Sắm Lễ Cúng Mụ Đơn Giản: Hướng Dẫn Chi Tiết và Đầy Đủ Nghi Thức

Lễ cúng Mụ là một nghi thức truyền thống quan trọng trong văn hóa Việt Nam, nhằm tôn vinh công ơn của 12 Bà Mụ và Đức Ông – những vị thần bảo hộ cho trẻ sơ sinh. Đây không chỉ là dịp để gia đình thể hiện lòng biết ơn mà còn là cơ hội cầu mong cho bé yêu được khỏe mạnh, thông minh và gặp nhiều may mắn trong cuộc sống.

Ý nghĩa của lễ cúng Mụ bao gồm:

• Thể hiện lòng biết ơn: Tôn kính các vị thần đã che chở và ban phước lành cho bé từ khi chào đời.
• Cầu mong sự bình an: Mong muốn bé được mạnh khỏe, phát triển toàn diện và gặp nhiều điều tốt lành.
• Gắn kết gia đình: Là dịp để các thành viên trong gia đình quây quần, chia sẻ niềm vui và tăng cường tình cảm.

Trong lễ cúng Mụ, mâm lễ vật thường được chuẩn bị chu đáo với các món như:

Thực hiện lễ cúng Mụ không chỉ là việc giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống mà còn là cách để gia đình gửi gắm những điều tốt đẹp nhất đến cho bé yêu trong những bước đầu tiên của cuộc đời.

Lễ cúng đầy tháng là một nghi thức quan trọng trong văn hóa truyền thống Việt Nam, đánh dấu cột mốc đầu tiên trong cuộc đời của bé. Việc chọn thời điểm và cách tính ngày cúng đầy tháng cần tuân theo những nguyên tắc nhất định để đảm bảo sự trang nghiêm và ý nghĩa của nghi lễ.

1. Cách tính ngày cúng đầy tháng:

Ngày cúng đầy tháng thường được tính theo lịch âm và dựa trên giới tính của bé:

• Bé trai: Cúng đầy tháng vào ngày sinh âm lịch cộng thêm 2 ngày.
• Bé gái: Cúng đầy tháng vào ngày sinh âm lịch trừ đi 1 ngày.

Ví dụ: Nếu bé trai sinh ngày 10/3 âm lịch, ngày cúng đầy tháng sẽ là 12/3 âm lịch. Nếu bé gái sinh ngày 10/3 âm lịch, ngày cúng đầy tháng sẽ là 9/3 âm lịch.

2. Thời điểm tiến hành lễ cúng:

Thời gian tổ chức lễ cúng đầy tháng thường được lựa chọn vào buổi sáng sớm hoặc chiều tối, tùy thuộc vào điều kiện của gia đình. Tuy nhiên, nhiều gia đình vẫn ưu tiên chọn giờ hoàng đạo để tiến hành nghi lễ, nhằm cầu mong những điều tốt lành cho bé.

3. Lưu ý khi chọn ngày và giờ cúng:

• Tránh chọn ngày và giờ xung khắc với tuổi của bé và gia đình.
• Tham khảo ý kiến của người lớn tuổi hoặc chuyên gia phong thủy để chọn thời điểm phù hợp.
• Đảm bảo sự chuẩn bị chu đáo và đầy đủ cho nghi lễ, thể hiện lòng thành kính và mong muốn tốt đẹp cho bé.

Việc chọn thời điểm và cách tính ngày cúng đầy tháng không chỉ thể hiện sự tôn trọng truyền thống mà còn là cách để gia đình gửi gắm những lời chúc tốt đẹp nhất đến cho bé yêu trong những bước đầu tiên của cuộc đời.

Lễ cúng đầy tháng cho bé gái là dịp quan trọng để gia đình bày tỏ lòng biết ơn đến các vị thần linh và cầu mong những điều tốt đẹp cho bé. Dưới đây là hướng dẫn chuẩn bị mâm cúng đầy tháng đơn giản nhưng đầy đủ và ý nghĩa.

1. Mâm cúng 12 Bà Mụ

Mâm cúng 12 Bà Mụ bao gồm:

• 12 chén chè trôi nước và 1 tô chè lớn.
• 12 đĩa xôi gấc nhỏ và 1 đĩa xôi lớn.
• 1 con gà luộc chéo cánh.
• 1 bộ tam sên (trứng luộc, thịt heo luộc, tôm hoặc cua luộc).
• 1 mâm ngũ quả.
• 1 bình hoa tươi (hoa cát tường hoặc hoa đồng tiền).
• 1 bộ đồ hình thế (ghi đầy đủ tên bé, ngày tháng năm sinh).
• Nhang, đèn, trầu cau têm cánh phượng, bánh kẹo.

2. Mâm cúng Đức Ông và 3 Đức Thầy

Mâm cúng Đức Ông và 3 Đức Thầy bao gồm:

• 3 đĩa xôi lớn.
• 1 con gà luộc chéo cánh.
• 1 tô cháo lớn.
• 1 tô chè lớn.
• 1 miếng thịt quay.
• 1 đĩa ngũ quả.
• Trầu cau, rượu và tiền vàng mã.

3. Cách bày trí mâm cúng

Khi bày trí mâm cúng, cần tuân theo nguyên tắc "Đông Bình Tây Quả":

• Bình hoa đặt ở phía Đông.
• Mâm ngũ quả đặt ở phía Tây.

Các lễ vật được sắp xếp cân đối, hài hòa trên bàn cúng. Mâm cúng Bà Mụ và mâm cúng Đức Ông nên đặt cách nhau khoảng 10cm để thể hiện sự tôn kính.

4. Lưu ý khi chuẩn bị mâm cúng

• Các lễ vật như xôi, chè, trầu cau, váy áo, đôi hài, nén vàng nên chuẩn bị 12 phần bằng nhau và 1 phần lớn hơn.
• Chọn nguyên liệu tươi ngon, sạch sẽ để đảm bảo vệ sinh và thể hiện lòng thành kính.
• Chuẩn bị đầy đủ các lễ vật cần thiết để buổi lễ diễn ra suôn sẻ và ý nghĩa.

Lễ cúng đầy tháng cho bé trai là dịp quan trọng để gia đình thể hiện lòng biết ơn đến các vị thần linh và cầu mong những điều tốt đẹp cho bé. Dưới đây là hướng dẫn chuẩn bị mâm cúng đầy tháng đơn giản nhưng đầy đủ và ý nghĩa.

1. Mâm cúng 12 Bà Mụ

Mâm cúng 12 Bà Mụ bao gồm:

• 13 chén chè đậu trắng hoặc đậu đỏ (12 chén nhỏ và 1 chén lớn).
• 13 đĩa xôi (12 đĩa nhỏ và 1 đĩa lớn).
• 1 con gà luộc chéo cánh.
• 1 bộ tam sên (thịt heo luộc, trứng luộc, tôm hoặc cua luộc).
• 1 mâm ngũ quả.
• 1 bình hoa tươi.
• 13 miếng trầu têm cánh phượng.
• 13 đôi hài và 13 bộ áo giấy.
• 1 bộ đồ hình thế (ghi đầy đủ tên bé, ngày tháng năm sinh).
• Nhang, đèn, trà, rượu, nước, muối, gạo.

2. Mâm cúng Đức Ông và 3 Đức Thầy

Mâm cúng Đức Ông và 3 Đức Thầy bao gồm:

• 3 đĩa xôi lớn.
• 1 con gà luộc chéo cánh.
• 1 tô cháo lớn.
• 1 tô chè lớn.
• 1 miếng thịt quay.
• 1 đĩa ngũ quả.
• Trầu cau, rượu và tiền vàng mã.

3. Cách bày trí mâm cúng

Khi bày trí mâm cúng, cần tuân theo nguyên tắc "Đông Bình Tây Quả":

• Bình hoa đặt ở phía Đông.
• Mâm ngũ quả đặt ở phía Tây.

Các lễ vật được sắp xếp cân đối, hài hòa trên bàn cúng. Mâm cúng Bà Mụ và mâm cúng Đức Ông nên đặt cách nhau khoảng 10cm để thể hiện sự tôn kính.

4. Lưu ý khi chuẩn bị mâm cúng

• Các lễ vật như xôi, chè, trầu cau, váy áo, đôi hài, nén vàng nên chuẩn bị 12 phần bằng nhau và 1 phần lớn hơn.
• Chọn nguyên liệu tươi ngon, sạch sẽ để đảm bảo vệ sinh và thể hiện lòng thành kính.
• Chuẩn bị đầy đủ các lễ vật cần thiết để buổi lễ diễn ra suôn sẻ và ý nghĩa.

Lễ cúng đầy tháng là nghi thức truyền thống quan trọng, thể hiện lòng biết ơn và cầu mong những điều tốt đẹp cho bé. Dưới đây là các bước thực hiện nghi lễ cúng đầy tháng một cách đơn giản và đầy đủ.

1. Chuẩn bị lễ vật

• Mâm cúng 12 Bà Mụ: 12 chén chè nhỏ, 12 đĩa xôi nhỏ, 1 chén chè lớn, 1 đĩa xôi lớn, 1 con gà luộc chéo cánh, 12 miếng trầu têm cánh phượng, 12 bộ váy áo giấy, 12 đôi hài giấy, hoa tươi, ngũ quả, nhang đèn, nước, rượu, trà.
• Mâm cúng Đức Ông và 3 Đức Thầy: 1 con gà luộc chéo cánh, 1 tô cháo lớn, 1 tô chè lớn, 1 đĩa xôi lớn, 1 đĩa ngũ quả, trầu cau, rượu, nhang đèn.

2. Bày trí mâm cúng

Đặt mâm cúng trên bàn sạch sẽ, trang trọng. Mâm cúng 12 Bà Mụ đặt ở vị trí trung tâm, mâm cúng Đức Ông và 3 Đức Thầy đặt phía trước hoặc bên cạnh. Hoa tươi và ngũ quả đặt cân đối hai bên.

3. Tiến hành nghi lễ

1. Người đại diện gia đình (thường là ông bà hoặc cha mẹ) thắp 3 nén hương, khấn vái tổ tiên và các vị thần linh.
2. Đọc bài văn khấn cúng đầy tháng, trình bày tên bé, ngày tháng năm sinh, lý do cúng và cầu mong những điều tốt lành cho bé.
3. Gieo quẻ để xin tên cho bé (nếu gia đình có nhu cầu), bằng cách gieo 2 đồng tiền lên đĩa và xem kết quả.

4. Nghi thức khai hoa (bắt miếng)

Đặt bé lên bàn hoặc nôi gần mâm cúng. Người chủ lễ bồng bé trên tay, tay kia cầm một nhành hoa (thường là hoa quỳnh hoặc hoa điệp), quơ nhẹ qua miệng bé và nói những lời chúc tốt đẹp như:

• "Mở miệng ra cho có bông, có hoa."
• "Mở miệng ra cho kẻ thương người nhớ."
• "Mở miệng ra cho có tiền có bạc."

5. Kết thúc nghi lễ

1. Chờ hương tàn (khoảng 2/3 nén hương) thì hạ lễ.
2. Hóa vàng mã (đốt giấy tiền, vàng mã, đồ thế) ở nơi sạch sẽ.
3. Gia đình và khách mời cùng thụ lộc (thưởng thức đồ cúng), tặng quà hoặc lì xì chúc mừng bé.

Thực hiện đúng và đầy đủ các bước trên sẽ giúp lễ cúng đầy tháng diễn ra suôn sẻ, trang trọng và mang lại nhiều may mắn cho bé.

Để lễ cúng Mụ diễn ra suôn sẻ và mang lại nhiều may mắn cho bé, gia đình cần chú ý đến một số điểm quan trọng trong quá trình chuẩn bị. Dưới đây là những lưu ý cần thiết:

1. Chuẩn bị lễ vật đầy đủ và đúng cách

• Đảm bảo mỗi lễ vật như xôi, chè, trầu cau, váy áo, đôi hài, nén vàng đều có 12 phần bằng nhau và 1 phần lớn hơn, tượng trưng cho Bà Chúa.
• Chọn nguyên liệu tươi ngon, sạch sẽ để thể hiện lòng thành kính và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
• Ghi đầy đủ thông tin của bé (họ tên, ngày tháng năm sinh) vào bộ đồ hình thế để đốt sau khi cúng, nhằm giải hạn cho bé.

2. Bày trí mâm cúng hợp lý

• Đặt mâm cúng ở nơi trang trọng, sạch sẽ, thường là giữa nhà và quay ra cửa chính.
• Sắp xếp mâm cúng theo nguyên tắc "Đông bình Tây quả": bình hoa đặt ở phía Đông, mâm ngũ quả đặt ở phía Tây.
• Đặt mâm cúng 12 Bà Mụ trên bàn cao hơn mâm cúng Đức Ông khoảng 10cm để thể hiện sự tôn kính.

3. Thời gian và người thực hiện nghi lễ

• Thời gian cúng thường được chọn vào buổi sáng hoặc trưa, tránh cúng vào buổi tối.
• Người thực hiện nghi lễ thường là ông bà hoặc cha mẹ của bé, thể hiện sự gắn kết và trách nhiệm của gia đình.

4. Nghi thức sau lễ cúng

• Sau khi hương gần tàn, chủ lễ rót trà, khấn vái, đốt tiền vàng mã, rưới rượu và rắc muối quanh nhà để xua đuổi tà khí.
• Thực hiện nghi thức khai hoa (bắt miếng) để chúc phúc cho bé, mong bé lớn lên khỏe mạnh, thông minh và gặp nhiều may mắn.
• Gia đình cùng nhau chia lộc và cầu chúc cho bé những điều tốt đẹp nhất.

5. Phong tục tẩy uế cho mẹ và bé

• Sau một tháng ở cữ, mẹ thường được làm phép tẩy uế bằng cách dắt con qua nồi nước sôi rồi đi vòng quanh nhà (bé trai 7 lần, bé gái 9 lần).
• Lần đầu tiên đi chợ sau khi sinh, mẹ mua một gói muối, gạo và cố tình đánh rơi vài đồng lẻ trên đường để cầu mong cuộc sống ấm no cho bé.

Những lưu ý trên sẽ giúp gia đình chuẩn bị lễ cúng Mụ một cách chu đáo, thể hiện lòng thành kính và mang lại nhiều điều tốt đẹp cho bé yêu.

Để thực hiện lễ cúng đầy tháng cho bé trai một cách trang trọng và đúng nghi thức, gia đình cần chuẩn bị một bài văn khấn thể hiện lòng thành kính và cầu mong những điều tốt đẹp cho bé. Dưới đây là mẫu văn khấn tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa. Con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa. Con kính lạy Đệ tam Tiên Mụ đại tiên chúa. Con kính lạy Thập nhị bộ Tiên Nương. Con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương. Hôm nay là ngày… tháng… năm… (âm lịch), Vợ chồng con là: [Tên cha mẹ] Ngụ tại: [Địa chỉ] Con xin thành tâm sắm lễ, hương hoa, lễ vật, kính dâng lên các vị Tôn thần, 12 Bà Mụ và 3 Đức Ông. Cầu xin các ngài giáng lâm trước án, chứng minh lòng thành, phù hộ độ trì cho cháu bé [Tên bé] Sinh ngày… tháng… năm… (âm lịch), Được khỏe mạnh, hay ăn chóng lớn, ngoan ngoãn, hiền thảo, gặp nhiều may mắn. Chúng con kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Trước khi đọc văn khấn, gia chủ nên thắp 3 nén hương, quỳ trước bàn thờ và đọc to, rõ ràng để thể hiện lòng thành kính. Sau khi đọc xong, gia đình có thể thực hiện các nghi thức tiếp theo như hóa vàng mã, khai hoa (bắt miếng) cho bé và chia lộc cho người thân.

Để thực hiện lễ cúng đầy tháng cho bé gái một cách trang trọng và đúng nghi thức, gia đình cần chuẩn bị một bài văn khấn thể hiện lòng thành kính và cầu mong những điều tốt đẹp cho bé. Dưới đây là mẫu văn khấn tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa. Con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa. Con kính lạy Đệ tam Thiên Mụ đại tiên chúa. Con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương. Hôm nay, ngày ... tháng ... năm ..., Vợ chồng con là: [Tên cha mẹ] Ngụ tại: [Địa chỉ] Con xin thành tâm sắm lễ, hương hoa, lễ vật, kính dâng lên các vị Tôn thần, 12 Bà Mụ và 3 Đức Ông. Cầu xin các ngài giáng lâm trước án, chứng minh lòng thành, phù hộ độ trì cho cháu bé [Tên bé] Sinh ngày ... tháng ... năm ..., Được khỏe mạnh, hay ăn chóng lớn, ngoan ngoãn, hiền thảo, gặp nhiều may mắn. Chúng con kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Trước khi đọc văn khấn, gia chủ nên thắp 3 nén hương, quỳ trước bàn thờ và đọc to, rõ ràng để thể hiện lòng thành kính. Sau khi đọc xong, gia đình có thể thực hiện các nghi thức tiếp theo như hóa vàng mã, khai hoa (bắt miếng) cho bé và chia lộc cho người thân.

Trong lễ cúng Mụ, việc đọc văn khấn 12 Bà Mụ là một phần quan trọng để thể hiện lòng thành kính và cầu mong sự bảo vệ, che chở cho bé. Dưới đây là mẫu văn khấn tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa. Con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa. Con kính lạy Đệ tam Thiên Mụ đại tiên chúa. Con kính lạy Thập nhị bộ Tiên Nương. Con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương. Hôm nay là ngày… tháng… năm… (âm lịch), Vợ chồng con là: [Tên cha mẹ] Ngụ tại: [Địa chỉ] Con xin thành tâm sắm lễ, hương hoa, lễ vật, kính dâng lên các vị Tôn thần, 12 Bà Mụ và 3 Đức Ông. Cầu xin các ngài giáng lâm trước án, chứng minh lòng thành, phù hộ độ trì cho cháu bé [Tên bé] Sinh ngày… tháng… năm…, Được khỏe mạnh, hay ăn chóng lớn, ngoan ngoãn, hiền thảo, gặp nhiều may mắn. Chúng con kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Trước khi đọc văn khấn, gia chủ nên thắp 3 nén hương, quỳ trước bàn thờ và đọc to, rõ ràng để thể hiện lòng thành kính. Sau khi đọc xong, gia đình có thể thực hiện các nghi thức tiếp theo như hóa vàng mã, khai hoa (bắt miếng) cho bé và chia lộc cho người thân.

Trong lễ cúng Mụ, ngoài việc cúng kính 12 Bà Mụ, gia đình còn chuẩn bị một mâm lễ riêng để cúng Đức Ông và 3 Đức Thầy. Đây là những vị thần linh truyền nghề nghiệp, dạy dỗ trẻ em, giúp con cái phát triển khỏe mạnh, thông minh và ngoan ngoãn. Dưới đây là mẫu văn khấn tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa. Con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa. Con kính lạy Đệ tam Thiên Mụ đại tiên chúa. Con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương. Hôm nay là ngày… tháng… năm… (âm lịch), Vợ chồng con là: [Tên cha mẹ] Ngụ tại: [Địa chỉ] Con xin thành tâm sắm lễ, hương hoa, lễ vật, kính dâng lên các vị Tôn thần, 12 Bà Mụ và 3 Đức Ông. Cầu xin các ngài giáng lâm trước án, chứng minh lòng thành, phù hộ độ trì cho cháu bé [Tên bé] Sinh ngày… tháng… năm…, Được khỏe mạnh, hay ăn chóng lớn, ngoan ngoãn, hiền thảo, gặp nhiều may mắn. Chúng con kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Trước khi đọc văn khấn, gia chủ nên thắp 3 nén hương, quỳ trước bàn thờ và đọc to, rõ ràng để thể hiện lòng thành kính. Sau khi đọc xong, gia đình có thể thực hiện các nghi thức tiếp theo như hóa vàng mã, khai hoa (bắt miếng) cho bé và chia lộc cho người thân.

Trong lễ cúng đầy tháng, nghi thức khai hoa hay còn gọi là "bắt miếng" là một phần quan trọng, thể hiện mong muốn bé sẽ phát triển khỏe mạnh, thông minh và được yêu quý. Dưới đây là bài văn khấn tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa. Con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa. Con kính lạy Đệ tam Thiên Mụ đại tiên chúa. Con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương. Hôm nay là ngày… tháng… năm… (âm lịch), Vợ chồng con là: [Tên cha mẹ] Ngụ tại: [Địa chỉ] Con xin thành tâm sắm lễ, hương hoa, lễ vật, kính dâng lên các vị Tôn thần, 12 Bà Mụ và 3 Đức Ông. Cầu xin các ngài giáng lâm trước án, chứng minh lòng thành, phù hộ độ trì cho cháu bé [Tên bé] Sinh ngày… tháng… năm…, Được khỏe mạnh, hay ăn chóng lớn, ngoan ngoãn, hiền thảo, gặp nhiều may mắn. Chúng con kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Trước khi đọc văn khấn, gia chủ nên thắp 3 nén hương, quỳ trước bàn thờ và đọc to, rõ ràng để thể hiện lòng thành kính. Sau khi đọc xong, gia đình có thể thực hiện các nghi thức tiếp theo như hóa vàng mã, khai hoa (bắt miếng) cho bé và chia lộc cho người thân.

Sau khi hoàn thành lễ cúng Mụ cho bé, gia đình cần thực hiện nghi thức tạ lễ để bày tỏ lòng thành kính và cảm ơn các vị thần linh đã chứng giám và phù hộ cho bé. Dưới đây là bài văn khấn tạ lễ tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa. Con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa. Con kính lạy Đệ tam Tiên Mụ đại tiên chúa. Con kính lạy Thập nhị bộ Tiên Nương. Con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương. Hôm nay là ngày... tháng... năm... (âm lịch), Vợ chồng con là: [Tên cha mẹ] Ngụ tại: [Địa chỉ] Con xin thành tâm sắm lễ, hương hoa, lễ vật, kính dâng lên các vị Tôn thần, 12 Bà Mụ và 3 Đức Ông. Cầu xin các ngài giáng lâm trước án, chứng minh lòng thành, phù hộ độ trì cho cháu bé [Tên bé] Sinh ngày... tháng... năm..., Được khỏe mạnh, hay ăn chóng lớn, ngoan ngoãn, hiền thảo, gặp nhiều may mắn. Chúng con kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Trước khi đọc văn khấn, gia chủ nên thắp 3 nén hương, quỳ trước bàn thờ và đọc to, rõ ràng để thể hiện lòng thành kính. Sau khi đọc xong, gia đình có thể thực hiện các nghi thức tiếp theo như hóa vàng mã, khai hoa (bắt miếng) cho bé và chia lộc cho người thân.