Mùng 5 5 Cúng Gì? Hướng Dẫn Mâm Cúng Tết Đoan Ngọ Đầy Đủ & Ý Nghĩa

Tết Đoan Ngọ, còn gọi là Tết diệt sâu bọ, diễn ra vào mùng 5 tháng 5 âm lịch hàng năm. Đây là dịp để người Việt bày tỏ lòng biết ơn tổ tiên, cầu mong sức khỏe và mùa màng bội thu.

Thuật ngữ "Đoan Ngọ" bắt nguồn từ tiếng Hán, trong đó "Đoan" nghĩa là bắt đầu, "Ngọ" chỉ khoảng thời gian từ 11 giờ trưa đến 13 giờ chiều. Thời điểm này được coi là lúc dương khí đạt đỉnh, thích hợp để thực hiện các nghi lễ xua đuổi tà khí và bệnh tật.

Tết Đoan Ngọ có nguồn gốc từ Trung Quốc, liên quan đến truyền thuyết về Khuất Nguyên, một vị đại thần trung nghĩa của nước Sở. Sau khi ông tự vẫn, người dân đã ném bánh tro xuống sông để ngăn cá tôm ăn thi thể ông, tạo thành tục lệ cúng tế và ăn bánh tro.

Tại Việt Nam, Tết Đoan Ngọ được tiếp nhận và phát triển với những nét đặc trưng riêng, gắn liền với truyền thuyết về vị thần nông nghiệp giúp người dân diệt trừ sâu bọ phá hoại mùa màng. Vì vậy, ngày này còn được gọi là "Tết diệt sâu bọ", với ý nghĩa bảo vệ sức khỏe, bảo vệ mùa màng và cầu mong một cuộc sống bình an, sung túc.

• Thời gian diễn ra: Mùng 5 tháng 5 âm lịch.
• Ý nghĩa chính: Diệt sâu bọ, bảo vệ sức khỏe, cầu mong mùa màng bội thu.
• Phong tục đặc trưng: Cúng tổ tiên, ăn cơm rượu nếp, hái lá thuốc, tắm lá mùi, uống rượu nếp.

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ là dịp để thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và cầu mong sức khỏe, bình an cho gia đình. Dưới đây là những lễ vật thường thấy trong mâm cúng truyền thống:

• Hương, hoa tươi, vàng mã: Thể hiện lòng thành kính và tưởng nhớ tổ tiên.
• Nước sạch, rượu nếp: Rượu nếp được cho là giúp thanh lọc cơ thể và xua đuổi tà khí.
• Trái cây mùa hè: Mận, vải, xoài, dưa hấu, chuối... tượng trưng cho sự tươi mới và ngọt ngào.
• Bánh tro (bánh ú tro): Làm từ gạo nếp ngâm nước tro, giúp thanh nhiệt và giải độc.
• Cơm rượu nếp: Món ăn truyền thống với ý nghĩa diệt sâu bọ trong cơ thể.
• Xôi, chè: Xôi gấc, xôi vò, chè đậu xanh, chè kê... mang lại sự ngọt ngào và may mắn.

Tùy theo vùng miền, mâm cúng có thể có thêm những món đặc trưng:

Việc chuẩn bị mâm cúng đầy đủ và trang trọng không chỉ thể hiện lòng hiếu thảo mà còn góp phần giữ gìn và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc.

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam mang đậm nét văn hóa truyền thống, với sự đa dạng và phong phú tùy theo từng vùng miền. Dưới đây là những đặc điểm nổi bật của mâm cúng tại ba miền Bắc, Trung và Nam:

Miền Bắc

• Cơm rượu nếp: Món ăn truyền thống không thể thiếu, thường được làm từ nếp cái hoa vàng, giúp thanh lọc cơ thể.
• Bánh tro (bánh ú tro): Làm từ gạo nếp ngâm nước tro, gói trong lá chuối, có tác dụng giải nhiệt.
• Trái cây mùa hè: Mận, vải, đào, hồng xiêm... tượng trưng cho sự tươi mới và ngọt ngào.
• Xôi, chè: Xôi vò, chè đậu xanh hoặc chè sen, mang lại sự ngọt ngào và may mắn.
• Hương, hoa tươi, vàng mã: Thể hiện lòng thành kính và tưởng nhớ tổ tiên.

Miền Trung

• Thịt vịt: Món ăn đặc trưng, có tính hàn, giúp làm mát cơ thể trong những ngày hè oi bức.
• Chè kê: Món chè truyền thống, thường ăn kèm với bánh tráng vừng, phổ biến ở Huế và Quảng Nam.
• Bánh ú: Tương tự bánh tro, nhưng có thể có nhân, mang lại hương vị đặc trưng.
• Trái cây, hương, hoa, vàng mã: Tương tự như miền Bắc, thể hiện sự kính trọng và cầu mong may mắn.

Miền Nam

• Chè trôi nước: Món chè truyền thống, không thể thiếu trong mâm cúng, tượng trưng cho sự trôi chảy, thuận lợi.
• Bánh ú bá trạng: Bánh có nhân mặn, thường được gói trong lá chuối, mang hương vị đặc trưng.
• Xôi gấc, xôi vò: Món xôi phổ biến, có màu sắc đẹp mắt, tượng trưng cho sự may mắn.
• Trái cây nhiệt đới: Dưa hấu, chôm chôm, xoài... thể hiện sự phong phú và đa dạng của vùng đất phương Nam.
• Hương, hoa tươi, vàng mã: Thể hiện lòng thành kính và tưởng nhớ tổ tiên.

Việc chuẩn bị mâm cúng phù hợp với phong tục từng vùng không chỉ thể hiện lòng hiếu thảo mà còn góp phần giữ gìn và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc.

Tết Đoan Ngọ, diễn ra vào mùng 5 tháng 5 âm lịch, là dịp để người Việt thực hiện nhiều phong tục và nghi lễ truyền thống nhằm xua đuổi tà khí, bảo vệ sức khỏe và cầu mong mùa màng bội thu. Dưới đây là những phong tục phổ biến trong ngày này:

• Ăn cơm rượu nếp: Vào sáng sớm, người dân thường ăn cơm rượu nếp với niềm tin giúp tiêu diệt sâu bọ trong cơ thể.
• Ăn trái cây mùa hè: Các loại trái cây như mận, vải, dưa hấu được ưa chuộng vì vị chua ngọt giúp thanh lọc cơ thể.
• Ăn bánh tro (bánh ú tro): Bánh làm từ gạo nếp ngâm nước tro, có tác dụng giải nhiệt và thanh lọc cơ thể.
• Hái lá thuốc: Nhiều người hái các loại thảo dược vào ngày này vì tin rằng dược tính của cây cỏ đạt đỉnh vào thời điểm này.
• Khảo cây: Một số địa phương thực hiện nghi thức đánh vào gốc cây để cầu mong cây cối sai quả, mùa màng bội thu.
• Dâng hương tổ tiên: Gia đình chuẩn bị mâm cúng để tưởng nhớ tổ tiên, cầu mong sức khỏe và bình an.

Những phong tục này không chỉ thể hiện lòng thành kính với tổ tiên mà còn phản ánh sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên, góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Mỗi lễ vật trong mâm cúng Tết Đoan Ngọ đều mang những ý nghĩa sâu sắc, thể hiện lòng thành kính và mong ước của gia chủ đối với tổ tiên và cuộc sống.

• Cơm rượu nếp: Được cho là giúp tiêu diệt sâu bọ trong cơ thể, mang lại sức khỏe và sự thanh tịnh.
• Bánh tro (bánh ú tro): Làm từ gạo nếp ngâm nước tro, tượng trưng cho sự thanh lọc và giải nhiệt trong mùa hè.
• Trái cây mùa hè: Như mận, vải, xoài xanh... thể hiện sự tươi mới, ngọt ngào và mong ước mùa màng bội thu.
• Xôi, chè: Đại diện cho sự no đủ, ngọt ngào và hạnh phúc trong gia đình.
• Hoa tươi: Tượng trưng cho sự tinh khiết, lòng thành kính và vẻ đẹp của thiên nhiên.
• Hương, vàng mã: Là cầu nối giữa thế giới hữu hình và vô hình, thể hiện lòng hiếu thảo và tưởng nhớ tổ tiên.
• Trầu cau: Biểu trưng cho sự gắn bó, hòa hợp và may mắn trong cuộc sống.
• Nước sạch, rượu nếp: Thể hiện sự trong sạch, tinh khiết và lòng thành của gia chủ.

Việc chuẩn bị đầy đủ và chu đáo các lễ vật không chỉ thể hiện lòng thành kính mà còn góp phần giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Dưới đây là bài văn khấn truyền thống trong ngày Tết Đoan Ngọ (mùng 5 tháng 5 âm lịch), thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với tổ tiên và cầu mong bình an, may mắn cho gia đình:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ Khảo, Tổ Tỷ).

Tín chủ chúng con là: [Họ tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay là ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, nhằm ngày Tết Đoan Ngọ, chúng con sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, hoa đăng, trà quả dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần, cúi xin các Ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ [Họ], cúi xin các vị thương xót con cháu chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, ngoài việc cúng trong nhà, nhiều gia đình còn thực hiện lễ cúng ngoài trời để tỏ lòng thành kính với tổ tiên và các vị thần linh. Dưới đây là bài văn khấn chuẩn cho lễ cúng ngoài trời trong dịp Tết Đoan Ngọ:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ Khảo, Tổ Tỷ).

Tín chủ chúng con là: [Họ tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay là ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, nhằm ngày Tết Đoan Ngọ, chúng con sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, hoa đăng, trà quả dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần, cúi xin các Ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ [Họ], cúi xin các vị thương xót con cháu chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Vào dịp Tết Đoan Ngọ (mùng 5 tháng 5 âm lịch), ngoài việc cúng gia tiên trong nhà, người dân còn thực hiện lễ cúng ngoài trời để tỏ lòng thành kính với các vị thần linh cai quản đất đai, nhà cửa. Dưới đây là bài văn khấn chuẩn cho lễ cúng Thổ Công - Táo Quân trong dịp này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ Khảo, Tổ Tỷ).

Tín chủ chúng con là: [Họ tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay là ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, nhằm ngày Tết Đoan Ngọ, chúng con sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, hoa đăng, trà quả dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần, cúi xin các Ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ [Họ], cúi xin các vị thương xót con cháu chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Vào dịp Tết Đoan Ngọ (mùng 5 tháng 5 âm lịch), ngoài việc cúng gia tiên và Thổ Công, người kinh doanh, buôn bán cũng thường làm lễ cúng để cầu tài lộc, may mắn trong công việc. Dưới đây là bài văn khấn chuẩn cho người kinh doanh trong dịp Tết Đoan Ngọ:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy Chư vị Tôn thần, Thổ Công, Thổ Địa, Táo Quân, các vị Thần linh cai quản công việc, buôn bán và tài vận.

Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh.

Tín chủ chúng con là: [Họ tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay, ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, Tết Đoan Ngọ, con xin sắm sửa lễ vật gồm: hương, hoa, quả, trà, rượu và các món ăn để dâng lên các vị thần linh, cầu xin được phù hộ độ trì, giúp cho việc kinh doanh, buôn bán của chúng con ngày càng phát đạt, tài lộc dồi dào, công việc thuận lợi, gia đình bình an.

Chúng con kính mời các vị Thổ Công, Táo Quân, thần tài, các vị thần linh cai quản buôn bán và Tổ tiên về chứng giám lòng thành của chúng con. Cầu xin các ngài phù hộ độ trì cho công việc làm ăn của con ngày càng thịnh vượng, may mắn, và tránh được mọi điều xui rủi, khó khăn.

Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại gia, các vị Hương linh tổ tiên đồng chứng giám và cầu phúc lộc cho con cháu làm ăn phát đạt, được bình an và gia đình hạnh phúc.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin các vị thần linh thụ hưởng lễ vật và phù hộ độ trì cho con cháu chúng con, giúp con đường kinh doanh, buôn bán của chúng con luôn thuận lợi, phát triển bền vững.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Vào ngày Tết Đoan Ngọ (mùng 5 tháng 5 âm lịch), nhiều người dân sẽ đến các chùa, đền, miếu để làm lễ cúng cầu bình an, sức khỏe và may mắn cho gia đình. Dưới đây là bài văn khấn chuẩn để cúng tại các chùa hoặc đền, miếu vào dịp này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy Chư Phật, Chư Bồ Tát, Chư Thánh Hiền, các vị Hương linh nơi đền, miếu này.

Con kính lạy các vị Thổ Công, Thổ Địa, Táo Quân, các vị thần linh cai quản nơi này.

Con kính lạy Tổ tiên, các vị Hương linh gia tiên đã khuất.

Con tên là: [Họ tên], con xin kính dâng lễ vật gồm hương, hoa, trái cây, trà, rượu và các món ăn để dâng lên các ngài. Con thành tâm cầu xin các ngài phù hộ cho gia đình con luôn được an khang thịnh vượng, công việc làm ăn thuận lợi, sức khỏe dồi dào, gia đình hạnh phúc, bình an.

Con xin dâng lễ cúng Tết Đoan Ngọ để tưởng nhớ công đức của các vị tổ tiên và thần linh đã phù hộ độ trì cho gia đình chúng con trong suốt năm qua. Xin các ngài chứng giám lòng thành của chúng con và ban phúc lộc cho mọi người trong gia đình, cầu cho đất nước thái bình, dân tộc thịnh vượng.

Con cũng cầu xin cho tất cả các linh hồn cô hồn, những người không có nơi nương tựa, những vong linh không có người thờ cúng được siêu thoát, đầu thai vào cõi thiện.

Con kính mời các ngài về chứng giám lòng thành của con. Con xin cúi đầu trước các ngài và cầu xin các ngài luôn phù hộ cho gia đình con được mạnh khỏe, an lành, tài lộc dồi dào, mọi sự suôn sẻ, may mắn.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Vào dịp Tết Đoan Ngọ, khi làm lễ cúng gia tiên, nhiều người thường muốn một bài văn khấn ngắn gọn nhưng vẫn đầy đủ thành kính. Dưới đây là mẫu văn khấn đơn giản, dễ dàng thực hiện:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy Chư Phật, Chư Bồ Tát, Chư Thánh Hiền, các vị Thần Linh, các vị Hương Linh gia tiên. Con kính lạy các vị Thổ Công, Thổ Địa, Táo Quân nơi đây.

Hôm nay, nhân dịp Tết Đoan Ngọ (mùng 5 tháng 5), con xin thành tâm dâng lễ vật, bao gồm hương, hoa, quả, bánh và các món ăn. Con cầu xin các ngài phù hộ độ trì cho gia đình con luôn được bình an, khỏe mạnh, công việc thuận lợi, tài lộc dồi dào. Xin cho mọi sự trong năm nay đều được hanh thông, mọi điều may mắn sẽ đến với gia đình con.

Con xin tạ ơn các ngài và cầu mong gia tiên phù hộ cho con cháu trong gia đình luôn được yên ổn, hạnh phúc.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)