Chủ đề không cúng giao thừa ngoài trời có được không: Việc cúng Giao Thừa ngoài trời là một truyền thống quan trọng trong văn hóa Việt Nam. Tuy nhiên, không phải gia đình nào cũng có điều kiện thực hiện nghi lễ này. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ ý nghĩa của việc cúng Giao Thừa, các loại văn khấn phù hợp và hướng dẫn thực hiện lễ cúng trong nhà một cách trang trọng và thành kính.
Mục lục
- Ý Nghĩa Của Lễ Cúng Giao Thừa
- Quan Niệm Về Việc Không Cúng Giao Thừa Ngoài Trời
- Lý Do Gia Đình Có Thể Không Cúng Giao Thừa Ngoài Trời
- Chuẩn Bị Lễ Cúng Giao Thừa Trong Nhà
- Những Lưu Ý Khi Cúng Giao Thừa
- Mẫu Văn Khấn Giao Thừa Trong Nhà
- Mẫu Văn Khấn Cúng Gia Tiên Đêm Giao Thừa
- Mẫu Văn Khấn Cúng Thần Linh Trong Nhà
- Mẫu Văn Khấn Cầu Bình An Và May Mắn
- Mẫu Văn Khấn Dành Cho Người Không Có Điều Kiện Cúng Lớn
Ý Nghĩa Của Lễ Cúng Giao Thừa
Lễ cúng Giao Thừa, hay còn gọi là lễ Trừ Tịch, là một nghi thức quan trọng trong văn hóa truyền thống của người Việt, diễn ra vào thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Nghi lễ này mang nhiều ý nghĩa sâu sắc:
- Tiễn đưa năm cũ, chào đón năm mới: Lễ cúng Giao Thừa thể hiện sự kết thúc của năm cũ và chào đón năm mới với hy vọng về những điều tốt đẹp, may mắn và thành công.
- Bày tỏ lòng thành kính với thần linh: Theo quan niệm dân gian, mỗi năm có một vị thần Hành Khiển cai quản nhân gian. Lễ cúng Giao Thừa là dịp để tiễn đưa vị thần cũ và đón chào vị thần mới, thể hiện sự tôn kính và cầu mong sự bảo hộ trong năm mới.
- Tưởng nhớ tổ tiên: Đây cũng là dịp để con cháu bày tỏ lòng biết ơn đối với tổ tiên, cầu mong sự phù hộ độ trì cho gia đình trong năm mới.
- Gắn kết gia đình: Thực hiện nghi lễ cúng Giao Thừa cùng nhau giúp các thành viên trong gia đình thêm gắn bó, cùng nhau hướng đến những điều tốt đẹp trong năm mới.
Dù cúng Giao Thừa được thực hiện ngoài trời hay trong nhà, điều quan trọng nhất vẫn là lòng thành kính và sự chuẩn bị chu đáo của gia chủ. Trong những trường hợp không thể cúng ngoài trời, việc cúng trong nhà vẫn giữ được ý nghĩa thiêng liêng và thể hiện sự tôn trọng đối với truyền thống văn hóa dân tộc.
.png)
Quan Niệm Về Việc Không Cúng Giao Thừa Ngoài Trời
Trong văn hóa truyền thống Việt Nam, lễ cúng Giao Thừa ngoài trời được xem là một nghi thức quan trọng để tiễn đưa vị thần Hành Khiển cũ và đón chào vị thần Hành Khiển mới. Tuy nhiên, không phải gia đình nào cũng có điều kiện thực hiện nghi lễ này ngoài trời, đặc biệt là những người sống trong các căn hộ chung cư hoặc khu vực không có không gian thích hợp.
Theo quan niệm dân gian, việc cúng Giao Thừa ngoài trời nhằm đón đường đi của các vị thần, thể hiện sự tôn kính và cầu mong sự bảo hộ trong năm mới. Tuy nhiên, trong những trường hợp không thể thực hiện cúng ngoài trời, việc cúng trong nhà vẫn được chấp nhận và giữ nguyên ý nghĩa thiêng liêng. Điều quan trọng nhất là lòng thành kính và sự chuẩn bị chu đáo của gia chủ.
Các chuyên gia phong thủy cũng cho rằng, nếu không thể cúng ngoài trời, gia đình có thể thực hiện lễ cúng Giao Thừa trong nhà với đầy đủ lễ vật và nghi thức. Điều này vẫn thể hiện được sự tôn trọng đối với truyền thống và mang lại sự an tâm cho gia đình trong năm mới.
Như vậy, dù cúng Giao Thừa ngoài trời hay trong nhà, điều quan trọng nhất vẫn là tấm lòng thành kính và sự chuẩn bị chu đáo, nhằm cầu mong một năm mới bình an, may mắn và thịnh vượng cho gia đình.
Lý Do Gia Đình Có Thể Không Cúng Giao Thừa Ngoài Trời
Trong truyền thống văn hóa Việt Nam, lễ cúng Giao Thừa ngoài trời là nghi thức quan trọng nhằm tiễn đưa năm cũ và đón chào năm mới. Tuy nhiên, không phải gia đình nào cũng có điều kiện thực hiện nghi lễ này ngoài trời. Dưới đây là một số lý do khiến các gia đình lựa chọn không cúng Giao Thừa ngoài trời:
- Hạn chế về không gian sống: Đối với những gia đình sống trong các căn hộ chung cư hoặc khu vực đô thị đông đúc, việc tìm kiếm không gian ngoài trời phù hợp để cúng Giao Thừa có thể gặp khó khăn. Trong trường hợp này, cúng trong nhà là giải pháp hợp lý và vẫn giữ được sự trang nghiêm của nghi lễ.
- Điều kiện thời tiết không thuận lợi: Thời điểm Giao Thừa thường diễn ra vào mùa đông, khi thời tiết có thể lạnh giá, mưa hoặc gió mạnh. Những điều kiện này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của các thành viên trong gia đình mà còn làm giảm tính trang trọng của buổi lễ. Do đó, nhiều gia đình chọn cúng trong nhà để đảm bảo sức khỏe và sự thuận tiện.
- Quan niệm và truyền thống gia đình: Mỗi gia đình có những quan niệm và truyền thống riêng. Một số gia đình cho rằng việc cúng Giao Thừa trong nhà cũng đủ để thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên và thần linh, không nhất thiết phải cúng ngoài trời.
- Yếu tố an ninh và an toàn: Việc cúng ngoài trời vào ban đêm có thể tiềm ẩn những rủi ro về an ninh, đặc biệt ở những khu vực không an toàn. Ngoài ra, việc sử dụng nến, hương và các vật dụng khác ngoài trời có thể gây nguy cơ cháy nổ nếu không được kiểm soát cẩn thận.
Dù lựa chọn cúng Giao Thừa trong nhà hay ngoài trời, điều quan trọng nhất vẫn là lòng thành kính và sự chuẩn bị chu đáo của gia đình. Nghi lễ cúng Giao Thừa, dù được thực hiện ở đâu, cũng đều mang ý nghĩa thiêng liêng và thể hiện sự tôn trọng đối với truyền thống văn hóa dân tộc.:contentReference[oaicite:0]{index=0}

Chuẩn Bị Lễ Cúng Giao Thừa Trong Nhà
Lễ cúng Giao Thừa trong nhà là dịp để gia đình bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên và cầu mong một năm mới an lành, hạnh phúc. Để chuẩn bị chu đáo cho nghi lễ này, gia đình cần lưu ý các yếu tố sau:
Các Lễ Vật Cần Chuẩn Bị
Mâm cúng Giao Thừa trong nhà thường bao gồm:
- Mâm ngũ quả: Gồm năm loại trái cây tượng trưng cho ngũ phúc, thể hiện mong muốn về sự đủ đầy và may mắn.
- Hương, hoa, đèn nến: Tạo không gian trang nghiêm và ấm cúng cho buổi lễ.
- Trầu cau: Biểu tượng của sự gắn kết và truyền thống gia đình.
- Rượu, trà: Thể hiện lòng hiếu khách và sự kính trọng đối với tổ tiên.
- Bánh chưng hoặc bánh tét: Món ăn truyền thống không thể thiếu trong ngày Tết.
- Các món ăn khác: Tùy theo vùng miền và điều kiện gia đình, mâm cúng có thể bao gồm gà luộc, giò, chả, xôi gấc, thịt đông, dưa hành muối, canh măng, miến nấu lòng gà, chả nem, giò xào.
Bố Trí Không Gian Cúng
Bàn thờ cần được lau dọn sạch sẽ và trang trí trang trọng. Mâm cúng được đặt ngay ngắn trên bàn thờ, với các lễ vật sắp xếp hài hòa và cân đối. Đèn nến được thắp sáng, tạo không khí ấm cúng và linh thiêng.
Thời Gian Thực Hiện
Lễ cúng Giao Thừa trong nhà thường được thực hiện ngay sau khi cúng Giao Thừa ngoài trời, vào thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Gia chủ cùng các thành viên trong gia đình quây quần trước bàn thờ, thắp hương và đọc văn khấn, bày tỏ lòng thành kính và cầu nguyện cho một năm mới bình an, thịnh vượng.
Chuẩn bị lễ cúng Giao Thừa trong nhà chu đáo không chỉ thể hiện lòng hiếu kính với tổ tiên mà còn góp phần duy trì và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
Những Lưu Ý Khi Cúng Giao Thừa
Lễ cúng Giao Thừa là nghi thức quan trọng trong văn hóa truyền thống của người Việt, đánh dấu thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Để buổi lễ diễn ra trang trọng và ý nghĩa, gia đình cần lưu ý những điểm sau:
Chuẩn Bị Mâm Cúng
- Đầy đủ và tươm tất: Mâm cúng cần được chuẩn bị chu đáo với các lễ vật truyền thống như hương, hoa, đèn nến, trầu cau, bánh chưng hoặc bánh tét, xôi, gà luộc và trái cây tươi. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng thể hiện lòng thành kính và tôn trọng đối với tổ tiên và thần linh.
- Bày trí hợp lý: Khi đặt gà cúng trên mâm cỗ, nên đặt chéo ở góc khoảng 30-35 độ, hướng về phía bàn thờ, không nên quay đầu gà ra ngoài. Điều này tuy nhỏ nhưng thể hiện sự trang nghiêm và tôn trọng trong nghi lễ. :contentReference[oaicite:0]{index=0}
Thời Gian Cúng
- Giờ Tý (23h - 1h sáng): Lễ cúng Giao Thừa thường được thực hiện vào giờ Tý, tức từ 23h đêm đến 1h sáng. Thời điểm tốt nhất là vào chính Tý (0h đêm), đánh dấu khoảnh khắc chuyển giao giữa hai năm. Gia đình nên chuẩn bị sẵn sàng trước giờ này để tiến hành nghi lễ đúng thời gian. :contentReference[oaicite:1]{index=1}
Trang Phục và Thái Độ Khi Cúng
- Trang phục lịch sự: Người thực hiện lễ cúng cần tắm gội sạch sẽ, mặc trang phục chỉnh tề, kín đáo và trang trọng, thể hiện sự tôn kính đối với tổ tiên và thần linh. :contentReference[oaicite:2]{index=2}
- Thái độ nghiêm túc: Trong quá trình cúng, các thành viên trong gia đình nên giữ thái độ nghiêm cẩn, tránh cười đùa, cãi vã hoặc tạo ra tiếng động lớn. Điều này giúp duy trì không khí trang nghiêm và linh thiêng của buổi lễ.
Hướng Khi Cúng Ngoài Trời
- Chọn hướng phù hợp: Theo quan niệm dân gian, khi cúng Giao Thừa ngoài trời, gia chủ nên quay mặt về hướng Tây Bắc hoặc Đông Nam. Hướng Tây Bắc tượng trưng cho quý nhân, may mắn, còn hướng Đông Nam nắm giữ của cải, vật chất, tiền tài. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
Hóa Vàng Sau Khi Cúng
- Thời điểm hóa vàng: Tùy theo phong tục từng vùng miền, việc hóa vàng sau khi cúng Giao Thừa có thể được thực hiện ngay sau lễ cúng hoặc vào các ngày sau đó, thường từ mùng 3 đến mùng 10 Tết. Gia đình nên tham khảo và tuân theo truyền thống địa phương để thực hiện phù hợp. :contentReference[oaicite:4]{index=4}
Thực hiện lễ cúng Giao Thừa với sự chuẩn bị chu đáo và lòng thành kính không chỉ thể hiện sự tôn trọng đối với tổ tiên và thần linh mà còn góp phần mang lại may mắn, bình an cho gia đình trong năm mới.

Mẫu Văn Khấn Giao Thừa Trong Nhà
Lễ cúng Giao Thừa trong nhà là nghi thức quan trọng để gia đình bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên và cầu mong một năm mới an lành, hạnh phúc. Dưới đây là mẫu văn khấn Giao Thừa trong nhà theo truyền thống::contentReference[oaicite:0]{index=0}
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Kính lạy:
- Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật.
- Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn Thần.
- Ngài Bản Cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.
- Ngài Bản Xứ Thần Linh Thổ Địa, Ngài Định Phúc Táo Quân, các Ngài Địa Chúa Long Mạch Tôn Thần và tất cả các Thần Linh cai quản trong khu vực này.
- Các Cụ Tổ Tiên nội ngoại chư vị Tiên Linh.
Nay là giờ phút Giao Thừa năm Ất Tỵ.
Chúng con là: [Họ và tên], sinh năm: [Năm sinh], hành canh: [Tuổi], ngụ tại: [Địa chỉ].
Phút Giao Thừa vừa điểm, nay theo vận luật, tống cựu nghinh tân, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên Đán, tín chủ chúng con thành tâm tu biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dường Phật-Thánh, dâng hiến Tôn Thần, tiến cúng Tổ Tiên, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời:
- Các vị Tôn Thần cai quản trong khu vực này.
- Các Cụ Tổ Tiên nội ngoại chư vị Tiên Linh.
Cúi xin các Ngài thương xót con cháu, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cầu các Ngài phù hộ độ trì cho chúng con và cả gia đình:
- Minh niên khang thái.
- Vạn sự cát tường.
- Bốn mùa được bình an.
- Gia đạo hưng long, thịnh vượng.
Tâm thành cầu nguyện, lễ bạc tiến dâng, cúi xin chứng giám.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần, 3 lạy)
XEM THÊM:
Mẫu Văn Khấn Cúng Gia Tiên Đêm Giao Thừa
Văn khấn cúng gia tiên đêm Giao Thừa là một phần không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên Đán, thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, cầu mong cho gia đình sức khỏe, an lành và gặp nhiều may mắn trong năm mới. Dưới đây là mẫu văn khấn cúng gia tiên đêm Giao Thừa:
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Kính lạy:
- Hoàng Thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn Thần.
- Ngài Bản Cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.
- Ngài Bản Xứ Thần Linh Thổ Địa.
- Các Cụ Tổ Tiên nội ngoại chư vị Tiên Linh, linh thiêng giáng trần, chứng giám lòng thành.
Nay là giờ phút Giao Thừa, tín chủ chúng con là [Họ và tên], thành tâm chuẩn bị hương hoa phẩm vật, làm lễ cúng dâng lên tổ tiên. Mong cầu gia đình an khang thịnh vượng, vạn sự bình an, gia đạo hưng thịnh.
Chúng con kính mời tổ tiên, thần linh, phúc thần gia hộ, chứng giám lòng thành và ban phúc lộc cho con cháu trong năm mới. Xin tổ tiên luôn phù hộ cho chúng con được bình an, sức khỏe, công việc thuận lợi, và tình cảm gia đình luôn đầm ấm.
Cúi xin các ngài chứng giám, phù hộ độ trì cho gia đình chúng con:
- Thực hiện mọi công việc thuận lợi.
- Gia đình hòa thuận, con cái ngoan hiền.
- Được sự bình an, may mắn trong năm mới.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần, 3 lạy)
Mẫu Văn Khấn Cúng Thần Linh Trong Nhà
Văn khấn cúng Thần Linh trong nhà là một nghi thức quan trọng trong dịp Tết Nguyên Đán, thể hiện lòng thành kính đối với các vị thần linh trong gia đình, cầu mong sự bảo vệ và ban phúc cho gia đình trong năm mới. Dưới đây là mẫu văn khấn cúng Thần Linh trong nhà vào đêm Giao Thừa:
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Kính lạy:
- Hoàng Thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn Thần.
- Ngài Bản Cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.
- Ngài Bản Xứ Thần Linh Thổ Địa.
- Chư vị Thần Linh cai quản đất đai, gia cư.
Nay là thời khắc Giao Thừa, tín chủ con là [Họ và tên], thành tâm dâng lễ vật, hương hoa để kính cúng các ngài. Cầu mong các ngài chứng giám lòng thành, phù hộ độ trì cho gia đình con trong năm mới.
Chúng con xin dâng lễ vật, hương hoa thành kính, cầu xin các ngài ban phúc lộc, bảo vệ cho gia đình được bình an, công việc thuận lợi, tài lộc dồi dào, gia đạo hưng thịnh.
Cúi xin các ngài chứng giám lòng thành và ban phước lành cho con cháu:
- Gia đình luôn sống trong hạnh phúc, an vui.
- Con cái học hành, công việc thuận lợi.
- Vạn sự bình an, may mắn trong năm mới.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần, 3 lạy)

Mẫu Văn Khấn Cầu Bình An Và May Mắn
Dưới đây là một số mẫu văn khấn cầu bình an và may mắn thường được sử dụng trong các dịp lễ tại nhà hoặc khi đi chùa.
1. Văn Khấn Gia Tiên tại Nhà
Khi cúng gia tiên tại nhà vào các ngày Rằm, mùng 1 hoặc dịp lễ Tết, bạn có thể sử dụng bài văn khấn sau:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Tổ tiên nội ngoại và chư vị Hương linh.
Tín chủ (chúng) con là: ...
Ngụ tại: ...
Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ..., nhằm ngày ... tháng ... năm ..., tín chủ con thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án, kính mời các cụ Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ ..., cúi xin các vị thương xót con cháu, linh thiêng giáng về, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho chúng con và toàn gia đình luôn mạnh khỏe, bình an, vạn sự tốt lành, gia đạo hưng long, cháu con hiếu thảo.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
2. Văn Khấn Khi Đi Lễ Chùa
Khi đến chùa lễ Phật cầu bình an và may mắn, bạn có thể sử dụng bài văn khấn sau:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ..., tín chủ con thành tâm đến trước cửa Phật, dâng nén tâm hương, cúi xin Chư Phật, Chư Bồ Tát từ bi gia hộ cho con và gia đình được mạnh khỏe, bình an, công việc hanh thông, mọi sự tốt lành.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
3. Văn Khấn Cầu An Đầu Năm
Vào dịp đầu năm mới, nhiều gia đình thực hiện lễ cầu an tại nhà để mong một năm bình an và may mắn. Dưới đây là bài văn khấn cầu an tại nhà:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
Con kính lạy Tổ tiên nội ngoại và chư vị Hương linh.
Tín chủ con là: ...
Ngụ tại: ...
Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ..., tín chủ con thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án, kính mời các vị Tôn thần, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ ..., cúi xin các vị thương xót con cháu, linh thiêng giáng về, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho chúng con và toàn gia đình luôn mạnh khỏe, bình an, vạn sự tốt lành, gia đạo hưng long, cháu con hiếu thảo.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Lưu ý: Khi thực hiện các nghi lễ và đọc văn khấn, điều quan trọng nhất là sự thành tâm và lòng kính trọng đối với các đấng linh thiêng. Hãy chuẩn bị lễ vật chu đáo và giữ tâm thanh tịnh khi hành lễ.
Mẫu Văn Khấn Dành Cho Người Không Có Điều Kiện Cúng Lớn
Dưới đây là mẫu văn khấn giao thừa đơn giản, phù hợp cho những gia đình không có điều kiện tổ chức lễ cúng lớn.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật.
Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
Con kính lạy Tổ tiên nội ngoại và chư vị Hương linh.
Tín chủ con là: ...
Ngụ tại: ...
Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ..., nhằm đêm Giao thừa chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, tín chủ con thành tâm dâng hương, kính cẩn thưa rằng:
Chúng con cảm tạ chư vị Tôn thần đã phù hộ độ trì cho gia đình chúng con trong năm qua được bình an, may mắn. Nay bước sang năm mới, chúng con kính xin chư vị tiếp tục che chở, ban phước lành, cho gia đình chúng con được mạnh khỏe, hạnh phúc, vạn sự như ý.
Chúng con cũng kính mời các cụ Tổ tiên nội ngoại và chư vị Hương linh về chung vui đón Tết, phù hộ cho con cháu được an khang, thịnh vượng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chư vị Tôn thần và Tổ tiên chứng giám, phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Lưu ý: Khi thực hiện lễ cúng, quan trọng nhất là lòng thành kính và sự trang nghiêm. Dù lễ vật đơn giản, nhưng nếu được chuẩn bị với tâm thành, chắc chắn sẽ được chư vị Tôn thần và Tổ tiên chứng giám.