Lễ Vu Lan Tiếng Nhật Là Gì? Khám Phá Ý Nghĩa Lễ Obon Tại Nhật Bản

Lễ Vu Lan, hay còn gọi là lễ báo hiếu, là một trong những ngày lễ quan trọng của Phật giáo, diễn ra vào rằm tháng Bảy âm lịch hàng năm. Ngày lễ này xuất phát từ câu chuyện về Bồ tát Mục Kiền Liên, người đã cứu mẹ mình khỏi kiếp ngạ quỷ nhờ lòng hiếu thảo và sự trợ giúp của chư tăng. Từ đó, Vu Lan trở thành dịp để con cháu tưởng nhớ, tri ân công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ và tổ tiên, thể hiện đạo lý "uống nước nhớ nguồn" trong văn hóa Việt Nam.

Trong tiếng Nhật, Lễ Vu Lan được gọi là お盆 (Obon) hoặc 盂蘭盆 (Urabon), bắt nguồn từ từ tiếng Phạn "Ullambana" mang nghĩa "giải thoát khỏi khổ đau". Ngoài ra, Lễ Vu Lan còn được gọi là 中元節 (Nakamoto Setsu), thể hiện sự tương đồng giữa văn hóa Nhật Bản và Việt Nam trong việc tưởng nhớ tổ tiên và thể hiện lòng hiếu thảo.

Lễ Obon, hay còn gọi là Lễ Vu Lan của Nhật Bản, có nguồn gốc từ Phật giáo và được tổ chức nhằm tưởng nhớ tổ tiên. Lễ hội này xuất hiện tại Nhật Bản từ hơn 500 năm trước và trở thành dịp để đoàn tụ gia đình, tham gia các tục lệ truyền thống như nhảy múa Bon Odori và thả đèn lồng trôi sông.

Truyền thuyết kể rằng, một đệ tử của Đức Phật tên Mokuren (Mục Kiền Liên) sau nhiều năm tu hành đã đạt được pháp lực siêu phàm. Ông muốn tìm lại linh hồn của người mẹ đã mất sớm để báo đáp công ơn sinh thành. Khi tìm thấy, ông thấy mẹ mình bị đày xuống địa ngục và chịu nhiều đau khổ. Mokuren đã tìm đến Đức Phật để hỏi cách giải thoát cho mẹ. Đức Phật khuyên ông nên chuẩn bị lễ vật cúng dường cho các nhà sư vào ngày 15 tháng 7. Mokuren làm theo và khi hoàn thành lễ cúng, linh hồn mẹ ông được siêu thoát. Ông vui mừng nhảy múa, và điệu múa đó được truyền lại đến ngày nay, gọi là Bon Odori.

Lễ Obon tại Nhật Bản thường diễn ra trong ba ngày, nhưng thời gian bắt đầu có sự khác biệt tùy theo khu vực:

• Shichigatsu Bon (Bon tháng 7): Tổ chức vào ngày 15 tháng 7 dương lịch, phổ biến ở các vùng như Tokyo, Yokohama và Tohoku.
• Hachigatsu Bon (Bon tháng 8): Diễn ra vào ngày 15 tháng 8 dương lịch, được tổ chức rộng rãi nhất trên toàn quốc, đặc biệt tại cố đô Kyoto với lễ hội lớn thu hút đông đảo người tham gia.
• Kyū Bon (Bon cũ): Dựa trên lịch âm, tổ chức vào ngày 15 tháng 7 âm lịch, thường rơi vào giữa tháng 8 dương lịch, phổ biến ở các khu vực như phía bắc Kanto, Chugoku, Shikoku và tỉnh Okinawa.

Trong thời gian này, người Nhật thường trở về quê hương, thăm viếng mộ phần và tham gia các hoạt động truyền thống như múa Bon Odori và thả đèn lồng trôi sông.

Lễ Obon là dịp để người Nhật tưởng nhớ tổ tiên và tham gia vào nhiều hoạt động truyền thống đặc sắc. Các hoạt động chính bao gồm:

• Đón linh hồn tổ tiên (Mukaebi): Vào ngày 13, người dân thắp đèn lồng và đốt lửa trước nhà để hướng dẫn linh hồn tổ tiên trở về.
• Thăm viếng mộ phần: Gia đình dọn dẹp, trang trí mộ và cúng bái để tỏ lòng thành kính.
• Múa Bon Odori: Điệu múa truyền thống được tổ chức tại các lễ hội địa phương, thể hiện sự vui mừng chào đón linh hồn tổ tiên.
• Thả đèn lồng trên sông (Toro Nagashi): Vào ngày cuối cùng, người dân thả đèn lồng trôi sông để tiễn linh hồn trở về thế giới bên kia.
• Lễ dâng lửa Gozan no Okuribi: Tại Kyoto, năm ngọn núi xung quanh thành phố được thắp sáng bằng những đám lửa lớn xếp thành chữ Hán, tạo nên khung cảnh ấn tượng.

Những hoạt động này không chỉ thể hiện lòng hiếu thảo mà còn tạo nên không khí lễ hội sôi động, thu hút cả người dân địa phương và du khách tham gia.

Lễ Vu Lan ở Việt Nam và Lễ Obon ở Nhật Bản đều là những dịp quan trọng để tưởng nhớ tổ tiên và thể hiện lòng hiếu thảo. Tuy nhiên, giữa hai lễ hội này có một số điểm tương đồng và khác biệt đáng chú ý:

Cả hai lễ hội đều nhấn mạnh tầm quan trọng của gia đình, lòng hiếu thảo và sự kết nối giữa người sống và người đã khuất, phản ánh nét đẹp văn hóa của mỗi quốc gia.

Lễ Vu Lan tại Việt Nam và Lễ Obon tại Nhật Bản đều mang đậm giá trị văn hóa và tinh thần, thể hiện lòng hiếu thảo và tưởng nhớ tổ tiên. Trong bối cảnh hiện đại, cả hai lễ hội này vẫn giữ được sự quan trọng và ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống tinh thần của người dân.

• Gắn kết gia đình và cộng đồng: Cả Lễ Vu Lan và Lễ Obon đều là dịp để gia đình sum họp, thăm viếng mộ phần tổ tiên, tăng cường sự gắn kết giữa các thế hệ và trong cộng đồng.
• Giáo dục truyền thống và văn hóa: Thông qua các hoạt động trong lễ hội, như cúng lễ, múa hát, thả đèn lồng, thế hệ trẻ được giáo dục về nguồn cội, truyền thống và tầm quan trọng của việc giữ gìn văn hóa dân tộc.
• Thể hiện lòng biết ơn và tôn trọng: Trong xã hội hiện đại, khi cuộc sống ngày càng bận rộn, những lễ hội như Lễ Vu Lan và Lễ Obon nhắc nhở mọi người về việc dành thời gian tưởng nhớ và tri ân những người đã khuất, thể hiện sự tôn trọng đối với tổ tiên.
• Thúc đẩy du lịch văn hóa: Lễ hội thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước, góp phần phát triển ngành du lịch, đồng thời tạo cơ hội để quảng bá văn hóa và tăng cường hiểu biết giữa các dân tộc.
• Thư giãn và nghỉ ngơi: Đặc biệt đối với Lễ Obon ở Nhật Bản, đây là thời gian người dân nghỉ làm, trở về quê hương hoặc đi du lịch, giúp tái tạo năng lượng sau những ngày làm việc căng thẳng.

Như vậy, dù trải qua thời gian và sự thay đổi của xã hội, Lễ Vu Lan và Lễ Obon vẫn giữ nguyên giá trị cốt lõi, đóng góp tích cực vào việc duy trì và phát huy bản sắc văn hóa, đồng thời đáp ứng nhu cầu tinh thần của con người trong cuộc sống hiện đại.

Lễ Vu Lan tại Việt Nam và Lễ Obon tại Nhật Bản đều là những dịp lễ quan trọng, thể hiện lòng biết ơn và tưởng nhớ đến tổ tiên. Mặc dù có nguồn gốc và phong tục khác nhau, nhưng cả hai lễ hội đều góp phần duy trì và phát huy giá trị văn hóa truyền thống trong xã hội hiện đại.