Lễ Cúng Tổ Nghề May: Tìm Hiểu Nguồn Gốc và Nghi Thức Truyền Thống

Lễ Cúng Tổ Nghề May là dịp để những người làm nghề may tưởng nhớ và tri ân công lao của bà Nguyễn Thị Sen, người được tôn vinh là Tổ nghề may. Bà Nguyễn Thị Sen, một trong những vị Hoàng hậu của vua Đinh Tiên Hoàng, đã có công truyền dạy và phát triển nghề may tại Việt Nam.

Hằng năm, vào ngày 12 tháng Chạp âm lịch, các thợ may trên khắp cả nước tổ chức lễ cúng Tổ nghề. Đây không chỉ là dịp để bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Tổ nghề, mà còn là cơ hội để cầu mong sự thuận lợi, may mắn và phát đạt trong công việc.

Lễ cúng thường được tiến hành vào buổi sáng tại nơi làm việc hoặc tại đền thờ Tổ nghề. Mâm cúng bao gồm các lễ vật như hoa quả, trầu cau, rượu, nước và gà luộc. Một số nơi còn cúng thêm đầu heo hoặc heo quay, tùy theo phong tục địa phương và điều kiện của gia đình.

Việc tổ chức Lễ Cúng Tổ Nghề May không chỉ thể hiện truyền thống "Uống nước nhớ nguồn" của dân tộc, mà còn góp phần gắn kết cộng đồng những người cùng nghề, cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm và phát triển nghề nghiệp.

Lễ Cúng Tổ Nghề May được tổ chức hàng năm vào ngày 12 tháng Chạp âm lịch. Đây là dịp để những người làm nghề may tưởng nhớ và tri ân công lao của bà Nguyễn Thị Sen, người được tôn vinh là Tổ nghề may.

Ngày 12 tháng Chạp âm lịch thường rơi vào khoảng tháng 1 dương lịch. Ví dụ, trong năm 2024, ngày này tương ứng với ngày 11 tháng 1 năm 2025 dương lịch.

Trong ngày này, các thợ may, doanh nghiệp may mặc thường tổ chức lễ cúng tại nơi làm việc hoặc tại đền thờ Tổ nghề. Lễ cúng bao gồm các nghi thức truyền thống như dâng hương, cúng lễ vật và đọc văn khấn, nhằm cầu mong sự phù hộ độ trì cho công việc thuận lợi, phát đạt.

Trong Lễ Cúng Tổ Nghề May, nhân vật được tôn vinh là bà Nguyễn Thị Sen, người được coi là Tổ nghề may của Việt Nam. Bà Nguyễn Thị Sen xuất thân từ làng Trạch Xá, xã Hòa Lâm, huyện Ứng Hòa, trấn Sơn Tây (nay thuộc Hà Nội). Vào thời vua Đinh Tiên Hoàng, bà nổi tiếng với tài năng may vá xuất sắc và phẩm hạnh đoan trang.

Theo truyền thuyết, khi vua Đinh Tiên Hoàng đến làng Trạch Xá chiêu mộ nhân tài, ông đã gặp và kết duyên với bà Nguyễn Thị Sen, đưa bà về cung và phong làm Tứ phi Hoàng hậu. Tại hoàng cung, bà được giao trọng trách quản lý việc may trang phục hoàng gia. Với sự khéo léo và sáng tạo, bà cùng các cung phi đã thiết kế và tạo ra nhiều bộ trang phục lộng lẫy, góp phần nâng cao vẻ uy nghiêm của triều đình.

Sau khi vua Đinh Tiên Hoàng băng hà, bà Nguyễn Thị Sen cùng con gái là công chúa Liên Hoa rời hoàng cung, trở về quê hương Trạch Xá. Tại đây, bà đã truyền dạy kỹ thuật may vá cho dân làng, đặt nền móng cho sự phát triển của nghề may truyền thống. Nhờ công lao của bà, làng Trạch Xá trở thành một trong những cái nôi của nghề may tại Việt Nam.

Để tưởng nhớ và tri ân công lao to lớn của bà Nguyễn Thị Sen, người dân đã lập đền thờ và tôn bà là Đức Thánh Tổ Nghề May. Hằng năm, vào ngày 12 tháng Chạp âm lịch, các thợ may trên khắp cả nước tổ chức Lễ Cúng Tổ Nghề May để bày tỏ lòng biết ơn và cầu mong sự phù hộ cho công việc thuận lợi, phát đạt.

Lễ Cúng Tổ Nghề May là dịp để những người làm nghề may tưởng nhớ và tri ân công lao của Tổ nghề. Nghi thức cúng thường được tổ chức trang trọng với các bước như sau:

1. Chuẩn bị mâm lễ vật:
   • Hoa tươi, thường là hoa lay ơn.
   • Ngũ quả, bao gồm năm loại trái cây tươi.
   • Xôi chè hoặc xôi gấc.
   • Gà luộc nguyên con hoặc vịt quay.
   • Trầu cau tươi.
   • Rượu nếp và nước sạch.
   • Đèn cầy, nhang và giấy cúng.
2. Tiến hành lễ cúng:
   • Đặt mâm lễ vật trên bàn thờ hoặc nơi trang trọng.
   • Thắp đèn cầy và nhang.
   • Đọc văn khấn cúng Tổ nghề, bày tỏ lòng thành kính và cầu mong sự phù hộ.
   • Cuối cùng, sau khi nhang tàn, hạ lễ và thụ lộc cùng gia đình hoặc đồng nghiệp.

Việc thực hiện đầy đủ và trang nghiêm các nghi thức trên không chỉ thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với Tổ nghề mà còn góp phần duy trì và phát huy truyền thống tốt đẹp của nghề may.

Lễ Cúng Tổ Nghề May được tổ chức tại nhiều địa điểm trên khắp cả nước, tùy thuộc vào truyền thống và điều kiện của từng vùng miền. Dưới đây là một số địa điểm tiêu biểu:

• Đình làng Trạch Xá, Hà Nội: Đây là nơi thờ bà Nguyễn Thị Sen, được xem là Tổ nghề may. Hằng năm, vào ngày 12 tháng Chạp âm lịch, người dân địa phương và thợ may từ nhiều nơi tụ họp về đây để tổ chức lễ cúng trang trọng.
• Thành phố Hội An, Quảng Nam: Hội An là một trong những trung tâm may mặc nổi tiếng, nơi có truyền thống tổ chức Lễ Cúng Tổ Nghề May nhằm tôn vinh và tri ân công lao của Tổ nghề.
• Các cơ sở may mặc và gia đình thợ may: Nhiều thợ may và doanh nghiệp may mặc tổ chức lễ cúng tại chính nơi làm việc hoặc tại gia đình, với mâm cúng đơn giản nhưng đầy đủ lễ nghi, thể hiện lòng thành kính đối với Tổ nghề.

Việc tổ chức Lễ Cúng Tổ Nghề May tại các địa điểm trên không chỉ thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với Tổ nghề, mà còn góp phần duy trì và phát huy truyền thống tốt đẹp của ngành may mặc Việt Nam.

Lễ Cúng Tổ Nghề May mang ý nghĩa sâu sắc và đóng vai trò quan trọng trong đời sống của những người theo nghề may. Đây là dịp để:

• Tôn vinh và tưởng nhớ công lao của Tổ nghề: Lễ cúng thể hiện lòng biết ơn đối với những người đã khai sáng và phát triển nghề may, đặc biệt là bà Nguyễn Thị Sen, người được coi là Tổ nghề may.
• Thể hiện đạo lý "Uống nước nhớ nguồn": Việc tổ chức lễ cúng nhắc nhở con cháu về truyền thống tôn trọng và tri ân những người đi trước, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc.
• Cầu mong sự thuận lợi và phát đạt trong công việc: Thợ may cầu nguyện cho công việc kinh doanh suôn sẻ, tránh rủi ro và đạt được nhiều thành công.
• Tăng cường sự gắn kết cộng đồng: Lễ cúng tạo cơ hội để những người trong nghề gặp gỡ, chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ lẫn nhau, góp phần phát triển cộng đồng nghề nghiệp.

Như vậy, Lễ Cúng Tổ Nghề May không chỉ là một nghi thức truyền thống mà còn là biểu tượng của sự tri ân, đoàn kết và phát triển bền vững trong ngành may mặc.

Trong Lễ Cúng Tổ Nghề May, việc đọc văn khấn tại đền thờ Tổ nghề là một nghi thức quan trọng, thể hiện lòng thành kính và tri ân đối với bà Nguyễn Thị Sen, người được coi là Tổ nghề may. Dưới đây là mẫu văn khấn truyền thống thường được sử dụng trong nghi lễ này:

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn Thần. Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ thần quân. Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này. Tín chủ con là: [Tên người cúng] Ngụ tại: [Địa chỉ] Hôm nay là ngày 12 tháng Chạp năm [Năm âm lịch] Nhằm ngày [Ngày dương lịch] Con kính cẩn dâng lên trước án lễ vật gồm: [Liệt kê lễ vật: hoa tươi, trái cây ngũ quả, xôi, gà luộc, rượu nếp, nước sạch, trầu cau, đèn cầy, nhang, giấy cúng, v.v.] Con thành tâm kính mời Đức Thánh Tổ Nghề May, bà Nguyễn Thị Sen, cùng các vị Tôn Thần, Thổ Địa, Thần Linh về chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho tín chủ và gia đình được bình an, công việc may mặc được thuận lợi, phát đạt. Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ. Cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

Lưu ý: Trong phần [Tên người cúng] và [Địa chỉ], người cúng cần điền đầy đủ thông tin của mình. Phần [Liệt kê lễ vật] cần nêu rõ các vật phẩm được dâng cúng trong lễ.

Trong truyền thống dân tộc Việt Nam, việc thực hiện lễ cúng Tổ Nghề May tại gia đình thể hiện lòng thành kính và tri ân đối với Tổ nghề. Dưới đây là mẫu văn khấn thường được sử dụng trong các buổi lễ này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy ngài Hoàng Thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần. Con kính lạy Tổ Nghề May, bà Nguyễn Thị Sen, người đã sáng lập và phát triển nghề may. Con kính lạy tổ tiên nội ngoại, chư vị hương linh. Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ... Tín chủ con là: [Họ và tên] Ngụ tại: [Địa chỉ] Nhân ngày lành tháng tốt, con thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, cơm canh dâng lên trước án, kính mời chư vị tổ tiên và Tổ Nghề May về chứng giám. Cúi xin Tổ Nghề May và tổ tiên phù hộ độ trì cho gia đình con luôn mạnh khỏe, bình an, công việc may mặc được thuận lợi, phát đạt. Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được chứng giám! Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Trong phần [Họ và tên] và [Địa chỉ], người cúng cần điền đầy đủ thông tin của mình. Việc chuẩn bị lễ vật nên bao gồm những items như hoa tươi, trái cây ngũ quả, xôi, gà luộc, rượu nếp, nước sạch, trầu cau, đèn cầy, nhang, giấy cúng, v.v., thể hiện lòng thành kính và sự chu đáo của gia chủ.

Đây là mẫu văn khấn đơn giản và dễ đọc, thích hợp để cúng Tổ Nghề May tại gia đình. Lễ cúng này giúp gia chủ bày tỏ lòng thành kính với Tổ nghề, cầu mong sự may mắn và thành công trong công việc:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy Tổ Nghề May, bà Nguyễn Thị Sen, người đã sáng lập và phát triển nghề may. Con kính lạy tổ tiên nội ngoại, chư vị hương linh. Con xin thành tâm dâng lễ vật, hương hoa, trái cây, cơm canh, và những món quà tỏ lòng thành kính, cầu mong Tổ nghề che chở, gia đình con luôn an khang thịnh vượng, công việc may mắn, thuận lợi. Con thành tâm cầu nguyện! Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi cúng tại nhà, gia chủ có thể chuẩn bị các lễ vật như hoa tươi, trái cây, xôi, gà luộc, nhang và đèn cầy. Lễ vật phải sạch sẽ, tươm tất và thể hiện lòng thành kính với Tổ nghề.

Đây là mẫu văn khấn đầy đủ, chuẩn phong tục Việt, dùng cho lễ cúng Tổ nghề may tại gia đình, thể hiện sự thành kính và cầu nguyện cho công việc phát triển thuận lợi:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy Tổ Nghề May, Bà Nguyễn Thị Sen, người đã sáng lập và phát triển nghề may, đã truyền lại cho con cháu nghề nghiệp truyền thống. Con xin được kính dâng hương, hoa, trái cây và các món lễ vật, cầu mong Tổ nghề phù hộ độ trì, giúp gia đình con trong công việc may mặc ngày càng phát triển. Con kính lạy Tổ tiên nội ngoại, các vị hương linh đã khuất, xin được siêu thoát, hưởng lộc dương gian, đồng thời phù hộ cho gia đình con luôn an khang thịnh vượng, sức khỏe dồi dào, công việc may mắn, thuận lợi. Con xin thành tâm cầu nguyện, cám ơn các ngài đã luôn che chở và gia hộ cho con cháu. Con nguyện sẽ tiếp tục giữ gìn và phát huy nghề may truyền thống, làm sáng danh Tổ nghề. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Lễ vật chuẩn bị cho lễ cúng Tổ nghề may có thể bao gồm nhang, đèn, hoa tươi, trái cây, xôi, gà luộc hoặc các món ăn theo phong tục địa phương. Lễ cúng cần được thực hiện với lòng thành kính và sự trang trọng.

Đây là mẫu văn khấn dành cho các doanh nghiệp may mặc khi tổ chức lễ cúng Tổ nghề may, cầu mong sự phát triển và thịnh vượng cho doanh nghiệp:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy Tổ Nghề May, các bậc tiền bối đã sáng lập và phát triển nghề may, đã truyền lại cho con cháu. Hôm nay, doanh nghiệp may mặc [Tên doanh nghiệp] thành tâm tổ chức lễ cúng để tỏ lòng thành kính và tri ân đến Tổ nghề, cầu mong sự bảo hộ và phát triển trong công việc. Xin Tổ nghề chứng giám, phù hộ cho doanh nghiệp chúng con ngày càng phát triển, công việc thuận lợi, đạt được những thành tựu lớn trong ngành may mặc. Xin Tổ nghề và các bậc tổ tiên phù hộ cho công ty con luôn làm ăn phát đạt, sản phẩm chất lượng, đạt được lòng tin của khách hàng, thị trường ngày càng mở rộng. Con kính lạy các vị tổ tiên nội ngoại đã khuất, cầu xin các ngài phù hộ cho chúng con luôn khỏe mạnh, bình an, phát triển công việc, góp phần vào sự nghiệp phát triển nghề may truyền thống của dân tộc. Con xin cảm tạ Tổ nghề, các bậc tiền bối đã phù hộ và cầu cho doanh nghiệp của con ngày càng hưng thịnh, tạo dựng công ăn việc làm cho nhiều lao động, mang lại sự ổn định cho xã hội. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Doanh nghiệp có thể chuẩn bị lễ vật bao gồm nhang, đèn, hoa tươi, trái cây, xôi, gà luộc, bánh kẹo, hoặc các món ăn theo phong tục đặc trưng của địa phương. Lễ cúng cần được tổ chức trang nghiêm, thành kính để thể hiện sự tôn trọng đối với Tổ nghề và các bậc tiền bối.

Đây là mẫu văn khấn cúng Tổ nghề may kết hợp cầu tài lộc dành cho các cá nhân hoặc doanh nghiệp trong ngành may mặc. Lễ cúng nhằm cầu xin Tổ nghề phù hộ cho công việc thuận lợi, gia đình an khang, thịnh vượng:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy Chín phương Trời, Mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy Tổ Nghề May, các bậc tiền bối đã sáng lập và phát triển nghề may, đã truyền lại cho con cháu. Hôm nay, con thành tâm tổ chức lễ cúng để tỏ lòng thành kính và tri ân Tổ nghề, cầu xin sự bảo hộ của Tổ nghề cho công việc của con luôn thuận lợi, phát đạt. Xin Tổ nghề chứng giám cho lòng thành kính của con. Con cầu xin Tổ nghề phù hộ cho công việc làm ăn của con ngày càng phát triển, thuận buồm xuôi gió, đạt được những thành quả lớn lao trong sự nghiệp may mặc. Xin Tổ nghề luôn phù trợ cho gia đình con được bình an, khỏe mạnh, và tài lộc dồi dào. Con cầu xin các bậc tiền bối đã khuất, xin các ngài ban phước lành cho con được an khang thịnh vượng, công việc ổn định, và sự nghiệp phát triển không ngừng. Xin cho mọi công việc đều thành công, sản phẩm chất lượng, khách hàng hài lòng, tạo dựng được lòng tin vững chắc trên thị trường. Con kính lạy Tổ nghề, các bậc tổ tiên đã khuất, xin phù hộ cho con và gia đình, doanh nghiệp của con ngày càng hưng thịnh, phát triển, mang lại tài lộc dồi dào, sự nghiệp phát đạt và tạo dựng được sự nghiệp bền vững. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Để lễ cúng thêm trang trọng, các bạn có thể chuẩn bị lễ vật gồm nhang, đèn, trái cây, xôi, gà luộc, bánh kẹo và các món ăn truyền thống khác tùy vào phong tục từng địa phương. Mỗi lễ vật không chỉ thể hiện lòng thành kính mà còn gửi gắm ước mong về sự phát đạt, tài lộc cho gia đình và doanh nghiệp.

Đây là mẫu văn khấn mang tính chất tri ân tổ nghiệp, tỏ lòng biết ơn đối với Tổ nghề may, các bậc tiền bối đã có công sáng lập và phát triển nghề may. Lễ cúng này thể hiện sự thành kính và lòng tri ân đối với các tổ tiên, những người đã để lại nghề và truyền lại cho thế hệ sau:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy Chín phương Trời, Mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy Tổ Nghề May, các bậc tiền bối đã sáng lập và phát triển nghề may, đã truyền lại cho con cháu. Hôm nay, con thành tâm tổ chức lễ cúng để tỏ lòng thành kính và tri ân Tổ nghề, cầu xin sự bảo hộ của Tổ nghề cho công việc của con luôn thuận lợi, phát đạt. Xin Tổ nghề chứng giám cho lòng thành kính của con. Con cầu xin Tổ nghề phù hộ cho công việc làm ăn của con ngày càng phát triển, thuận buồm xuôi gió, đạt được những thành quả lớn lao trong sự nghiệp may mặc. Xin Tổ nghề luôn phù trợ cho gia đình con được bình an, khỏe mạnh, và tài lộc dồi dào. Con kính lạy các bậc tổ tiên đã khuất, xin các ngài phù hộ cho con và gia đình, doanh nghiệp của con ngày càng hưng thịnh, phát triển. Con xin nguyện sẽ tiếp nối và phát huy nghề nghiệp, giữ gìn những giá trị truyền thống mà các ngài đã để lại. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Trong lễ cúng này, bạn có thể chuẩn bị các lễ vật bao gồm nhang, đèn, trái cây, bánh kẹo, xôi, gà luộc... để thể hiện lòng thành kính đối với Tổ nghề và các bậc tiền bối. Mỗi lễ vật không chỉ là sự thành tâm, mà còn là một lời tri ân sâu sắc đối với những người đã truyền lại nghề và giúp đỡ thế hệ sau tiếp nối nghề nghiệp.

Đây là mẫu văn khấn được biên soạn bởi các nghệ nhân dân gian, mang đậm bản sắc văn hóa và truyền thống cúng Tổ nghề may, tôn vinh những giá trị của nghề may trong đời sống người dân Việt Nam:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy Chín phương Trời, Mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy Tổ Nghề May, các bậc tiền bối đã sáng lập và phát triển nghề may, đã truyền lại cho con cháu. Hôm nay, con thành tâm tổ chức lễ cúng để tỏ lòng thành kính và tri ân Tổ nghề, cầu xin sự bảo hộ của Tổ nghề cho công việc của con luôn thuận lợi, phát đạt. Xin Tổ nghề chứng giám cho lòng thành kính của con. Con cầu xin Tổ nghề phù hộ cho công việc làm ăn của con ngày càng phát triển, thuận buồm xuôi gió, đạt được những thành quả lớn lao trong sự nghiệp may mặc. Xin Tổ nghề luôn phù trợ cho gia đình con được bình an, khỏe mạnh, và tài lộc dồi dào. Con kính lạy các bậc tổ tiên đã khuất, xin các ngài phù hộ cho con và gia đình, doanh nghiệp của con ngày càng hưng thịnh, phát triển. Con xin nguyện sẽ tiếp nối và phát huy nghề nghiệp, giữ gìn những giá trị truyền thống mà các ngài đã để lại. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Mẫu văn khấn này do các nghệ nhân dân gian biên soạn với lòng thành kính, thể hiện sự tri ân đối với Tổ nghề may và những người đã có công truyền dạy nghề cho thế hệ sau. Trong buổi lễ cúng, ngoài việc niệm văn khấn, cũng có thể thắp nhang, dâng lễ vật như trái cây, xôi, bánh kẹo, gà luộc... để thể hiện tấm lòng thành kính, cầu mong sự phát đạt và bình an cho gia đình, công việc làm ăn.