Lễ hội Katê 2022: Di sản văn hóa độc đáo của người Chăm

Lễ hội Katê là một sự kiện văn hóa đặc sắc của đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn, được tổ chức hàng năm tại Bình Thuận, Ninh Thuận và một số địa phương miền Trung Việt Nam. Đây là dịp để tưởng nhớ các vị thần, tổ tiên và cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

• Thời gian và địa điểm: Lễ hội Katê thường diễn ra vào đầu tháng 7 Chăm lịch (khoảng tháng 9-10 dương lịch) tại các cụm tháp Chăm nổi tiếng như Pô Sah Inư (Bình Thuận) và Pô Klong Garai (Ninh Thuận).
• Các nghi lễ chính:
  1. Nghi thức rước y trang: Rước trang phục Nữ thần Pô Sah Inư lên tháp chính, biểu tượng của sự tôn kính và lòng biết ơn.
  2. Phần lễ: Gồm nghi thức mở cửa tháp, tắm bệ thờ Linga - Yoni, mặc trang phục cho tượng thần và lễ cúng mừng Katê.
• Phần hội: Sôi động với các trò chơi dân gian như thi giã gạo, làm bánh gừng, bịt mắt đập niêu và các chương trình biểu diễn nghệ thuật truyền thống của người Chăm.

Lễ hội không chỉ là một sự kiện tôn giáo mà còn là cơ hội để bảo tồn văn hóa Chăm và quảng bá du lịch địa phương, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.

Lễ Hội Katê là sự kiện truyền thống đặc sắc của đồng bào người Chăm tại Ninh Thuận, được tổ chức hàng năm để tôn vinh văn hóa, tín ngưỡng và các giá trị cộng đồng. Lễ hội thường bao gồm các nghi thức tâm linh và nhiều hoạt động vui chơi mang tính gắn kết cộng đồng.

• Nghi lễ tại tháp: Đây là nghi thức quan trọng nhất, được tổ chức tại các tháp Chăm cổ như tháp Pô Klong Garai. Nghi lễ bao gồm lễ tắm tượng thần, dâng lễ vật và các bài hát cầu nguyện truyền thống.
• Rước y phục nữ thần: Các vị chức sắc và cộng đồng rước y phục của nữ thần Pô Nagar từ làng lên tháp, một phần quan trọng trong nghi lễ.
• Biểu diễn nghệ thuật truyền thống: Các tiết mục múa quạt, múa trống Ghi Năng và hát dân gian Chăm được tổ chức tại khu vực lễ hội, thu hút nhiều du khách và người dân tham gia.
• Hội chợ và triển lãm: Trưng bày các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, ẩm thực truyền thống và các hoạt động giao lưu văn hóa giúp quảng bá nét đẹp của dân tộc Chăm.

Lễ Hội Katê không chỉ là dịp để đồng bào Chăm thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và các vị thần mà còn là cơ hội để quảng bá văn hóa truyền thống tới bạn bè trong và ngoài nước.

Lễ hội Katê, một trong những lễ hội truyền thống quan trọng nhất của người Chăm theo đạo Bàlamôn, mang đậm nét văn hóa đặc sắc và giá trị di sản phong phú. Lễ hội không chỉ là dịp để người dân thể hiện lòng biết ơn đến các vị thần mà còn là thời điểm đoàn tụ gia đình, gìn giữ và phát huy truyền thống văn hóa.

• Di sản văn hóa phi vật thể: Lễ hội Katê đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, thể hiện sự trân trọng và nỗ lực bảo tồn giá trị văn hóa của cộng đồng người Chăm.
• Ý nghĩa tâm linh: Lễ hội mang ý nghĩa cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, và sự phồn vinh cho cả cộng đồng. Đây cũng là dịp để người Chăm bày tỏ lòng kính trọng với tổ tiên và thần linh.
• Trang phục và âm nhạc: Những bộ trang phục truyền thống rực rỡ sắc màu cùng với âm nhạc dân gian đặc trưng tạo nên không khí lễ hội độc đáo, thu hút sự quan tâm của du khách.
• Kiến trúc và không gian tổ chức: Lễ hội thường diễn ra tại các tháp Chăm cổ kính như Tháp Pô Sah Inư (Bình Thuận), nơi kết hợp hài hòa giữa cảnh quan thiên nhiên và di tích lịch sử.
• Tính cộng đồng: Lễ hội không chỉ gắn kết cộng đồng người Chăm mà còn là dịp để giao lưu văn hóa, quảng bá giá trị truyền thống đến du khách trong và ngoài nước.

Những đặc điểm này không chỉ giúp lễ hội Katê trường tồn mà còn góp phần khẳng định bản sắc văn hóa dân tộc Chăm trong nền văn hóa Việt Nam đa dạng.

Lễ hội Katê không chỉ là dịp quan trọng trong đời sống văn hóa, tinh thần của cộng đồng người Chăm theo đạo Bàlamôn mà còn thu hút sự tham gia sôi nổi của cả du khách trong và ngoài nước. Sự kiện này mang tính gắn kết cộng đồng cao, là cầu nối giữa các thế hệ và tạo không gian giao lưu văn hóa đặc sắc.

• Đồng bào Chăm: Người Chăm đóng vai trò chủ đạo trong lễ hội, từ tổ chức các nghi lễ tại tháp Chăm, như tháp Po Klong Garai, đến tham gia biểu diễn các tiết mục văn hóa truyền thống. Họ cùng nhau chuẩn bị lễ vật, trang trí không gian, và thực hiện các nghi thức tôn giáo để cầu mong mùa màng bội thu, gia đình hòa thuận.

• Du khách: Du khách đến lễ hội không chỉ để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của các tháp Chăm mà còn để hòa mình vào không khí lễ hội. Họ có cơ hội tham gia các hoạt động văn hóa, như học làm gốm, dệt thổ cẩm, hoặc thưởng thức những tiết mục múa hát truyền thống đặc sắc của người Chăm.

Bên cạnh đó, các sự kiện phụ như thi đấu thể thao, hội thi trang phục truyền thống và thi ca múa nhạc cụ dân tộc cũng là điểm nhấn, tạo nên không khí sôi động và hấp dẫn.

Sự tham gia đông đảo của cả cộng đồng và du khách không chỉ tạo nên bầu không khí lễ hội sôi động mà còn góp phần quảng bá văn hóa Chăm đến bạn bè quốc tế, khẳng định giá trị của lễ hội như một di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Lễ hội Katê không chỉ là sự kiện văn hóa quan trọng của người Chăm mà còn đóng vai trò lớn trong việc phát triển và quảng bá du lịch địa phương. Những hoạt động cụ thể đã được thực hiện nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của lễ hội bao gồm:

• Gắn kết lễ hội với du lịch: Chính quyền và các ngành liên quan tại Ninh Thuận và Bình Thuận đã tích cực kết hợp các nghi thức và hoạt động lễ hội vào các chương trình tham quan tại di tích lịch sử như tháp Pô Sah Inư. Các buổi trình diễn nghệ thuật và trưng bày nghề thủ công truyền thống được tổ chức để du khách trải nghiệm trực tiếp văn hóa Chăm.
• Bảo tồn các nghi thức truyền thống: Nhiều nỗ lực đã được thực hiện để đảm bảo các nghi thức lễ hội như rước y trang, tắm bệ thờ Linga - Yoni được thực hiện đúng trình tự và không bị mai một. Điều này góp phần giữ nguyên bản sắc độc đáo của Katê.
• Quảng bá hình ảnh: Lễ hội Katê được đưa vào các chiến dịch quảng bá du lịch trong nước và quốc tế, thu hút sự chú ý của truyền thông, qua đó tăng cường lượng du khách đến tham gia và tìm hiểu văn hóa Chăm.
• Đào tạo và nâng cao nhận thức cộng đồng: Người dân địa phương, đặc biệt là các thế hệ trẻ, được khuyến khích tham gia vào các hoạt động bảo tồn như học nghề dệt thổ cẩm, làm gốm và tổ chức các trò chơi dân gian, nhằm đảm bảo sự tiếp nối của văn hóa truyền thống.

Những bước đi này không chỉ nâng cao giá trị văn hóa và tâm linh của lễ hội mà còn giúp tạo thêm nhiều cơ hội phát triển kinh tế từ du lịch bền vững. Lễ hội Katê hiện là một điểm nhấn quan trọng trong bản đồ du lịch văn hóa Việt Nam.

Lễ hội Katê 2022 tại Ninh Thuận đã diễn ra tưng bừng từ ngày 23 đến 25 tháng 10, thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách. Đây là dịp để cộng đồng người Chăm tưởng nhớ tổ tiên, tri ân công lao khai khẩn đất đai và cầu mong một mùa màng bội thu, mưa thuận gió hòa.

Các điểm nhấn nổi bật

• Rước y trang và nghi lễ truyền thống: Nghi thức rước y trang linh thiêng tại các tháp Chăm, bao gồm tháp Pô Klong Garai, đã mang đậm nét văn hóa tâm linh của đồng bào Chăm.
• Biểu diễn nghệ thuật: Các màn múa trống Paranưng và điệu múa truyền thống của các thiếu nữ Chăm tạo nên không khí sôi động, độc đáo.
• Hoạt động cộng đồng: Các trò chơi dân gian, hội thi dệt thổ cẩm và nặn gốm giúp người tham gia trải nghiệm sâu sắc đời sống văn hóa Chăm.

Thành công và bài học kinh nghiệm

Lễ hội đã thành công khi thu hút hơn 10.000 người tham gia, bao gồm cả du khách quốc tế. Đây không chỉ là một sự kiện văn hóa mà còn là dịp để cộng đồng Chăm gắn kết hơn. Tuy nhiên, việc quản lý đám đông và bảo vệ môi trường cần được chú trọng hơn trong các năm tiếp theo.

Kế hoạch cho Lễ Hội Katê những năm tới

• Tăng cường quảng bá lễ hội trên các kênh truyền thông quốc tế để thu hút thêm du khách nước ngoài.
• Phát triển thêm các sản phẩm lưu niệm độc đáo liên quan đến văn hóa Chăm.
• Đẩy mạnh hợp tác với các đơn vị du lịch nhằm đưa lễ hội Katê trở thành điểm nhấn trên bản đồ du lịch Việt Nam.