Mâm Cúng Sơn Trang Gồm Những Gì? Hướng Dẫn Chuẩn Bị Đầy Đủ và Ý Nghĩa

Cúng Sơn Trang là một nghi lễ quan trọng trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, nhằm tôn vinh Chúa Sơn Trang và các vị thần cai quản núi rừng, sông suối. Nghi lễ này thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với thiên nhiên, cầu mong sự bảo hộ và may mắn trong cuộc sống.

Trong hệ thống thờ Mẫu, Chúa Sơn Trang được xem là hiện thân của Mẫu Thượng Ngàn, người cai quản vùng núi non và rừng xanh. Bên cạnh Chúa Sơn Trang, còn có 12 cô Sơn Trang, mỗi vị đảm nhiệm một vai trò khác nhau trong việc bảo vệ và ban phước cho con người.

Việc cúng Sơn Trang thường được thực hiện tại các đền, phủ có ban thờ Sơn Trang hoặc tại gia đình vào những dịp đặc biệt. Mâm cúng Sơn Trang có thể bao gồm lễ chay hoặc lễ mặn, tùy thuộc vào điều kiện và tâm nguyện của người cúng. Lễ vật thường là những sản vật đặc trưng của núi rừng, thể hiện sự gắn kết giữa con người và thiên nhiên.

Thực hiện nghi lễ cúng Sơn Trang không chỉ giúp con người bày tỏ lòng thành kính đối với các vị thần linh mà còn góp phần giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Tục thờ cúng Sơn Trang là một nét văn hóa tâm linh lâu đời của người Việt, đặc biệt phổ biến trong các cộng đồng dân tộc miền núi phía Bắc. Tín ngưỡng này tôn vinh các vị thần cai quản núi rừng, sông suối, với niềm tin rằng họ bảo vệ và ban phước lành cho con người trong cuộc sống hàng ngày.

Trong hệ thống thờ Mẫu Tứ Phủ, ngoài việc thờ cúng các vị thần đại diện cho Thiên, Địa, Thủy, còn có ban thờ Sơn Trang, nơi thờ các vị thần núi rừng. Điều này thể hiện sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên, đồng thời tôn vinh vai trò của núi rừng trong đời sống tâm linh và vật chất.

Ý nghĩa của tục thờ cúng Sơn Trang không chỉ nằm ở việc cầu mong sự bảo hộ, mà còn thể hiện lòng biết ơn đối với thiên nhiên, nguồn cung cấp tài nguyên và sinh kế cho con người. Nghi lễ cúng Sơn Trang thường được thực hiện với các lễ vật đặc trưng của núi rừng như cua, ốc, lươn, ớt, chanh, thể hiện sự gắn kết giữa con người và môi trường tự nhiên.

Trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, Chúa Sơn Trang được xem là hiện thân của Mẫu Thượng Ngàn, vị thần cai quản núi rừng và thiên nhiên. Bên cạnh Chúa Sơn Trang, hệ thống thần linh còn bao gồm các vị thần liên quan như:

• Chúa Đệ Nhị Sơn Trang: Còn được biết đến với danh hiệu Diệu Tín Thiền Sư hoặc La Bình Công Chúa, là vị thánh mẫu đứng thứ hai trong Tam Tòa Sơn Trang.
• Chúa Đệ Tam Sơn Trang: Còn gọi là Diệu Nghĩa Thiền Sư hoặc Quế Hoa Công Chúa, là vị thánh mẫu thứ ba trong Tam Tòa Sơn Trang.
• Thập Nhị Bộ Tiên Nương: 12 thánh cô theo hầu Mẫu Thượng Ngàn, mỗi vị đảm nhiệm một vai trò khác nhau trong việc bảo vệ và ban phước cho con người.

Việc thờ cúng Chúa Sơn Trang và các vị thần liên quan thể hiện sự tôn kính và biết ơn của con người đối với thiên nhiên, đồng thời cầu mong sự bảo hộ và may mắn trong cuộc sống.

Chuẩn bị mâm cúng Sơn Trang là một phần quan trọng trong nghi lễ thờ cúng, thể hiện lòng thành kính đối với Chúa Sơn Trang và các vị thần núi rừng. Tùy theo điều kiện và phong tục địa phương, mâm cúng có thể bao gồm lễ vật chay hoặc mặn.

Mâm cúng chay

Mâm cúng chay thường được sử dụng tại các khu vực chính điện thờ Phật, bao gồm:

• Hương, nhang
• Đèn cầy hoặc đèn ly
• Bình hoa tươi
• Đĩa trái cây tươi
• Xôi nếp cẩm
• Chè

Mâm cúng mặn

Đối với mâm cúng mặn, các lễ vật thường là đặc sản vùng núi rừng, như:

• Cua đồng hoặc cua bể
• Ốc nhồi
• Lươn
• Thịt gà nướng hoặc quay
• Đậu phụ nướng
• Măng luộc hoặc măng muối
• Khế chua thái hoa
• Cùi dừa
• Bún
• Cà muối
• Mắm tôm

Khi chuẩn bị mâm cúng mặn, người ta thường sắp xếp số lượng lễ vật theo con số 15, tượng trưng cho 15 vị được thờ tại ban Sơn Trang (1 vị Chúa, 2 vị hầu cận và 12 vị cô Sơn Trang). Ví dụ:

• 15 con ốc hoặc cua
• 15 quả ớt hoặc chanh, hoặc 1 quả được chia thành 15 phần

Một số lưu ý khi chuẩn bị mâm cúng

• Đảm bảo các lễ vật tươi mới, sạch sẽ và được chế biến cẩn thận.
• Tránh sử dụng các loại thịt sống hoặc chưa qua chế biến.
• Sắp xếp mâm cúng gọn gàng, hài hòa và đẹp mắt.
• Thể hiện lòng thành kính và tôn trọng đối với các vị thần linh trong suốt quá trình chuẩn bị và cúng lễ.

Trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, bài văn khấn cúng Sơn Trang đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện lòng thành kính và nguyện vọng của gia chủ. Văn khấn được đọc khi dâng lễ lên ban thờ Sơn Trang tại các đền, phủ, hoặc khi lập bàn thờ tại gia.

Dưới đây là bài văn khấn Sơn Trang phổ biến được sử dụng trong các buổi lễ:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy:

• Chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương
• Ngũ vị Tôn Ông, Ngũ vị Tôn Bà
• Đức Chúa Sơn Trang cùng các vị Thánh Mẫu
• Chư vị Thánh Cô, Thánh Cậu, Thập nhị Tiên Nương

Tín chủ con là: ....................................

Ngụ tại: ..........................................

Hôm nay là ngày... tháng... năm..., nhân duyên lành, con thành tâm sắm sửa hương hoa lễ vật, kính dâng lên Chúa Sơn Trang và chư vị Thần linh.

Nguyện cầu các ngài giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, ban cho chúng con:

• Bình an nội ngoại
• Gia đạo yên vui
• Làm ăn tấn tới
• Phúc lộc viên mãn
• Mọi việc hanh thông

Tín chủ con lễ bạc tâm thành, cúi xin các ngài từ bi chứng giám, phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Văn khấn cúng Sơn Trang truyền thống mang đậm yếu tố tâm linh, thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với Chúa Sơn Trang và các vị thần cai quản rừng núi. Đây là phần không thể thiếu trong các nghi lễ thờ Mẫu, đặc biệt tại các phủ, điện linh thiêng.

Dưới đây là mẫu văn khấn thường được sử dụng trong nghi lễ truyền thống:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy:

• Chín phương Trời, mười phương Chư Phật
• Ngũ vị Tôn Ông, Ngũ vị Tôn Bà
• Chúa Sơn Trang cùng Thập nhị Tiên Nương
• Chư vị Thánh Cô, Thánh Cậu, Bát Bộ Sơn Trang

Tín chủ con là: .........................................

Ngụ tại: .................................................

Hôm nay là ngày... tháng... năm..., nhằm lễ tiết..., tín chủ thành tâm sắm sửa lễ vật, hương đăng hoa quả, kính dâng lên chư vị Thánh linh Sơn Trang.

Nguyện cầu các ngài:

• Giáng lâm trước án
• Chứng giám lòng thành
• Phù hộ độ trì cho gia đạo bình an
• Làm ăn tấn tài tấn lộc
• Con cháu thông minh, khỏe mạnh

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin các ngài từ bi chứng giám và phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Cúng Sơn Trang tại nhà là một nghi lễ tâm linh thể hiện sự tôn kính với các vị Thánh Mẫu và Chúa Thượng Ngàn. Văn khấn trong nghi lễ này mang ý nghĩa cầu an, cầu tài, cầu lộc và sức khỏe cho cả gia đình. Dưới đây là bài văn khấn đơn giản, phù hợp thực hiện tại gia:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy:

• Chín phương Trời, mười phương Chư Phật
• Ngũ vị Tôn Ông, Ngũ vị Tôn Bà
• Chúa Sơn Trang, Chúa Mường, Chúa Rừng
• Chư vị Thánh Cô, Thánh Cậu, Bát Bộ Sơn Trang

Tín chủ con tên là: ..........................................

Cư ngụ tại: ....................................................

Hôm nay là ngày... tháng... năm..., nhằm ngày lành tháng tốt, tín chủ con thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, dâng lên các ngài tỏ lòng thành kính.

Nguyện cầu các ngài:

• Chứng giám lòng thành
• Tiếp nhận lễ mọn
• Phù hộ độ trì cho toàn gia bình an, mạnh khỏe
• Buôn may bán đắt, tài lộc hanh thông

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin các ngài thương xót phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Trong các ngày lễ và rằm hàng tháng, việc cúng Sơn Trang là một nghi thức quan trọng để cầu bình an và may mắn. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo Quân cùng chư vị Tôn Thần.

Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển Tỷ, chư vị Hương linh.

Tín chủ con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay là ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm], gặp tiết [ngày rằm, mùng một], tín chủ con nhờ ơn đức trời đất, chư vị Tôn thần, cù lao Tiên Tổ, thành tâm sắm lễ, hương hoa, trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án.

Chúng con kính mời: Bản cảnh Thành Hoàng Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần. Cúi xin các ngài giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ…, cúi xin thương xót con cháu linh thiêng hiện về, chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần kèm 3 lạy)

Trong nghi lễ mở phủ, trình đồng, việc cúng Sơn Trang là một phần quan trọng nhằm kính cáo và xin phép các vị thần linh cai quản núi rừng. Dưới đây là hướng dẫn về bài văn khấn cúng Sơn Trang trong dịp này:

Bài văn khấn:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương đất, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Tam Vị Đức Vua Cha, Đức Thánh Mẫu Thượng Ngàn, chư vị Sơn Trang Thánh Mẫu, Thập Nhị Tiên Nương, chư vị Thánh Cô, Thánh Cậu.

Tín chủ con là: [Họ và tên], pháp danh: [Pháp danh nếu có], sinh ngày: [Ngày tháng năm sinh], hiện ngụ tại: [Địa chỉ hiện tại].

Hôm nay là ngày: [Ngày tháng năm], tín chủ con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án, kính cẩn tâu trình.

Nhân duyên hội đủ, tín chủ con được thầy [Tên thầy] dẫn dắt, thực hiện nghi lễ mở phủ, trình đồng, bước vào cửa đạo, tuân theo phép tắc nhà Thánh.

Ngưỡng mong chư vị chấp kỳ lễ bạc, chứng giám lòng thành, che chở độ trì, ban phúc lành, khai tâm mở trí, cho phép tín chủ con được nhập đạo, tu học theo đường lối chính đạo, hành thiện tích đức, lợi lạc quần sinh.

Tín chủ con xin hứa sẽ nghiêm trì giới luật, tuân theo giáo huấn của chư vị, không dám lãng quên.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý:

• Trước khi cúng, cần tắm rửa sạch sẽ, mặc trang phục chỉnh tề.
• Lễ vật cúng Sơn Trang thường bao gồm: hoa tươi, quả chín, xôi chè, bánh kẹo và các đặc sản núi rừng như: cua, ốc, lươn, ớt, chanh...
• Khi đọc văn khấn, cần thành tâm, đọc rõ ràng, mạch lạc.
• Sau khi cúng, đợi hương tàn rồi mới hóa vàng và dọn dẹp.

Việc cúng Sơn Trang trong lễ mở phủ, trình đồng là nghi thức thiêng liêng, thể hiện lòng thành kính đối với các vị thần linh, đồng thời cầu mong sự bảo hộ và dẫn dắt trên con đường tu đạo.

Trong tín ngưỡng thờ Mẫu, việc cúng Sơn Trang nhằm cầu tài lộc và bình an là một nghi thức quan trọng, thể hiện lòng thành kính đối với Chúa Sơn Trang và các vị thần linh cai quản núi rừng. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng trong lễ cúng này:

Bài văn khấn:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương đất, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Tam Tòa Thánh Mẫu, Đức Thánh Mẫu Thượng Ngàn, Chúa Sơn Trang, Bát Bộ Sơn Trang, Thập Nhị Tiên Nương, Thánh Cô, Thánh Cậu.

Tín chủ con là: [Họ và tên], sinh ngày: [Ngày tháng năm sinh], ngụ tại: [Địa chỉ hiện tại].

Hôm nay, ngày [Ngày tháng năm], tín chủ con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án, kính cẩn tâu trình.

Ngưỡng mong chư vị thần linh chứng giám lòng thành, phù hộ độ trì cho tín chủ con cùng gia đình được bình an, mạnh khỏe, công việc hanh thông, tài lộc dồi dào, vạn sự như ý.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý:

• Trước khi cúng, cần tắm rửa sạch sẽ, mặc trang phục chỉnh tề.
• Lễ vật cúng Sơn Trang có thể bao gồm: hoa tươi, quả chín, xôi chè, bánh kẹo và các đặc sản núi rừng như cua, ốc, lươn, ớt, chanh...
• Khi đọc văn khấn, cần thành tâm, đọc rõ ràng, mạch lạc.
• Sau khi cúng, đợi hương tàn rồi mới hóa vàng và dọn dẹp.

Việc cúng Sơn Trang cầu tài lộc, bình an không chỉ thể hiện lòng thành kính đối với các vị thần linh mà còn giúp gia chủ cảm thấy an tâm, tin tưởng vào sự bảo hộ và phù trợ trên con đường công danh, sự nghiệp và cuộc sống.