Mâm Lễ Cúng Tất Niên Gồm Những Gì? Hướng Dẫn Chuẩn Bị Mâm Cúng Đầy Đủ và Ý Nghĩa

Lễ cúng tất niên là nghi thức truyền thống quan trọng trong văn hóa Việt Nam, diễn ra vào những ngày cuối năm âm lịch. Đây là dịp để các gia đình tổng kết năm cũ, bày tỏ lòng biết ơn đối với tổ tiên và cầu mong một năm mới an lành, hạnh phúc.

Ý nghĩa của lễ cúng tất niên bao gồm:

• Tri ân tổ tiên: Thể hiện lòng thành kính, tưởng nhớ công ơn của ông bà, cha mẹ đã khuất.
• Tiễn đưa năm cũ: Tổng kết những việc đã làm, những thành tựu đạt được và những điều chưa hoàn thành trong năm qua.
• Đón chào năm mới: Cầu mong một năm mới bình an, may mắn và thịnh vượng cho gia đình.
• Gắn kết gia đình: Là dịp để các thành viên trong gia đình sum họp, chia sẻ và thắt chặt tình cảm.

Lễ cúng tất niên không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là nét đẹp văn hóa, góp phần giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Mâm cúng tất niên là phần không thể thiếu trong nghi lễ cuối năm của người Việt, thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên và cầu mong một năm mới an lành, thịnh vượng. Dưới đây là các thành phần cơ bản thường có trong mâm cúng tất niên:

• Mâm ngũ quả: Gồm 5 loại trái cây tượng trưng cho ngũ hành, thể hiện mong muốn đủ đầy và may mắn.
• Hương hoa: Hoa tươi như cúc, đào, mai được bày biện trang trọng trên bàn thờ.
• Đèn nến: Thắp sáng bàn thờ, tượng trưng cho sự ấm áp và ánh sáng dẫn đường cho tổ tiên.
• Trầu cau: Biểu tượng của sự gắn kết và lòng hiếu thảo.
• Rượu, trà: Dâng lên tổ tiên như lời mời cùng sum họp, thưởng thức hương vị ngày Tết.
• Bánh chưng hoặc bánh tét: Món bánh truyền thống không thể thiếu trong dịp Tết, tượng trưng cho đất trời.
• Mâm cỗ mặn: Gồm các món ăn truyền thống tùy theo vùng miền.

Dưới đây là bảng tổng hợp các món ăn đặc trưng trong mâm cỗ mặn của từng miền:

Việc chuẩn bị mâm cúng tất niên không chỉ là truyền thống mà còn là dịp để gia đình sum họp, cùng nhau nhìn lại năm cũ và hướng tới một năm mới với nhiều hy vọng và niềm vui.

Mâm cúng tất niên miền Bắc là sự kết tinh của truyền thống lâu đời, phản ánh nét văn hóa đặc trưng và lòng thành kính của người dân đối với tổ tiên. Được chuẩn bị công phu và tỉ mỉ, mâm cúng không chỉ là nghi lễ tâm linh mà còn là dịp để gia đình sum họp, chia sẻ niềm vui đón chào năm mới.

Các món ăn truyền thống thường có trong mâm cúng tất niên miền Bắc bao gồm:

• Bánh chưng: Biểu tượng của đất, thể hiện lòng biết ơn và mong ước no đủ.
• Xôi gấc: Màu đỏ tượng trưng cho may mắn và thịnh vượng.
• Gà luộc: Thường chọn gà trống, biểu tượng cho sự khởi đầu mới và sức khỏe.
• Giò lụa, giò thủ: Món ăn truyền thống không thể thiếu trong dịp Tết.
• Thịt đông: Món ăn đặc trưng của miền Bắc, phù hợp với thời tiết lạnh.
• Dưa hành muối: Tăng hương vị cho bữa ăn, giúp tiêu hóa tốt.
• Nem rán: Món ăn phổ biến, được nhiều người yêu thích.
• Canh măng, miến xào mề gà: Bổ sung dinh dưỡng và làm phong phú thêm mâm cỗ.

Dưới đây là bảng tổng hợp các món ăn thường có trong mâm cúng tất niên miền Bắc:

Việc chuẩn bị mâm cúng tất niên miền Bắc không chỉ là truyền thống mà còn là dịp để các thành viên trong gia đình thể hiện lòng hiếu thảo, gắn kết tình thân và cùng nhau hướng tới một năm mới an khang, thịnh vượng.

Mâm cúng tất niên miền Trung là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và đặc sản vùng miền, thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với tổ tiên. Với sự đa dạng và phong phú, mâm cúng không chỉ là nghi lễ tâm linh mà còn là dịp để gia đình sum họp, chia sẻ niềm vui đón chào năm mới.

Các món ăn truyền thống thường có trong mâm cúng tất niên miền Trung bao gồm:

• Bánh chưng hoặc bánh tét: Tượng trưng cho sự no đủ và viên mãn.
• Gà luộc: Biểu tượng cho sự khởi đầu mới và sức khỏe.
• Thịt luộc tôm chua: Món ăn đặc trưng, mang hương vị đậm đà của miền Trung.
• Cá chiên hoặc chả ram: Tăng hương vị cho bữa ăn, giúp tiêu hóa tốt.
• Gỏi: Món ăn thanh mát, cân bằng dinh dưỡng.
• Thịt ngâm mắm hoặc thịt muối: Món ăn truyền thống không thể thiếu trong dịp Tết.
• Giò lụa Huế: Món ăn phổ biến, được nhiều người yêu thích.
• Miến xào: Bổ sung dinh dưỡng và làm phong phú thêm mâm cỗ.
• Dưa món: Tăng hương vị cho bữa ăn, giúp tiêu hóa tốt.

Dưới đây là bảng tổng hợp các món ăn thường có trong mâm cúng tất niên miền Trung:

Việc chuẩn bị mâm cúng tất niên miền Trung không chỉ là truyền thống mà còn là dịp để các thành viên trong gia đình thể hiện lòng hiếu thảo, gắn kết tình thân và cùng nhau hướng tới một năm mới an khang, thịnh vượng.

Mâm cúng tất niên miền Nam thể hiện sự phong phú và đa dạng của ẩm thực vùng đất phương Nam, mang đậm nét văn hóa truyền thống và lòng thành kính của gia chủ đối với tổ tiên. Các món ăn trong mâm cúng không chỉ ngon miệng mà còn chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc, cầu chúc cho một năm mới an khang, thịnh vượng.

Các món ăn truyền thống thường có trong mâm cúng tất niên miền Nam bao gồm:

• Bánh tét: Biểu tượng cho sự no đủ và viên mãn trong năm mới.
• Thịt kho trứng: Món ăn không thể thiếu, tượng trưng cho sự sung túc và hạnh phúc.
• Canh khổ qua nhồi thịt: Mang ý nghĩa vượt qua mọi khó khăn, đón nhận điều tốt đẹp.
• Gỏi tôm thịt: Món ăn thanh mát, cân bằng dinh dưỡng cho bữa tiệc.
• Nem, chả giò: Tăng thêm hương vị và sự đa dạng cho mâm cỗ.
• Thịt heo luộc: Món ăn truyền thống, dễ chế biến và được nhiều người yêu thích.
• Canh măng tươi: Món canh bổ dưỡng, thanh mát cho bữa ăn.
• Dưa giá, củ kiệu: Món dưa chua truyền thống, giúp cân bằng hương vị.

Dưới đây là bảng tổng hợp các món ăn thường có trong mâm cúng tất niên miền Nam:

Việc chuẩn bị mâm cúng tất niên miền Nam không chỉ là truyền thống mà còn là dịp để các thành viên trong gia đình thể hiện lòng hiếu thảo, gắn kết tình thân và cùng nhau hướng tới một năm mới an khang, thịnh vượng.

Chuẩn bị mâm cúng tất niên không cần quá cầu kỳ, chỉ cần đầy đủ và thể hiện lòng thành kính. Dưới đây là gợi ý mâm cúng đơn giản, dễ thực hiện nhưng vẫn trang trọng và ý nghĩa.

• Mâm ngũ quả: Chọn 5 loại trái cây tươi ngon, màu sắc đa dạng như chuối, mãng cầu, đu đủ, xoài, dưa hấu.
• Bánh chưng hoặc bánh tét: Tùy theo vùng miền, thể hiện sự no đủ và đoàn viên.
• Thịt gà luộc: Gà trống luộc nguyên con, biểu tượng cho sự khởi đầu mới tốt đẹp.
• Chả lụa hoặc nem chua: Món ăn truyền thống, dễ chuẩn bị và bảo quản.
• Canh khổ qua nhồi thịt: Mong muốn vượt qua khó khăn, đón nhận điều tốt lành.
• Cơm trắng và xôi gấc: Thể hiện sự no đủ, may mắn và thịnh vượng.
• Chè trôi nước: Món tráng miệng ngọt ngào, tượng trưng cho sự tròn đầy, hạnh phúc.

Đối với gia đình ăn chay, có thể thay thế bằng các món chay đơn giản như:

• Nem chay rán
• Miến xào thập cẩm
• Chả giò chay
• Xôi gấc
• Canh nấm đậu phụ
• Chè trôi nước

Việc chuẩn bị mâm cúng tất niên đơn giản nhưng đầy đủ sẽ giúp gia đình bạn đón năm mới với tâm thế an lành, hạnh phúc và trọn vẹn.

Việc chọn ngày giờ tốt để cúng tất niên giúp gia đình đón năm mới với nhiều may mắn và bình an. Dưới đây là các ngày và khung giờ đẹp trong tháng Chạp năm Giáp Thìn (2025) mà bạn có thể tham khảo:

Thông thường, lễ cúng tất niên được tổ chức vào chiều hoặc tối ngày cuối cùng của năm (29 hoặc 30 Tết tùy theo tháng thiếu hay đủ). Tuy nhiên, tùy vào điều kiện và hoàn cảnh, các gia đình có thể linh hoạt chọn ngày và giờ phù hợp để tiến hành lễ cúng, miễn là thể hiện được lòng thành kính và sự sum họp của gia đình.

Văn khấn tất niên trong nhà là phần không thể thiếu trong lễ cúng tất niên, thể hiện lòng thành kính của gia chủ đối với tổ tiên và thần linh, cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng. Dưới đây là mẫu văn khấn truyền thống thường được sử dụng trong dịp này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng thiên Hậu thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.

Con kính lạy các Ngài Thần linh cai quản trong xứ này.

Con kính lạy Tổ tiên nội ngoại họ... chư vị Hương linh.

Tín chủ (chúng) con là: ...........................................................

Ngụ tại: ...........................................................................

Hôm nay là ngày... tháng... năm..., tức ngày... tháng... năm... âm lịch.

Chúng con thành tâm sửa biện hương hoa, lễ vật, trà quả, thắp nén tâm hương, dâng lên trước án.

Chúng con kính mời: Ngài Kim niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần, Ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại vương, Ngài Bản xứ Thổ địa, Thổ công Táo quân, Ngũ phương, Ngũ thổ Long mạch Tài thần, chư vị Tôn thần.

Chúng con kính mời các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ..., cúi xin giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con xin kính cáo: Năm cũ đã qua, năm mới sắp đến, dương khí dần sinh, vạn vật đổi mới. Chúng con xin dâng lễ vật, tỏ lòng thành kính, cầu mong chư vị Tôn thần, gia tiên phù hộ độ trì cho toàn gia được mạnh khỏe, bình an, vạn sự tốt lành, mọi điều như ý.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Văn khấn tất niên ngoài trời thường được dùng khi gia chủ thực hiện nghi lễ cúng trời đất, thần linh vào thời điểm cuối năm. Đây là dịp để tạ ơn Thổ Công, Thổ Địa, Long Mạch cùng các vị thần cai quản khu đất, mong một năm mới bình an, sung túc. Dưới đây là bài văn khấn tất niên ngoài trời phổ biến:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân.

Con kính lạy các Ngài Bản cảnh Thành hoàng, Thổ địa, Thổ công, Táo quân cùng chư vị Tôn thần cai quản trong khu vực này.

Tín chủ (chúng) con là: ...........................................................

Ngụ tại: ...........................................................................

Hôm nay, ngày... tháng... năm..., tức ngày... tháng... năm... âm lịch.

Chúng con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật, thắp nén tâm hương, dâng lên trước án. Kính cẩn tâu trình:

Một năm cũ đã qua, năm mới đang đến. Tín chủ chúng con xin được kính cáo, cảm tạ sự che chở, phù hộ độ trì của chư vị Thần linh trong suốt năm qua.

Chúng con cầu xin chư vị Tôn thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật và tiếp tục phù hộ cho toàn gia chúng con được:

• Sức khỏe dồi dào
• Công việc hanh thông
• Gia đạo bình an
• Vạn sự cát tường như ý

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù trì độ chiếu.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Trong lễ cúng tất niên, việc khấn thần linh và Thổ Công nhằm bày tỏ lòng biết ơn và cầu mong sự bình an, thuận lợi cho gia đình trong năm mới. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.

Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.

Tín chủ (chúng) con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay là ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm] (Âm lịch), nhằm ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm] (Dương lịch).

Chúng con thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, kính dâng trước án, thành tâm kính mời:

• Ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.
• Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.
• Ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.
• Các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân.
• Cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.

Cúi xin các ngài thương xót tín chủ, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật. Phù hộ độ trì cho gia đình chúng con luôn mạnh khỏe, bình an, vạn sự tốt lành, tài lộc dồi dào, gia đạo hưng thịnh.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Trong lễ cúng tất niên, việc khấn gia tiên thể hiện lòng biết ơn và tưởng nhớ đến ông bà, tổ tiên đã khuất, đồng thời cầu mong sự phù hộ độ trì cho gia đình trong năm mới. Dưới đây là bài văn khấn gia tiên thường được sử dụng:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.

Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.

Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ...

Hôm nay là ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm] (Âm lịch), nhằm ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm] (Dương lịch).

Tín chủ (chúng) con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới. Chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên Địa Tôn thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư linh.

Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị Tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án tọa, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng, bách sự như ý, vạn sự tốt lành, luôn luôn mạnh khỏe, gia đình hòa thuận.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Trong nghi lễ tất niên, đối với những gia đình theo đạo Phật và có bàn thờ Phật tại gia, việc dâng hương và đọc văn khấn là cách thể hiện lòng thành kính, biết ơn và cầu nguyện cho một năm mới an lành, hạnh phúc. Dưới đây là bài văn khấn tất niên theo nghi thức Phật giáo:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy chư vị Bồ Tát, chư vị Thánh Tăng.

Con kính lạy chư vị Hộ Pháp, Thiện Thần.

Hôm nay là ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm] (Âm lịch), nhằm ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm] (Dương lịch).

Tín chủ (chúng) con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Chúng con thành tâm sắm sửa hương hoa, phẩm vật, cơm chay thanh tịnh, dâng lên cúng dường mười phương chư Phật, chư vị Bồ Tát, chư vị Thánh Tăng, chư vị Hộ Pháp, Thiện Thần.

Nguyện cầu chư Phật từ bi gia hộ, chứng minh công đức, phù hộ độ trì cho gia đình chúng con trong năm mới được bình an, mạnh khỏe, tâm đạo mở mang, vạn sự hanh thông, sở cầu như ý.

Chúng con cũng xin hồi hướng công đức này đến tất cả chúng sinh trong pháp giới, nguyện cầu thế giới hòa bình, chúng sinh an lạc, dịch bệnh tiêu trừ, thiên tai tiêu giảm.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chư Phật chứng minh và gia hộ.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy)

Vào dịp cuối năm, các công ty và cơ quan thường tổ chức lễ cúng tất niên để tổng kết một năm làm việc, bày tỏ lòng biết ơn và cầu mong cho một năm mới thành công, phát đạt. Dưới đây là bài văn khấn tất niên dành cho công ty, cơ quan:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Chúng con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Chúng con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

Chúng con kính lạy các vị Thần linh cai quản trong khu vực này.

Hôm nay là ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm] (Âm lịch), nhằm ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm] (Dương lịch).

Chúng con là: [Tên công ty/cơ quan]

Địa chỉ: [Địa chỉ công ty/cơ quan]

Nhân dịp cuối năm, chúng con thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, dâng lên trước án, kính mời chư vị Tôn thần giáng lâm chứng giám lòng thành.

Chúng con xin cảm tạ chư vị Tôn thần đã phù hộ cho công ty/cơ quan chúng con trong suốt năm qua được bình an, thuận lợi, công việc hanh thông.

Chúng con cầu xin chư vị Tôn thần tiếp tục gia hộ cho công ty/cơ quan chúng con trong năm mới được phát triển, thịnh vượng, mọi sự như ý, nhân viên mạnh khỏe, đoàn kết, đạt nhiều thành tựu mới.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chư vị Tôn thần chứng giám và phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy)