Đền Bình Thủy – Khám phá di tích tâm linh và văn hóa đặc sắc miền Tây

Đình Bình Thủy, còn được biết đến với tên gọi Long Tuyền Cổ Miếu, là một di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật nổi bật tại thành phố Cần Thơ. Được xây dựng lần đầu vào năm 1844 tại làng Bình Hưng, tổng Định Thới, huyện Vĩnh Định, phủ Ba Xuyên (nay là phường Bình Thủy, quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ), đình đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và đổi mới.

Vào năm 1852, quan khâm sai Huỳnh Mẫn Đạt trong một chuyến tuần tra đã gặp bão lớn và trú ẩn an toàn tại khu vực này. Để ghi nhớ sự kiện đó, ông đã đề nghị đổi tên làng Bình Hưng thành Bình Thủy, mang ý nghĩa "bình ổn dòng nước". Từ đó, ngôi đình cũng được gọi là Đình Bình Thủy.

Ngôi đình hiện tại được xây dựng vào năm 1909 và hoàn thành vào năm 1910. Đây là một trong những ngôi đình lâu đời của Nam Bộ, còn giữ được khá nguyên vẹn ở tỉnh Cần Thơ. Đình tọa lạc tại vị trí đắc địa, phía Bắc cách bờ sông Hậu khoảng 200m, phía Đông giáp rạch Bình Thủy, phía Nam giáp đường Lê Hồng Phong và phía Tây là khu dân cư.

Đình Bình Thủy không chỉ là nơi thờ cúng các vị thần linh mà còn là trung tâm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của cộng đồng địa phương. Hàng năm, đình tổ chức nhiều lễ hội truyền thống, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc.

Đình Bình Thủy, còn gọi là Long Tuyền Cổ Miếu, là một công trình kiến trúc nghệ thuật đặc sắc của miền Tây Nam Bộ, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và sáng tạo của người Việt trong giai đoạn khai hoang.

• Kiến trúc tổng thể: Đình được xây dựng theo hình chữ "nhất" (-), mặt hướng Đông, nhìn ra rạch Bình Thủy. Kết cấu chính là khung gỗ kết hợp với tường gạch, mái lợp ngói âm dương, tạo nên vẻ cổ kính và trang nghiêm.
• Cổng tam quan: Cổng đình có hai lối vào, chính giữa là bức phù điêu chạm nổi hình rồng và kỳ lân, thể hiện sự linh thiêng và vững chãi. Khuôn viên rộng lớn, cây xanh tỏa bóng mát, tạo không gian thanh bình.
• Trang trí nội thất: Bên trong đình, các hoành phi, liễn đối, bao lam được chạm khắc tinh xảo với các họa tiết truyền thống như tứ linh, hoa lá, thể hiện nghệ thuật điêu khắc gỗ đặc sắc.
• Không gian nghệ thuật: Đình là nơi tổ chức các lễ hội truyền thống, là trung tâm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của cộng đồng, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc.

Đình Bình Thủy, còn gọi là Long Tuyền Cổ Miếu, là một biểu tượng văn hóa và tâm linh đặc sắc của vùng Tây Nam Bộ. Với lịch sử gần 200 năm, đình không chỉ là nơi thờ tự mà còn là trung tâm sinh hoạt cộng đồng, góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

• Lễ hội Kỳ yên: Được tổ chức hàng năm vào rằm tháng 4 và tháng Chạp âm lịch, lễ hội Kỳ yên tại đình Bình Thủy là dịp để người dân tưởng nhớ các bậc tiền nhân và cầu mong mùa màng bội thu, quốc thái dân an. Lễ hội đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
• Không gian sinh hoạt cộng đồng: Đình là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa, tín ngưỡng như cúng tế, hát bội, múa lân, góp phần duy trì và phát triển các giá trị truyền thống của địa phương.
• Giáo dục truyền thống: Thông qua các lễ hội và hoạt động tại đình, thế hệ trẻ được giáo dục về lịch sử, văn hóa và lòng tự hào dân tộc, góp phần xây dựng nền tảng đạo đức và nhân cách.
• Phát triển du lịch văn hóa: Với kiến trúc độc đáo và giá trị lịch sử sâu sắc, đình Bình Thủy thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước, đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Đình Bình Thủy, với kiến trúc độc đáo và giá trị lịch sử sâu sắc, đã trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách khi đến Cần Thơ. Nơi đây không chỉ thu hút bởi vẻ đẹp cổ kính mà còn bởi các hoạt động du lịch phong phú.

• Tham quan kiến trúc và lịch sử: Du khách có cơ hội chiêm ngưỡng kiến trúc nghệ thuật cổ truyền và tìm hiểu về lịch sử hình thành của đình, phản ánh đời sống văn hóa, tín ngưỡng của người dân Nam Bộ qua nhiều thế hệ.
• Tham gia lễ hội truyền thống: Đình tổ chức hai lễ hội lớn hàng năm là Lễ Kỳ Yên Thượng Điền vào rằm tháng 4 âm lịch và Lễ Kỳ Yên Hạ Điền vào rằm tháng Chạp âm lịch, với các nghi thức trang nghiêm và hoạt động văn hóa đặc sắc, thu hút đông đảo du khách.
• Kết hợp tham quan các điểm du lịch lân cận: Đình Bình Thủy nằm gần các điểm du lịch nổi tiếng khác như Nhà cổ Bình Thủy và Chợ nổi Cái Răng, tạo điều kiện thuận lợi cho du khách khám phá văn hóa và đời sống địa phương.

Đình Bình Thủy, với lịch sử gần 200 năm, không chỉ là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia mà còn là biểu tượng văn hóa tâm linh của vùng đất Tây Nam Bộ. Việc bảo tồn và phát triển di tích này đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ bản sắc văn hóa địa phương và phát triển du lịch bền vững.

• Trùng tu và bảo dưỡng định kỳ: Đình Bình Thủy đã trải qua nhiều lần trùng tu, đặc biệt là vào đầu thế kỷ XX, để duy trì nguyên vẹn kiến trúc cổ kính và giá trị lịch sử. Việc bảo dưỡng định kỳ giúp ngôi đình giữ được vẻ đẹp và sự trang nghiêm qua thời gian.
• Đưa lễ hội vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia: Lễ hội Kỳ Yên Đình Bình Thủy, với các nghi thức truyền thống như đưa Sắc Thần du ngoạn, đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2018. Điều này không chỉ khẳng định giá trị văn hóa của lễ hội mà còn tạo cơ hội để quảng bá rộng rãi đến cộng đồng.
• Phát triển du lịch cộng đồng: Việc kết hợp giữa bảo tồn di tích và phát triển du lịch cộng đồng giúp nâng cao nhận thức của người dân về giá trị di sản, đồng thời tạo nguồn thu nhập bền vững cho cộng đồng địa phương. Các hoạt động như tổ chức lễ hội, triển lãm, và các chương trình giáo dục truyền thống thu hút đông đảo du khách và người dân tham gia.
• Hợp tác với các tổ chức văn hóa và du lịch: Đình Bình Thủy thường xuyên hợp tác với các tổ chức văn hóa, du lịch trong và ngoài nước để tổ chức các sự kiện, hội thảo, và chương trình giao lưu văn hóa. Điều này không chỉ giúp nâng cao giá trị di tích mà còn tạo cơ hội học hỏi và trao đổi kinh nghiệm trong công tác bảo tồn và phát triển di sản.

Những nỗ lực trong việc bảo tồn và phát triển di tích Đình Bình Thủy không chỉ giúp gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống mà còn góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo vệ di sản văn hóa, từ đó thúc đẩy phát triển du lịch bền vững tại địa phương.

Đình Bình Thủy, hay còn gọi là Long Tuyền Cổ Miếu, không chỉ là một công trình kiến trúc cổ kính mà còn đóng vai trò quan trọng trong văn hóa đại chúng của người dân Cần Thơ và khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Ngôi đình này đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm nghệ thuật và phương tiện truyền thông đại chúng.

• Điện ảnh:

  Đình Bình Thủy đã xuất hiện trong nhiều bộ phim truyền hình và điện ảnh Việt Nam, đặc biệt là những câu chuyện phản ánh cuộc sống và văn hóa miền Tây. Hình ảnh ngôi đình cổ kính bên sông Hậu thường được chọn làm bối cảnh để thể hiện sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại.

• Âm nhạc:

  Nhiều ca khúc nhạc dân ca Nam Bộ lấy cảm hứng từ hình ảnh Đình Bình Thủy, phản ánh sự gắn bó mật thiết giữa người dân và nơi thờ tự linh thiêng này. Những câu hát về đình thường mang đậm chất trữ tình, thể hiện lòng biết ơn và sự tôn kính đối với tổ tiên.

• Văn học:

  Trong văn học hiện đại, Đình Bình Thủy xuất hiện như một biểu tượng của sự bền bỉ và kiên cường của người dân Nam Bộ. Nhiều tác phẩm miêu tả ngôi đình như một nhân chứng lịch sử, ghi lại những biến cố và câu chuyện của vùng đất này.

• Truyền hình:

  Đình Bình Thủy thường xuyên xuất hiện trong các chương trình truyền hình thực tế và talkshow, nơi khách mời và người dân chia sẻ về lịch sử, văn hóa và những câu chuyện thú vị liên quan đến ngôi đình. Điều này giúp lan tỏa giá trị văn hóa và tâm linh của đình đến với đông đảo công chúng.

• Du lịch và truyền thông:

  Những hình ảnh về Đình Bình Thủy thường xuyên xuất hiện trong các ấn phẩm du lịch, tạp chí và website chuyên về du lịch văn hóa. Ngôi đình trở thành điểm đến hấp dẫn đối với du khách trong và ngoài nước, góp phần quảng bá hình ảnh và văn hóa của Cần Thơ.

Những sự xuất hiện đa dạng của Đình Bình Thủy trong văn hóa đại chúng không chỉ khẳng định giá trị lịch sử và kiến trúc của ngôi đình mà còn thể hiện sự tôn vinh của cộng đồng đối với những giá trị văn hóa truyền thống, góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong bối cảnh hiện đại.

Đình Bình Thủy, hay còn gọi là Long Tuyền Cổ Miếu, là một điểm đến tâm linh và văn hóa độc đáo tại Cần Thơ. Dưới đây là một số thông tin hữu ích dành cho du khách:

• Địa chỉ: Số 46/11A đường Lê Hồng Phong, phường Bình Thủy, quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ.
• Giờ mở cửa: Từ 7:30 đến 10:30 và từ 13:30 đến 17:30, tất cả các ngày trong tuần.
• Phương tiện di chuyển: Từ trung tâm thành phố, du khách có thể di chuyển bằng xe máy hoặc taxi theo hướng đường Nguyễn Trãi, qua đường Cách Mạng Tháng Tám và Lê Hồng Phong, đi khoảng 5 km sẽ đến Đình Bình Thủy.
• Phí tham quan: Miễn phí.
• Gần các điểm tham quan khác: Đình Bình Thủy nằm gần nhà cổ Bình Thủy, một điểm đến hấp dẫn khác mà du khách có thể kết hợp tham quan trong chuyến đi.

Du khách nên ghé thăm vào dịp lễ hội Kỳ Yên được tổ chức hàng năm vào ngày 12 đến 14 tháng 4 âm lịch (Lễ Thượng Điền) và ngày 14 đến 15 tháng 12 âm lịch (Lễ Hạ Điền) để trải nghiệm không khí lễ hội truyền thống với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc.

Để thể hiện lòng thành kính và cầu mong sự bình an cho bản thân và gia đình khi đến Đền Bình Thủy, du khách có thể tham khảo mẫu văn khấn dưới đây:

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Con kính lạy mười phương Chư Phật, Chư Bồ Tát, Chư Hiền Thánh Tăng, Hộ pháp Thiện thần, Thiên Long Bát Bộ. Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ... Tín chủ con là: ... Ngụ tại: ... Con thành tâm sửa biện lễ vật, hương hoa, trà quả cúng dâng, bày lên trước án. Chúng con thành tâm kính mời: Các vị Tôn thần đang cai quản trong khu vực này. Hương hồn của Gia tiên nội, ngoại. Con cúi xin các Ngài thương xót cho tín chủ Giáng lâm trước án. Chứng giám lòng thành. Thụ hưởng lễ vật. Phù trì cho tín chủ chúng con: Toàn gia được an lạc, mọi việc được hanh thông. Người người cùng được chữ bình an. Tám tiết vinh khang đều thịnh vượng. Lộc tài được tăng tiến, tâm đạo được mở mang. Sở cầu được tất ứng, sở nguyện tòng tâm. Giãi tấm lòng thành này, cúi xin ngài chứng giám. Cẩn cáo!

Lưu ý: Nội dung văn khấn có thể được điều chỉnh tùy theo từng cá nhân và hoàn cảnh cụ thể. Quan trọng nhất là giữ lòng thành kính và trang nghiêm trong khi thực hiện nghi lễ.

Để thể hiện lòng thành kính và cầu mong tài lộc, may mắn khi đến Đền Bình Thủy, du khách có thể tham khảo mẫu văn khấn dưới đây:

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Con kính lạy mười phương Chư Phật, Chư Bồ Tát, Chư Hiền Thánh Tăng, Hộ pháp Thiện thần, Thiên Long Bát Bộ. Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ... Tín chủ con là: ... Ngụ tại: ... Con thành tâm sửa biện lễ vật, hương hoa, trà quả cúng dâng, bày lên trước án. Chúng con thành tâm kính mời: Các vị Tôn thần đang cai quản trong khu vực này. Hương hồn của Gia tiên nội, ngoại. Con cúi xin các Ngài thương xót cho tín chủ Giáng lâm trước án. Chứng giám lòng thành. Thụ hưởng lễ vật. Phù trì cho tín chủ chúng con: Toàn gia được an lạc, mọi việc được hanh thông. Người người cùng được chữ bình an. Tám tiết vinh khang đều thịnh vượng. Lộc tài được tăng tiến, tâm đạo được mở mang. Sở cầu được tất ứng, sở nguyện tòng tâm. Giãi tấm lòng thành này, cúi xin ngài chứng giám. Cẩn cáo!

Lưu ý: Nội dung văn khấn có thể được điều chỉnh tùy theo từng cá nhân và hoàn cảnh cụ thể. Quan trọng nhất là giữ lòng thành kính và trang nghiêm trong khi thực hiện nghi lễ.

Để cầu mong sự nghiệp thuận lợi, công danh thăng tiến khi đến Đền Bình Thủy, du khách có thể tham khảo bài văn khấn sau:

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Con kính lạy mười phương Chư Phật, Chư Bồ Tát, Chư Hiền Thánh Tăng, Hộ pháp Thiện thần, Thiên Long Bát Bộ. Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ... Tín chủ con là: ... Ngụ tại: ... Con thành tâm sửa biện lễ vật, hương hoa, trà quả cúng dâng, bày lên trước án. Chúng con thành tâm kính mời: Các vị Tôn thần đang cai quản trong khu vực này. Hương hồn của Gia tiên nội, ngoại. Con cúi xin các Ngài thương xót cho tín chủ Giáng lâm trước án. Chứng giám lòng thành. Thụ hưởng lễ vật. Phù trì cho tín chủ chúng con: Toàn gia được an lạc, mọi việc được hanh thông. Người người cùng được chữ bình an. Tám tiết vinh khang đều thịnh vượng. Lộc tài được tăng tiến, tâm đạo được mở mang. Sở cầu được tất ứng, sở nguyện tòng tâm. Giãi tấm lòng thành này, cúi xin ngài chứng giám. Cẩn cáo!

Lưu ý: Nội dung văn khấn có thể được điều chỉnh tùy theo từng cá nhân và hoàn cảnh cụ thể. Quan trọng nhất là giữ lòng thành kính và trang nghiêm trong khi thực hiện nghi lễ.

Để thể hiện lòng biết ơn đối với các vị thần linh sau khi được phù hộ, du khách có thể tham khảo bài văn khấn tạ ơn tại Đền Bình Thủy dưới đây:

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Con kính lạy Tam Tòa Thánh Mẫu – Tứ Phủ Chư Thánh, Con kính lạy các Quan Lớn – Chầu Bà – Cô Bé – Cậu Hoàng linh thiêng tại đền Bình Thủy. Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ... Tín chủ con là: ... (họ tên – năm sinh – nơi ở) Thành tâm kính lễ, mang lễ vật dâng lên cửa Thánh. Con xin tạ lễ vì: Trước đây con đã khấn xin ... (nêu điều đã xin), Nhờ ơn đức Thánh Thần – Chư vị linh thiêng phù hộ độ trì, nay con đã được ... (nêu điều đã ứng). Con xin giữ chữ Tín, thành tâm sắm sửa lễ vật, cúi mong Chư Thánh ngự chứng, độ trì thêm phúc lành. Cúi mong: Vạn sự hanh thông – tài lộc đủ đầy – tai qua nạn khỏi, Đường công danh tấn phát – gia đạo an yên, Con cháu hiếu thuận – phúc lộc đề huề, Sở cầu tất ứng – sở nguyện tòng tâm. Con xin cẩn cáo! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

Lưu ý: Nội dung văn khấn có thể được điều chỉnh tùy theo từng cá nhân và hoàn cảnh cụ thể. Quan trọng nhất là giữ lòng thành kính và trang nghiêm trong khi thực hiện nghi lễ.

Để cầu mong tình duyên thuận lợi tại Đền Bình Thủy, du khách có thể tham khảo bài văn khấn sau:

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Con kính lạy Đức Ngọc Hoàng Thượng Đế, Con kính lạy Đức Cửu Trùng Thanh Vân Lục Cung Công Chúa, Con kính lạy Đức Thiên Tiên Quỳnh Hoa Mẫu Liễu Hạnh, Con kính lạy Đức Đệ Nhị Bà Chúa Sơn Lâm Mẫu Thượng Ngàn, Con kính lạy Đức Đệ Tam Mẫu Thoải. Con tên là: [Họ tên] Sinh ngày: [Ngày tháng năm sinh] Ngụ tại: [Địa chỉ] Hôm nay, ngày [Ngày tháng năm âm lịch], con đến Đền Bình Thủy thành kính dâng lễ, tạ ơn các Mẫu đã phù hộ độ trì cho gia đình con trong suốt thời gian qua. Con xin sám hối những lỗi lầm đã qua và hứa sẽ sống tốt hơn, làm nhiều việc thiện, tránh xa điều ác. Con cầu xin các Mẫu xót thương, ban cho con duyên lành, giúp con sớm tìm được người tâm đầu ý hợp, chung thủy, để cùng nhau xây dựng hạnh phúc. Con lễ bạc tâm thành, cúi xin các Mẫu phù hộ độ trì, giúp con sớm thành đôi lứa như nguyện. Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Cẩn cáo.

Lưu ý: Nội dung bài văn khấn có thể được điều chỉnh tùy theo hoàn cảnh và nguyện vọng cá nhân. Quan trọng nhất là lòng thành kính và sự trang nghiêm khi thực hiện nghi lễ.

Đền Bình Thủy, tọa lạc tại quận Bình Thủy, TP Cần Thơ, là một trong những địa điểm tâm linh nổi tiếng với lễ hội Kỳ yên Thượng điền được tổ chức hàng năm. Lễ hội không chỉ thể hiện lòng thành kính đối với các vị thần linh mà còn góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của địa phương.

Ý nghĩa của lễ hội Kỳ yên Thượng điền

Lễ hội Kỳ yên Thượng điền tại Đền Bình Thủy diễn ra từ ngày 19 đến 22-5 (nhằm ngày 12 đến rạng Rằm tháng 4 âm lịch). Đây là dịp để người dân bày tỏ lòng biết ơn đối với các vị thần đã phù hộ cho cuộc sống bình an, thịnh vượng. Lễ hội bao gồm nhiều nghi thức truyền thống như:

• Rước Sắc Thần: Diễn ra vào sáng ngày khai hội, với đoàn xe trang nghiêm đưa Sắc Thần từ đền ra xung quanh khu vực, thể hiện sự tôn kính và mời gọi sự linh thiêng.
• Lễ Túc yết: Dâng hương và lễ vật để tỏ lòng thành kính, cầu mong sự che chở của các vị thần linh.
• Tế Sơn Quân và Tế Thần Nông: Các nghi thức truyền thống nhằm tri ân và cầu mong mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no.
• Xây chầu và Thay khăn Sắc Thần: Thực hiện định kỳ trong lễ hội để duy trì sự linh thiêng và tôn nghiêm của đền thờ.
• Chánh tế: Nghi thức chính thức cầu nguyện cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa.
• Cúng cụ Đinh Công Chánh Tôn Thần: Tưởng nhớ và tri ân vị thành hoàng có công với vùng đất Bình Thủy.

Văn khấn trong lễ hội

Trong các nghi thức của lễ hội, việc đọc văn khấn thể hiện lòng thành kính và cầu mong sự phù hộ của các vị thần linh. Dưới đây là bài văn khấn mẫu mà người dân thường sử dụng trong lễ hội:

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần. Con kính lạy Đình Thần Bình Thủy, Đức Đệ Nhị Bà Chúa Sơn Lâm, Đức Đệ Tam Mẫu Thoải. Hôm nay, ngày... tháng... năm..., tín chủ con là... (họ tên), ngụ tại... (địa chỉ). Nhân dịp lễ hội Kỳ yên Thượng điền, con thành tâm sắm lễ, dâng hương, kính dâng lên các vị thần linh. Cúi xin các ngài chứng giám lòng thành, phù hộ độ trì cho gia đình con được bình an, thịnh vượng, quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa. Con nguyện sống tốt đời đẹp đạo, làm nhiều việc thiện, ghi nhớ công lao của các vị thần linh. Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Cẩn cáo.

Lưu ý: Văn khấn có thể được điều chỉnh tùy theo hoàn cảnh và nguyện vọng cá nhân. Quan trọng nhất là lòng thành kính và sự trang nghiêm khi thực hiện nghi lễ.