Đền Mẫu Sơn Tây – Khám phá di tích tâm linh độc đáo giữa lòng xứ Đoài

Đền Mẫu Sơn, còn gọi là Đền Và, tọa lạc tại thôn Vân Gia, phường Trung Hưng, thị xã Sơn Tây, Hà Nội. Nằm trên một ngọn đồi nhỏ, đền được bao quanh bởi rừng lim cổ thụ và những cánh đồng xanh mát, tạo nên không gian thanh tịnh và linh thiêng.

Đền là nơi thờ Tản Viên Sơn Thánh, một trong Tứ Bất Tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Với kiến trúc truyền thống và quy mô lớn, Đền Mẫu Sơn là điểm đến tâm linh quan trọng, thu hút đông đảo du khách và người dân đến chiêm bái, cầu nguyện và tìm hiểu văn hóa dân tộc.

Đền Mẫu Sơn Tây, hay còn gọi là Đền Và, là một công trình kiến trúc cổ kính mang đậm nét văn hóa phương Đông, tọa lạc tại thị xã Sơn Tây, Hà Nội. Với diện tích khoảng 2.000m² trong khuôn viên rộng 8.000m², đền được xây dựng bằng các vật liệu truyền thống như gỗ lim, đá ong và ngói mũi ri, tạo nên vẻ đẹp mộc mạc nhưng không kém phần trang nghiêm.

Quần thể kiến trúc của đền bao gồm nhiều hạng mục đặc sắc:

• Nghi môn: Cổng chính của đền, được xây dựng với ba gian, mái lợp ngói cổ, trên đỉnh đắp nổi hình lưỡng long triều nguyệt, hướng về núi Tản Viên.
• Gác chuông và gác trống: Hai công trình đối xứng hai bên nghi môn, được thiết kế theo kiểu chồng diêm hai tầng tám mái, mang dáng dấp của Khuê Văn Các, tạo nên sự thanh thoát và uy nghi.
• Tiền tế và hậu cung: Khu vực thờ chính với kiến trúc hình chữ công, gồm ba gian hai chái, nơi đặt khám thờ cao 3m, sơn son thếp vàng, thờ Đức Quốc Mẫu và Tam vị Đức Thánh Tản.
• Sân đền: Rộng khoảng 300m², được bao quanh bởi tường thấp, giữa sân là bình phong đá khắc ngũ hổ và họa tiết “long cuốn thủy”, biểu tượng cho sự may mắn và thịnh vượng.

Không gian đền được trang trí bằng các họa tiết tinh xảo như tứ linh (long, lân, quy, phụng), tứ quý (tùng, cúc, trúc, mai), cùng các hoành phi, câu đối chạm khắc công phu, thể hiện sự tài hoa của các nghệ nhân xưa. Tất cả tạo nên một không gian linh thiêng, cổ kính và đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc.

Đền Mẫu Sơn Tây, hay còn gọi là Đền Và, là nơi diễn ra nhiều lễ hội truyền thống đặc sắc, thu hút đông đảo du khách và người dân tham gia. Các lễ hội tại đây không chỉ mang đậm nét văn hóa dân gian mà còn là dịp để tưởng nhớ và tri ân công đức của Đức Thánh Tản Viên.

Lễ hội truyền thống

• Lễ hội tháng Giêng: Diễn ra từ ngày 14 đến 17 tháng Giêng âm lịch hàng năm. Đây là lễ hội chính, tổ chức long trọng với các nghi lễ truyền thống như rước kiệu, tế lễ, cùng nhiều hoạt động văn hóa, thể thao như múa rối nước, cờ tướng, kéo co, nhảy bao bố, nấu cơm thi, liên hoan văn nghệ và giải bóng đá mừng Đảng, mừng Xuân.
• Lễ hội Đả ngư: Tổ chức vào ngày 15 tháng 9 âm lịch, tái hiện phong tục Thánh Tản dạy dân đánh cá. Người dân tham gia bắt cá trên sông Tích Giang, cá bắt được dùng để tế Thánh, người bắt được cá to nhất sẽ được thưởng.

Thời điểm tham quan lý tưởng

Thời gian lý tưởng để tham quan Đền Mẫu Sơn Tây là vào mùa xuân (tháng 1 đến tháng 3 âm lịch) và mùa thu (tháng 9 đến tháng 11 dương lịch). Trong đó, mùa xuân là thời điểm diễn ra lễ hội tháng Giêng, còn mùa thu có lễ hội Đả ngư, cả hai đều mang đến những trải nghiệm văn hóa đặc sắc và không khí lễ hội sôi động.

Đền Mẫu Sơn, tọa lạc tại tổ 4A, đường Thạch Sơn, thị trấn Sapa, là một công trình tâm linh quan trọng trong đời sống văn hóa của người dân nơi đây. Với vị trí thuận lợi ngay trung tâm thị trấn, đền không chỉ là nơi thờ phụng mà còn là điểm đến thu hút du khách trong và ngoài nước.

Ngôi đền thờ công chúa Liễu Hạnh, một trong Tứ Bất Tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Bà được người dân tôn kính như một vị thần bảo hộ, mang lại bình an và may mắn cho cộng đồng. Sự hiện diện của đền Mẫu Sơn góp phần duy trì và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời là nơi tổ chức các hoạt động lễ hội đặc sắc, tạo nên bản sắc riêng cho vùng đất Sapa.

Hàng năm, đền Mẫu Sơn thu hút đông đảo người dân và du khách đến dâng hương, cầu nguyện và tham gia các nghi lễ truyền thống. Những dịp lễ hội tại đền không chỉ là cơ hội để thể hiện lòng thành kính mà còn là dịp để cộng đồng gắn kết, chia sẻ và gìn giữ những giá trị văn hóa quý báu.

Để có một chuyến tham quan Đền Mẫu Sơn Tây trọn vẹn, du khách nên lưu ý một số thông tin quan trọng sau:

Giờ mở cửa

• Đền mở cửa đón khách từ 08:00 đến 18:00 hàng ngày, kể cả cuối tuần và ngày lễ.

Hướng dẫn di chuyển

• Phương tiện cá nhân: Từ trung tâm Hà Nội, du khách có thể đi theo đường Tân Xuân (Đông Ngạc, Bắc Từ Liêm), sau đó tiếp tục theo đường Liên Mạc đến thị trấn Phùng. Từ đây, di chuyển dọc quốc lộ 32 để tới thị xã Sơn Tây, rồi rẽ vào đường Vân Gia và đi thẳng theo đường Đền Và là đến nơi. Tổng thời gian di chuyển khoảng hơn 1 giờ đồng hồ.
• Xe buýt: Du khách có thể bắt các tuyến xe buýt số 74, 157, 71, 20B từ bến xe Mỹ Đình và Cầu Giấy đến bến xe Sơn Tây, sau đó đi bộ khoảng vài phút để đến Đền Và.

Lưu ý khi tham quan

• Trang phục lịch sự, phù hợp với không gian tâm linh.
• Giữ gìn vệ sinh chung và không làm ồn ào trong khu vực đền.
• Tuân thủ các quy định của ban quản lý di tích để đảm bảo an toàn và tôn trọng nơi linh thiêng.

Dưới đây là bài văn khấn truyền thống khi dâng lễ tại Đền Mẫu Sơn Tây, nơi thờ Mẫu Liễu Hạnh – một trong Tứ Bất Tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Bài khấn thể hiện lòng thành kính và mong cầu bình an, tài lộc, may mắn cho gia đình và bản thân.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Hương tử chúng con kính lạy:

• Thánh Mẫu Liễu Hạnh, Chế Thắng Hòa Diệu, Đại vương “Tối linh chí linh”.
• Mẫu Đệ nhất Thiên Tiên.
• Mẫu Đệ nhị Thượng Ngàn.
• Mẫu Đệ tam Thủy Cung.

Hương tử con là: …………….

Ngụ tại: …………….

Hôm nay là ngày ….. tháng ….. năm …..

Tại: Đền Mẫu Sơn Tây, thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội.

Thành kính dâng lễ vật: …………….

Cung thỉnh Tam Tòa Thánh Mẫu, Vua Cha Ngọc Hoàng, Tam Phủ Công Đồng, Tứ Phủ Vạn Linh, Hội đồng các Quan, Bát Bộ Sơn Trang, Thập Nhị Quan Hoàng, Thập Nhị Chầu Cô, Thập Nhị Quan Cậu, Ngũ Lôi Thiên Tướng, Ngũ Hổ Thần Quan, Thanh Bạch Xà Thần, chấp kỳ lễ bạc chứng giám phù hộ cho con được hưởng:

• Gia quyến bình an, mạnh khỏe.
• Đắc tài, đắc lộc, đắc thọ.
• Bách sự như ý, vạn sự hanh thông.

Chúng con thành tâm kính lễ, cúi xin chứng giám.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Dưới đây là bài văn khấn truyền thống được sử dụng khi dâng lễ đầu năm tại Đền Mẫu Sơn Tây, thể hiện lòng thành kính và mong cầu bình an, tài lộc, may mắn cho gia đình và bản thân.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy:

• Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
• Ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần.
• Ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.
• Ngài Bản xứ Thổ Địa Long Mạch Tôn thần.
• Ngài Bản gia Táo Quân, chư vị Tôn thần.

Hương tử con là: …………….

Ngụ tại: …………….

Hôm nay là ngày ….. tháng ….. năm ….. (âm lịch).

Chúng con thành tâm dâng hương, dâng lễ tại đền để cầu mong sức khỏe, bình an cho gia đình, công việc thuận lợi, gia đạo hòa thuận. Con xin dâng lên các Ngài những lễ vật này, mong các Ngài phù hộ cho con và gia đình mọi điều tốt đẹp, tài lộc, bình an.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Dưới đây là bài văn khấn truyền thống khi dâng lễ cầu duyên tại Đền Mẫu Sơn Tây, nơi thờ Mẫu Liễu Hạnh – một trong Tứ Bất Tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Bài khấn thể hiện lòng thành kính và mong cầu tình duyên tốt đẹp, hạnh phúc viên mãn.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy:

• Đức Ngọc Hoàng Thượng Đế.
• Đức Cửu Trùng Thanh Vân lục cung Công chúa.
• Đức Thiên tiên Quỳnh Hoa Mẫu Liễu Hạnh.
• Đức Đệ Nhị Bà Chúa Sơn Lâm Mẫu Thượng Ngàn.
• Đức Đệ Tam Mẫu Thoải.

Con tên là: …………….

Ngụ tại: …………….

Hôm nay là ngày ….. tháng ….. năm ….. (âm lịch).

Con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả dâng lên các đấng bề trên, cúi xin chứng giám lòng thành của con.

Con cầu xin được gặp người bạn đời tâm đầu ý hợp, chung thủy, yêu thương và cùng nhau xây dựng hạnh phúc gia đình.

Con nguyện sống hướng thiện, tích đức, làm nhiều việc lành để xứng đáng với nhân duyên tốt đẹp mà các Ngài ban cho.

Con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Dưới đây là bài văn khấn truyền thống được sử dụng khi dâng lễ cầu bình an, giải hạn tại Đền Mẫu Sơn Tây, thể hiện lòng thành kính và mong cầu sức khỏe, tài lộc, may mắn cho gia đình và bản thân.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy:

• Đức Ngọc Hoàng Thượng Đế.
• Đức Cửu Trùng Thanh Vân lục cung Công chúa.
• Đức Thiên tiên Quỳnh Hoa Mẫu Liễu Hạnh.
• Đức Đệ Nhị Bà Chúa Sơn Lâm Mẫu Thượng Ngàn.
• Đức Đệ Tam Mẫu Thoải.

Hương tử con là: …………….

Ngụ tại: …………….

Hôm nay là ngày ….. tháng ….. năm ….. (âm lịch).

Con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả dâng lên các đấng bề trên, cúi xin chứng giám lòng thành của con.

Con cầu xin được tai qua nạn khỏi, sức khỏe dồi dào, gia đạo bình an, công việc thuận lợi, mọi sự hanh thông.

Con nguyện sống hướng thiện, tích đức, làm nhiều việc lành để xứng đáng với sự che chở của các Ngài.

Con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Đây là bài văn khấn được sử dụng khi dâng lễ tạ ơn sau khi cầu nguyện thành công tại Đền Mẫu Sơn Tây, thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với các vị thần linh đã phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy:

• Đức Ngọc Hoàng Thượng Đế.
• Đức Cửu Trùng Thanh Vân lục cung Công chúa.
• Đức Thiên tiên Quỳnh Hoa Mẫu Liễu Hạnh.
• Đức Đệ Nhị Bà Chúa Sơn Lâm Mẫu Thượng Ngàn.
• Đức Đệ Tam Mẫu Thoải.

Con tên là: …………….

Ngụ tại: …………….

Hôm nay là ngày ….. tháng ….. năm ….. (âm lịch).

Con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả dâng lên các đấng bề trên, cúi xin chứng giám lòng thành của con.

Con xin chân thành cảm tạ các Ngài đã phù hộ cho con và gia đình trong suốt thời gian qua. Nhờ ơn các Ngài, mọi sự đều được hanh thông, sức khỏe dồi dào, công việc thuận lợi, gia đạo bình an.

Con nguyện sẽ sống hướng thiện, tích đức, làm nhiều việc lành để xứng đáng với sự che chở của các Ngài.

Con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)