Lễ Hội Cúng Trăng Ok Om Bok: Nét Đẹp Văn Hóa Khmer Nam Bộ

Lễ hội Ok Om Bok, còn gọi là lễ cúng trăng hay lễ đút cốm dẹp, là một trong ba lễ hội lớn nhất trong năm của đồng bào Khmer Nam Bộ, bên cạnh Tết Chol Chnam Thmay và lễ Sene Dolta. Lễ hội diễn ra vào đêm rằm tháng 10 âm lịch, khi trăng tròn và sáng nhất, nhằm bày tỏ lòng biết ơn đối với Mặt Trăng – vị thần thiên nhiên theo tín ngưỡng của người Khmer, đã bảo vệ mùa màng, điều hòa thời tiết và mang lại no ấm cho cộng đồng.

Đây cũng là dịp để cộng đồng phum sóc sum họp, tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, thể thao và du lịch sôi động như đua ghe ngo, thả đèn nước, liên hoan múa dân gian, hội chợ ẩm thực và triển lãm du lịch. Lễ hội không chỉ thể hiện bản sắc văn hóa đặc trưng của người Khmer mà còn góp phần gắn kết cộng đồng và thu hút du khách trong và ngoài nước.

Lễ cúng trăng là nghi lễ chính trong Lễ hội Ok Om Bok của đồng bào Khmer Nam Bộ, diễn ra vào đêm rằm tháng 10 âm lịch. Nghi thức này nhằm bày tỏ lòng biết ơn đối với thần Mặt Trăng đã mang lại mùa màng bội thu và cầu mong năm mới thuận lợi, ấm no.

Buổi lễ thường được tổ chức tại sân chùa, khuôn viên nhà hoặc bãi đất rộng, nơi có thể nhìn thấy trăng rõ ràng. Các nghi thức được thực hiện trang nghiêm và mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

• Chuẩn bị lễ vật: Cốm dẹp (vật phẩm bắt buộc), chuối, khoai lang, dừa tươi, bánh kẹo, trà, đèn cầy và nhang.
• Tiến hành nghi lễ: Khi trăng lên cao, người chủ lễ thắp nhang, đèn và khấn vái. Trẻ em được người lớn đút cốm dẹp, thể hiện sự truyền đạt ước nguyện và lòng biết ơn.
• Hoạt động văn hóa: Sau nghi lễ, cộng đồng tham gia các tiết mục múa dân gian, thả hoa đăng và diễu hành quanh khu vực tổ chức lễ.

Lễ hội Ok Om Bok không chỉ là dịp để đồng bào Khmer bày tỏ lòng biết ơn với thần Mặt Trăng mà còn là thời điểm tổ chức nhiều hoạt động văn hóa - nghệ thuật đặc sắc, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc.

• Đua ghe ngo: Môn thể thao truyền thống sôi động, thu hút đông đảo người tham gia và cổ vũ, thể hiện tinh thần đoàn kết và sức mạnh cộng đồng.
• Thả đèn gió và hoa đăng: Nghi thức mang ý nghĩa gửi gắm ước nguyện về cuộc sống an lành, mùa màng bội thu và hạnh phúc đến thần linh.
• Biểu diễn nghệ thuật truyền thống: Các tiết mục múa Romvong, hát Dù Kê, sân khấu Rô Băm phản ánh đời sống văn hóa Khmer qua những câu chuyện dân gian và truyền thuyết.
• Trò chơi dân gian: Các trò chơi như kéo co, đi cà kheo, đẩy gậy... tạo không khí vui tươi, gắn kết cộng đồng và giữ gìn nét văn hóa truyền thống.

Đua ghe ngo là hoạt động thể thao truyền thống nổi bật trong lễ hội Ok Om Bok của đồng bào Khmer Nam Bộ. Mỗi năm, sự kiện này thu hút hàng chục đội đua và hàng vạn khán giả đến cổ vũ, tạo nên không khí sôi động và đầy màu sắc.

Ghe ngo là loại thuyền dài, hẹp, được chạm khắc tinh xảo và sơn màu rực rỡ. Mỗi đội đua thường gồm từ 30 đến 40 tay chèo, phối hợp nhịp nhàng để đạt tốc độ tối đa. Cuộc đua không chỉ là dịp để thể hiện sức mạnh và kỹ năng mà còn là biểu tượng của tinh thần đoàn kết và lòng tự hào dân tộc.

• Thời gian tổ chức: Đêm rằm tháng 10 âm lịch hàng năm.
• Địa điểm tiêu biểu: Sóc Trăng, Trà Vinh, Kiên Giang.
• Đối tượng tham gia: Các đội ghe ngo nam và nữ đến từ các phum sóc trong khu vực.
• Ý nghĩa: Tạ ơn thần Mặt Trăng, cầu mong mùa màng bội thu và thể hiện tinh thần đoàn kết cộng đồng.

Tuần lễ Văn hóa – Du lịch gắn với Lễ hội Ok Om Bok tại Trà Vinh là sự kiện văn hóa đặc sắc, diễn ra từ ngày 9 đến 15 tháng 11 hàng năm. Sự kiện này nhằm tôn vinh bản sắc văn hóa Khmer, đồng thời quảng bá tiềm năng du lịch và sản phẩm địa phương đến du khách trong và ngoài nước.

• Không gian ẩm thực Nam Bộ: Trưng bày và chế biến các món ăn đặc trưng của vùng, tạo cơ hội cho du khách trải nghiệm văn hóa ẩm thực phong phú.
• Triển lãm du lịch "Trà Vinh - Kết nối và phát triển": Giới thiệu các điểm đến hấp dẫn và tiềm năng du lịch của tỉnh.
• Hội chợ xúc tiến thương mại: Trưng bày sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu và sản phẩm OCOP, thúc đẩy giao thương và phát triển kinh tế địa phương.
• Liên hoan múa không chuyên dân tộc Khmer: Biểu diễn các tiết mục nghệ thuật truyền thống, góp phần bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc.
• Trưng bày, trình diễn nghề, trang phục truyền thống: Tái hiện sinh động các nghề truyền thống và trang phục đặc trưng của đồng bào Khmer.
• Biểu diễn múa rối nước: Mang đến những tiết mục nghệ thuật dân gian đặc sắc, thu hút sự quan tâm của khán giả.
• Đua ghe ngo: Hoạt động thể thao truyền thống sôi động, thể hiện tinh thần đoàn kết và sức mạnh cộng đồng.
• Đêm Lễ hội Ok Om Bok: Tổ chức các nghi thức cúng trăng và các hoạt động văn hóa nghệ thuật, tạo không khí lễ hội sôi động.

Trong lễ hội Ok Om Bok, chùa và cộng đồng người Khmer giữ vai trò trung tâm, không chỉ trong việc tổ chức các nghi lễ truyền thống mà còn trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc.

• Chùa – Trung tâm văn hóa và tâm linh: Chùa là nơi diễn ra các nghi lễ chính của lễ hội, như lễ cúng trăng, thả đèn gió và các hoạt động văn hóa nghệ thuật. Đây cũng là nơi cộng đồng tụ họp, chia sẻ niềm vui và cầu nguyện cho mùa màng bội thu.
• Cộng đồng Khmer – Người giữ gìn và truyền bá văn hóa: Người dân Khmer tích cực tham gia vào việc chuẩn bị lễ vật, tổ chức các hoạt động truyền thống như đua ghe ngo, múa hát dân gian và các trò chơi dân gian, góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Lễ hội Ok Om Bok không chỉ là dịp để đồng bào Khmer tạ ơn thần Mặt Trăng mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời thúc đẩy phát triển du lịch tại các tỉnh Nam Bộ.

• Thu hút du khách: Lễ hội diễn ra vào rằm tháng 10 âm lịch hàng năm, thu hút hàng ngàn du khách trong và ngoài nước đến tham quan và trải nghiệm văn hóa đặc sắc của người Khmer.
• Quảng bá văn hóa: Qua các hoạt động như đua ghe ngo, thả đèn gió, du khách được tìm hiểu về tín ngưỡng, phong tục và đời sống của đồng bào Khmer, góp phần nâng cao nhận thức và sự quan tâm đến văn hóa dân tộc.
• Phát triển kinh tế địa phương: Lượng du khách tăng cao trong dịp lễ hội tạo cơ hội cho các dịch vụ lưu trú, ẩm thực và mua sắm phát triển, góp phần nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống cho người dân địa phương.
• Hợp tác và liên kết vùng: Lễ hội cũng là cơ hội để các tỉnh trong khu vực hợp tác tổ chức các hoạt động văn hóa, du lịch chung, tạo sự liên kết và phát triển bền vững cho ngành du lịch khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Trong lễ hội Ok Om Bok, nghi thức cúng trăng của người Khmer không thể thiếu phần văn khấn trang nghiêm, thể hiện lòng thành kính đối với thần Mặt Trăng, cầu mong mùa màng bội thu và cuộc sống an lành. Dưới đây là một mẫu văn khấn cúng trăng truyền thống:

Nam mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần) Con kính lạy: - Chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. - Hoàng thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần. - Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Táo quân cùng các chư vị Tôn thần. - Các bậc Tiền chủ, Hậu chủ tại nơi đây. Hôm nay là ngày … tháng … năm … (âm lịch), ngày lễ cúng trăng của con cháu dòng họ … (họ tên gia đình). Chúng con là: - (Xưng hô và tên, ví dụ: Cha/mẹ/anh/chị/em): … - Ngụ tại: … (địa chỉ). Thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, dâng lên trước linh vị của thần Mặt Trăng. Kính cẩn thưa rằng: - Sinh thời, thần Mặt Trăng đã bảo vệ mùa màng, đem lại mưa thuận gió hòa. - Chúng con xin thành tâm thắp nén hương thơm, dâng mâm cơm cúng trước linh vị của thần Mặt Trăng, bày tỏ lòng thành kính và tưởng nhớ. Kính mong thần Mặt Trăng chứng giám, phù hộ độ trì cho gia đình chúng con được mạnh khỏe, bình an, vạn sự hanh thông. Chúng con xin cúi đầu thành tâm bái lễ. Nam mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần)

Văn khấn này được đọc trong không khí trang nghiêm, dưới ánh trăng sáng, thể hiện lòng thành kính và sự biết ơn đối với thần Mặt Trăng của người Khmer.

Vào dịp lễ hội Cúng Trăng Ok Om Bok, ngoài việc dâng cúng trăng, người Khmer còn thực hiện văn khấn cảm tạ thần Mặt Trăng đã ban cho mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no. Mẫu văn khấn này thể hiện lòng biết ơn sâu sắc và cầu mong thần Mặt Trăng tiếp tục phù hộ gia đình, cộng đồng trong năm tới.

Nam mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần) Kính lạy: - Chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. - Hoàng thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần. - Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Táo quân cùng các chư vị Tôn thần. Hôm nay, con cháu dòng họ … (họ tên gia đình) thành tâm dâng lên lễ vật, hương hoa, trái cây, mâm cúng trong ngày lễ hội Ok Om Bok. Chúng con xin kính dâng lên thần Mặt Trăng lòng thành kính cảm tạ vì đã che chở, bảo vệ và ban phúc cho mùa màng được bội thu, cây trái tươi tốt. Kính thưa thần Mặt Trăng, trong năm qua, nhờ sự gia trì của ngài, mùa màng của gia đình chúng con được thuận lợi, tươi tốt. Lúa vàng đầy đồng, hoa trái sum suê, mùa màng trúng mùa, cuộc sống gia đình chúng con an lành và hạnh phúc. Chúng con xin tạ ơn ngài đã luôn phù hộ và che chở cho chúng con, cầu mong ngài tiếp tục ban phước lành, giúp chúng con có thêm một năm mùa màng bội thu, công việc thuận lợi, gia đình yên vui, sức khỏe dồi dào. Con xin cúi đầu cảm tạ. Nam mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần)

Văn khấn này thể hiện sự biết ơn và cầu nguyện cho tương lai, giúp người dân cảm nhận được sự gắn kết với thiên nhiên và những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Vào dịp lễ hội Cúng Trăng Ok Om Bok, bên cạnh việc cảm tạ thần Mặt Trăng, người dân Khmer còn thực hiện các nghi lễ cầu mong mùa màng năm sau được bội thu, gia đình luôn hạnh phúc và công việc thuận lợi. Đây là một nét văn hóa đặc trưng thể hiện sự gắn kết sâu sắc với thiên nhiên và niềm tin vào sức mạnh của các đấng thần linh.

Nam mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần) Kính lạy: - Chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. - Hoàng thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần. - Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Táo quân cùng các chư vị Tôn thần. Hôm nay, chúng con (họ tên gia đình) thành tâm dâng lên lễ vật, hương hoa, trái cây, mâm cúng trong ngày lễ hội Ok Om Bok. Xin thần Mặt Trăng chứng giám lòng thành, cầu nguyện cho mùa màng năm sau được bội thu, cây trái đầy cành, mùa vụ thành công tốt đẹp. Chúng con xin nguyện được ban phước lành, mùa màng tươi tốt, đất đai màu mỡ, mưa thuận gió hòa, nông dân được no đủ, gia đình ấm no, hạnh phúc, sức khỏe dồi dào. Chúng con mong ngài phù hộ cho chúng con một năm mới an lành, công việc thuận lợi, mùa màng bội thu, và mọi gia đình đều được an khang thịnh vượng. Nam mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần)

Văn khấn cầu mong mùa màng bội thu không chỉ là nghi lễ truyền thống mà còn là một cách để người dân thể hiện niềm tin vào sự bảo vệ và ban phước của thần linh, đồng thời cầu chúc một năm mới thịnh vượng cho cả gia đình và cộng đồng.

Trong lễ hội Cúng Trăng Ok Om Bok, nghi thức đút cốm dẹp cho trẻ em là một hoạt động mang đậm ý nghĩa tâm linh và văn hóa. Đây là dịp để các em thể hiện lòng thành kính với thần linh, cầu mong sức khỏe và may mắn cho gia đình. Dưới đây là mẫu văn khấn dành cho trẻ em trong lễ đút cốm dẹp:

Nam mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần) Kính lạy: - Chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. - Hoàng thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần. - Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Táo quân cùng các chư vị Tôn thần. Hôm nay, con (họ tên trẻ em) thành tâm dâng lên lễ vật, hương hoa, trái cây, mâm cúng trong ngày lễ hội Ok Om Bok. Con xin kính dâng lên thần linh lòng thành kính, cầu mong được phù hộ, ban phước cho con luôn khỏe mạnh, học giỏi, ngoan ngoãn và gia đình luôn hạnh phúc. Con xin nguyện được thần linh che chở, bảo vệ, giúp con vượt qua mọi khó khăn, học hành tiến bộ và trở thành người có ích cho xã hội. Con xin cúi đầu cảm tạ. Nam mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần)

Văn khấn này không chỉ là nghi lễ truyền thống mà còn là dịp để trẻ em học hỏi về lòng biết ơn, sự kính trọng đối với thiên nhiên và các đấng thần linh, đồng thời thấm nhuần những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc.

Trong ngày lễ Ok Om Bok, đồng bào Khmer tổ chức nhiều nghi lễ tại chùa để tạ ơn thần Mặt Trăng và cầu mong mùa màng bội thu, cuộc sống an lành. Dưới đây là mẫu văn khấn thường được sử dụng trong các nghi lễ tại chùa:

Nam mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần) Kính lạy: - Chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. - Hoàng thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần. - Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Táo quân cùng các chư vị Tôn thần. Hôm nay, ngày rằm tháng 10 âm lịch, chúng con (họ tên) cùng toàn thể phật tử có mặt tại chùa (tên chùa) thành tâm dâng lễ vật, hương hoa, trái cây, cốm dẹp và các nông sản khác lên thần Mặt Trăng. Chúng con xin tạ ơn thần đã phù hộ cho mùa màng vừa qua được bội thu, cho sức khỏe và bình an. Xin thần tiếp nhận lễ vật và ban phước cho chúng con: - Mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt. - Gia đình an khang, hạnh phúc. - Công việc thuận lợi, mọi sự như ý. Chúng con xin nguyện sống theo chánh pháp, làm việc thiện, góp phần xây dựng cộng đồng ngày càng phát triển. Nam mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần)

Văn khấn này thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của đồng bào Khmer đối với thần Mặt Trăng, đồng thời cầu mong những điều tốt đẹp cho bản thân, gia đình và cộng đồng trong năm mới.

Trong lễ hội Cúng Trăng Ok Om Bok, nghi thức thả hoa đăng (Lôi Protip) là một phần quan trọng, thể hiện lòng biết ơn đối với thần Mặt Trăng và cầu mong những điều tốt đẹp cho cộng đồng. Dưới đây là mẫu văn khấn thường được sử dụng trong nghi thức này:

Nam mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần) Kính lạy: - Chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. - Hoàng thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần. - Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Táo quân cùng các chư vị Tôn thần. Hôm nay, chúng con (họ tên) cùng toàn thể phật tử có mặt tại chùa (tên chùa) thành tâm dâng lễ vật, hương hoa, trái cây, cốm dẹp và các nông sản khác lên thần Mặt Trăng. Chúng con xin tạ ơn thần đã phù hộ cho mùa màng vừa qua được bội thu, cho sức khỏe và bình an. Xin thần tiếp nhận lễ vật và ban phước cho chúng con: - Mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt. - Gia đình an khang, hạnh phúc. - Công việc thuận lợi, mọi sự như ý. Chúng con xin nguyện sống theo chánh pháp, làm việc thiện, góp phần xây dựng cộng đồng ngày càng phát triển. Nam mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần)

Văn khấn này thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của đồng bào Khmer đối với thần Mặt Trăng, đồng thời cầu mong những điều tốt đẹp cho bản thân, gia đình và cộng đồng trong năm mới.