chôn cất.

4.4. Nghi thức cuối cùng tại nghĩa trang

Khi đến nghĩa trang, người thân sẽ làm lễ cầu nguyện cuối cùng cho linh hồn của người đã mất trước khi đặt hũ tro vào lăng mộ hoặc nhà lưu giữ tro cốt. Đôi khi, tro cốt cũng có thể được chôn cất trực tiếp dưới đất theo hình thức mai táng truyền thống.

Nghi thức này kết thúc bằng việc mọi người cùng nhau thắp hương, cầu nguyện, và bày tỏ sự tôn kính lần cuối trước khi rời khỏi nghĩa trang.

Nhật Bản có nhiều hình thức an táng khác nhau, phản ánh sự đa dạng văn hóa và quan điểm tâm linh của người dân. Dưới đây là một số hình thức phổ biến:

5.1. Hỏa táng và lưu giữ tro cốt

Hỏa táng là hình thức an táng phổ biến nhất tại Nhật Bản. Sau khi nghi lễ hỏa táng kết thúc, tro cốt của người quá cố sẽ được thu thập và đặt vào các hũ đựng tro, sau đó được lưu giữ tại các ngôi chùa hoặc nghĩa trang gia đình. Việc lưu giữ tro cốt thường mang ý nghĩa tâm linh, giúp người thân cảm nhận sự hiện diện của người đã khuất và duy trì sự kết nối giữa các thế hệ.

5.2. Mộc thụ táng (Jumokuso) - Mai táng dưới gốc cây

Mộc thụ táng (Jumokuso) là một hình thức mai táng mới, trong đó tro cốt của người đã khuất được chôn dưới gốc cây hoặc những khu vực rừng cây. Hình thức này mang ý nghĩa trở về với tự nhiên, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường. Đây là một lựa chọn thân thiện với môi trường, đang ngày càng trở nên phổ biến ở Nhật Bản, đặc biệt là trong bối cảnh đô thị hóa và sự thiếu hụt đất nghĩa trang.

5.3. Rải tro cốt (Sankotsu)

Rải tro cốt trên biển hoặc núi là một hình thức mai táng khác, thể hiện sự giải thoát và trở về với tự nhiên. Việc rải tro cốt thường được gia đình thực hiện trong những buổi lễ nhỏ, mang tính chất riêng tư. Hình thức này cũng được nhiều người Nhật lựa chọn vì tính đơn giản và chi phí thấp hơn so với các hình thức an táng truyền thống.

5.4. Trực táng

Trực táng là hình thức mai táng đơn giản, không cần tổ chức lễ tang chính thức. Tro cốt của người quá cố được chuyển thẳng đến nơi mai táng mà không có nghi lễ lớn. Hình thức này phản ánh sự thay đổi trong quan niệm về tang lễ hiện đại, khi nhiều gia đình muốn tránh các chi phí và thủ tục phức tạp.

Trong văn hóa Nhật Bản, đám tang không chỉ là nghi lễ đưa tiễn người đã khuất, mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về mặt tâm linh và văn hóa. Những nghi thức trong lễ tang được thực hiện không chỉ để tưởng nhớ người quá cố, mà còn thể hiện niềm tin vào sự trở về với tự nhiên và vòng luân hồi của cuộc sống.

6.1. Tín ngưỡng Phật giáo trong đám tang

Đám tang ở Nhật Bản chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của Phật giáo, đặc biệt là qua các nghi thức như Shoukou (nghi thức đốt hương) và các bài kinh cầu nguyện. Người Nhật tin rằng linh hồn của người đã mất sẽ tiếp tục hành trình của mình trong vòng luân hồi, và các nghi lễ cầu nguyện được thực hiện nhằm giúp linh hồn sớm siêu thoát. Trong lễ tang, các vị sư thầy thường sẽ đọc kinh và hướng dẫn mọi người cầu nguyện để tiễn đưa linh hồn một cách bình an.

6.2. Quan niệm về vòng luân hồi và sự trở về với tự nhiên

Người Nhật tin rằng sau khi chết, linh hồn sẽ trở về với tự nhiên, trở thành một phần của vũ trụ. Quan niệm về vòng luân hồi là một phần quan trọng trong tín ngưỡng Phật giáo ở Nhật Bản, người ta tin rằng cái chết không phải là sự kết thúc, mà là sự khởi đầu cho một vòng đời mới. Điều này thể hiện rõ qua việc hỏa táng và lưu giữ tro cốt hoặc mai táng dưới gốc cây theo hình thức Jumokuso (mộc thụ táng), nơi người mất được coi như trở về với đất mẹ và góp phần nuôi dưỡng cây cối, thiên nhiên.

Một phần quan trọng trong nghi thức là việc sử dụng chuỗi hạt cầu nguyện Juzu để kết nối giữa con người và các đấng thiêng liêng. Chuỗi hạt này mang ý nghĩa tượng trưng cho sự tịnh tâm và giải thoát, giúp con người bình an trước sự mất mát.

Từ những nghi thức này, chúng ta có thể thấy rõ rằng lễ tang ở Nhật Bản không chỉ đơn thuần là một nghi lễ tôn giáo mà còn mang đậm nét văn hóa và tâm linh, giúp người sống bày tỏ lòng tôn kính với người đã khuất và hy vọng họ sẽ an nghỉ nơi cõi vĩnh hằng.

Trong xã hội Nhật Bản hiện đại, chi phí tổ chức đám tang có xu hướng tăng cao do nhiều yếu tố như dịch vụ tang lễ chuyên nghiệp và việc sử dụng các công nghệ hiện đại. Tuy nhiên, các gia đình vẫn có thể lựa chọn nhiều hình thức tổ chức đám tang với mức chi phí khác nhau tùy theo ngân sách và nhu cầu cá nhân.

• Chi phí truyền thống: Một đám tang theo nghi thức truyền thống tại Nhật Bản có thể tiêu tốn từ 1,5 đến 3 triệu yên, bao gồm chi phí nhà tang lễ, đồ lễ, và phí cho các nghi lễ tâm linh. Hình thức này vẫn phổ biến trong những gia đình giữ gìn nghi thức tôn giáo.
• Xu hướng tối giản hóa: Xu hướng tổ chức tang lễ đơn giản hơn đang trở nên phổ biến với những người muốn giảm bớt chi phí và tránh sự phô trương. Hình thức tang lễ đơn giản, chỉ tập trung vào nghi lễ tiễn đưa người quá cố, có thể giảm chi phí xuống khoảng vài trăm nghìn yên.
• Tang lễ qua hình thức trực tuyến: Một xu hướng mới khác là sử dụng công nghệ để tổ chức tang lễ trực tuyến, cho phép người thân và bạn bè ở xa tham gia thông qua nền tảng số. Dịch vụ này giúp tiết kiệm chi phí cho gia đình và giảm bớt các quy trình phức tạp.
• Chôn cất sinh thái: Nhật Bản cũng đang chứng kiến sự gia tăng của các hình thức an táng thân thiện với môi trường, chẳng hạn như chôn cất bằng hỏa táng kết hợp với việc trồng cây thay vì sử dụng mộ bia đá truyền thống. Phương pháp này không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn mang lại lợi ích cho môi trường.

Ngoài ra, sự xuất hiện của các gói dịch vụ tang lễ trọn gói, từ lễ viếng đến nghi thức chôn cất hoặc hỏa táng, cũng giúp giảm thiểu sự phức tạp và gánh nặng tài chính cho các gia đình. Các dịch vụ này cung cấp nhiều lựa chọn linh hoạt, từ những gói cao cấp cho đến những gói cơ bản nhất, phù hợp với đa dạng nhu cầu và khả năng tài chính của mỗi gia đình.

Một số xu hướng hiện đại hóa đám tang tại Nhật Bản đã giúp thay đổi cách nhìn nhận về cái chết và lễ tang trong xã hội, khuyến khích sự đơn giản, thân thiện với môi trường và giảm thiểu gánh nặng tài chính cho gia đình người quá cố.