Trung thu là ngày nào? Lịch sử, ý nghĩa và phong tục đón Tết Trung Thu

Tết Trung Thu, hay còn gọi là Tết Đoàn Viên, thường diễn ra vào ngày Rằm tháng 8 âm lịch mỗi năm, tức ngày 15 tháng 8 âm lịch. Đây là một ngày lễ truyền thống lớn của nhiều quốc gia Đông Á, trong đó có Việt Nam. Theo lịch dương, ngày Tết Trung Thu có sự thay đổi mỗi năm, và vào năm 2024, ngày này sẽ rơi vào thứ Ba, ngày 17 tháng 9.

Trung Thu kéo dài từ ngày 14 đến ngày 16 tháng 8 âm lịch, với ngày lễ chính là ngày 15. Thời điểm này được biết đến là lúc trăng tròn và sáng nhất trong năm, biểu tượng cho sự viên mãn, hạnh phúc và gắn kết. Trung Thu không chỉ là dịp để trẻ em vui chơi với các hoạt động như rước đèn, múa lân, và phá cỗ, mà còn là cơ hội để gia đình sum vầy, thể hiện lòng biết ơn với tổ tiên và đất trời.

Tết Trung Thu có nguồn gốc từ nền văn hóa Trung Quốc, nơi lễ hội này được tổ chức để tôn vinh Mặt Trăng vào mùa thu. Theo sử sách, khái niệm về Trung Thu xuất hiện từ thời nhà Đường với nhiều truyền thuyết, như câu chuyện Hằng Nga bay lên cung trăng và vua Đường Minh Hoàng mơ thấy mình lên cung trăng dự lễ hội.

Ở Việt Nam, Tết Trung Thu được xem là dịp lễ truyền thống quan trọng, diễn ra vào ngày 15 tháng 8 âm lịch. Mặc dù có nguồn gốc từ Trung Quốc, nhưng khi du nhập vào Việt Nam, lễ hội đã phát triển thành một sự kiện văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc, với những câu chuyện dân gian riêng như sự tích chú Cuội và cây đa.

Lễ hội Trung Thu còn gắn liền với mùa thu hoạch, khi người dân tổ chức các nghi lễ để tạ ơn đất trời và cầu mong mùa màng bội thu. Bánh trung thu, đèn lồng và múa lân là những phong tục truyền thống đặc trưng, tượng trưng cho sự đoàn viên, niềm vui và tình yêu gia đình.

Ngày nay, Tết Trung Thu không chỉ được tổ chức tại Việt Nam mà còn là lễ hội quan trọng ở nhiều quốc gia Đông Á khác như Trung Quốc, Nhật Bản, và Hàn Quốc, tạo nên sự đa dạng trong phong tục và văn hóa.

Tết Trung Thu không chỉ là dịp lễ dành riêng cho trẻ em, mà còn mang nhiều ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa Việt Nam. Đây là ngày để các thành viên trong gia đình đoàn tụ, quây quần bên nhau, tạo nên một không gian ấm cúng, chan chứa tình yêu thương. Trung Thu còn là dịp để mọi người thể hiện lòng biết ơn đối với tổ tiên thông qua các nghi lễ cúng rằm.

Một trong những nét đẹp của Tết Trung Thu là truyền thống làm và thưởng thức bánh trung thu. Bánh trung thu tượng trưng cho sự viên mãn, hạnh phúc và phúc lộc. Trăng tròn trong ngày rằm tháng tám cũng mang ý nghĩa tượng trưng cho sự đoàn viên và hài hòa trong cuộc sống.

Bên cạnh đó, Trung Thu còn là dịp người ta ngắm trăng để tiên đoán mùa màng và vận mệnh quốc gia. Truyền thống ngắm trăng và diễn giải màu sắc của trăng đã tồn tại từ lâu, cho thấy sự kết nối giữa con người với thiên nhiên trong văn hóa nông nghiệp của Việt Nam.

Không chỉ mang tính chất tâm linh, Tết Trung Thu còn là lễ hội mang tính giải trí, đặc biệt dành cho trẻ em với các hoạt động như rước đèn, múa lân và phá cỗ. Những hoạt động này không chỉ đem lại niềm vui mà còn là cách giáo dục thế hệ trẻ về các giá trị truyền thống và tinh thần đoàn kết của dân tộc.

Tết Trung Thu ở Việt Nam là dịp lễ hội gắn liền với nhiều phong tục và hoạt động truyền thống đặc trưng. Những hoạt động này không chỉ dành cho trẻ em mà còn thu hút sự tham gia của cả người lớn, mang lại không khí đoàn viên và vui tươi cho mọi người.

• Mâm cỗ Trung Thu: Vào ngày này, người ta thường bày mâm cỗ Trung Thu với các loại hoa quả tươi và bánh nướng, bánh dẻo. Một đặc trưng trong mâm cỗ là hình con chó được làm từ tép bưởi, mang lại ý nghĩa may mắn. Sau khi ngắm trăng, gia đình sẽ cùng nhau "phá cỗ", thưởng thức các món bánh trái trong không khí đầm ấm.
• Làm đèn lồng và đồ chơi: Trung Thu không thể thiếu những chiếc đèn lồng sắc màu. Trẻ em thường rước đèn ông sao hoặc đèn kéo quân và tham gia vào các buổi diễu hành đèn lồng. Ngoài ra, việc làm đồ chơi truyền thống như trống bỏi, mặt nạ, đèn ông sư, và tò he cũng là phong tục thú vị.
• Múa lân: Múa lân là hoạt động phổ biến trong dịp Trung Thu. Những điệu múa lân rộn ràng với tiếng trống giòn giã mang lại không khí vui tươi và tượng trưng cho sự may mắn, thịnh vượng cho cả năm.
• Ngắm trăng: Một phong tục lâu đời của người Việt là ngắm trăng vào đêm rằm tháng 8. Trăng Trung Thu được cho là tròn và sáng nhất trong năm, biểu tượng cho sự trọn vẹn, viên mãn trong cuộc sống và tình cảm gia đình. Mọi người thường ra ngoài bày cỗ dưới trăng, cùng nhau thưởng thức cảnh đẹp thiên nhiên.
• Hát trống quân: Đây là một hình thức hát đối đáp dân gian, thường được tổ chức vào đêm Trung Thu. Những người tham gia hát theo nhịp trống quân, tạo nên không khí vui nhộn và gắn kết mọi người lại với nhau.
• Tặng quà: Trung Thu cũng là dịp để các thành viên trong gia đình trao tặng nhau những món quà ý nghĩa, thường là bánh Trung Thu, hoa quả, và lời chúc tốt lành. Điều này thể hiện sự yêu thương và mong muốn gắn kết tình thân trong gia đình.

Với những phong tục và hoạt động đa dạng, Tết Trung Thu là một lễ hội đậm đà bản sắc văn hóa, mang ý nghĩa sâu sắc về sự sum vầy, hạnh phúc và hi vọng cho tương lai.

Tết Trung Thu là một ngày lễ quan trọng không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều nước trong khu vực Đông Á và Đông Nam Á. Tại Việt Nam, Tết Trung Thu là dịp để các gia đình đoàn tụ, trẻ em vui chơi với các hoạt động như rước đèn, phá cỗ và múa lân. Mâm cỗ Trung Thu đặc trưng với các loại bánh nướng, bánh dẻo, và các loại hoa quả mùa thu như bưởi, hồng, na.

Tại Trung Quốc, Trung Thu được coi là Tết Đoàn Viên, ngày mà các thành viên trong gia đình tập hợp, thưởng trăng và múa rồng lửa. Tại Hàn Quốc, ngày này được biết đến với tên gọi Chuseok - Tết tạ ơn, là dịp để cảm tạ tổ tiên và mùa màng bội thu. Người dân Hàn Quốc ăn bánh songpyeon và cùng nhau tảo mộ để tưởng nhớ tổ tiên.

Ở Nhật Bản, Trung Thu được tổ chức với những nghi lễ ngắm trăng, ăn bánh dango và thờ cúng tại các ngôi chùa. Trong khi đó, tại Đài Loan, Tết Trung Thu thường đi kèm với các buổi tiệc nướng ngoài trời để tăng cường sự gắn kết gia đình và bạn bè.

Nhìn chung, tuy cách tổ chức khác nhau ở từng quốc gia, Tết Trung Thu đều mang ý nghĩa đoàn viên, cảm tạ và hòa hợp với thiên nhiên và mùa vụ.