Đền Mẫu Thác Bà – Khám phá di tích linh thiêng và lễ hội truyền thống

Đền Mẫu Thác Bà tọa lạc trên núi Hoàng Thi, thuộc thị trấn Thác Bà, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái. Nằm ở độ cao khoảng 70 mét so với chân núi, đền quay mặt về hướng Đông Bắc, tựa lưng vào núi và nhìn ra dòng sông Chảy thơ mộng. Để đến đền, du khách cần vượt qua 365 bậc đá, từ đó có thể chiêm ngưỡng toàn cảnh hồ Thác Bà và nhà máy thủy điện đầu tiên của Việt Nam.

Về kiến trúc, đền được xây dựng theo phong cách truyền thống với bố cục hài hòa:

• 5 gian đại bái – nơi đặt bức cuốn thư “Thác Bà linh từ” và ban thờ Tam Phủ.
• 3 gian trung cung – thờ các vị thần linh như Ngũ Vị Tôn Ông, ông Hoàng Bảy, ông Hoàng Mười.
• 3 gian hậu cung – thờ Mẫu Thác Bà và Tam Tòa Thánh Mẫu.

Không gian đền được bài trí trang nghiêm, với các ban thờ phụ như:

• Ban Trần Triều – thờ Đức Thánh Trần Hưng Đạo.
• Phủ Chúa Sơn Lâm – thờ 12 cô Sơn Trang.
• Tứ phủ Chầu Bà – thờ bốn vị Chầu cai quản bốn phương.

Đền Mẫu Thác Bà không chỉ là nơi thờ phụng linh thiêng mà còn là điểm đến du lịch văn hóa hấp dẫn, thu hút du khách bởi vẻ đẹp cổ kính và không gian thanh tịnh giữa núi rừng Tây Bắc.

Đền Mẫu Thác Bà, nằm trên núi Hoàng Thi thuộc thị trấn Thác Bà, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái, là một di tích lịch sử - văn hóa quan trọng của vùng Tây Bắc Việt Nam. Theo truyền thuyết dân gian, vào thời các vua Hùng, có một nàng công chúa tên Minh Đạt được giao nhiệm vụ trông coi vùng sông Chảy. Bà đã dạy dân khai khẩn đất hoang, trồng lúa, dệt vải, góp phần hình thành nên các vùng châu Thu, châu Vật, phủ Bình trù phú. Khi bà mất, nhân dân đã lập đền thờ phụng tại Thác Bà để tưởng nhớ công lao to lớn của bà.

Trải qua nhiều biến cố lịch sử, đền vẫn giữ được nét cổ kính và linh thiêng. Đặc biệt, trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên - Mông lần thứ hai năm 1285, Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật đã đến kính bái Thần Thác Bà, cầu mong sự che chở và phù hộ cho đội quân đánh tan quân xâm lược. Sau chiến thắng, ngài đã ban tặng cho nơi đây mỹ tự "Tối linh từ".

Ngày 28/12/2004, Đền Mẫu Thác Bà được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh. Đến năm 2021, đền tiếp tục được xếp hạng là Di tích lịch sử quốc gia, khẳng định giá trị văn hóa, lịch sử và tâm linh sâu sắc của di tích này.

Lễ hội Đền Mẫu Thác Bà, diễn ra tại thị trấn Thác Bà, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái, là một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc của vùng Tây Bắc, thu hút đông đảo du khách và người dân địa phương tham gia.

Thời gian tổ chức:

• Lễ hội mùa xuân: Mùng 9 tháng Giêng (Âm lịch) – lễ hội lớn nhất trong năm.
• Lễ hội mùa hè: Ngày 17 tháng 5 (Âm lịch).
• Lễ hội mùa thu: Ngày 10 tháng 10 (Âm lịch).

Phần lễ:

• Lễ nấu và đánh chè kho vào đêm mùng 8 tháng Giêng, với nguyên liệu là đỗ xanh và mật mía, được thực hiện theo nhịp điệu chèo thuyền, kèm theo các bài hò truyền thống.
• Lễ rước kiệu cá: Người dân bắt cá tại suối Do, chọn những con cá to, đẹp để dâng lên Thánh Mẫu.
• Các nghi thức truyền thống khác như: rước lễ vật, nổi trống chiêng khai hội, dâng hương, dâng rượu, dâng lễ vật và hóa trúc văn.

Phần hội:

• Các trò chơi dân gian: đánh cờ, đẩy gậy, giao lưu văn nghệ.
• Giao lưu văn hóa giữa các dân tộc trong vùng, tạo không khí vui tươi, đoàn kết.

Lễ hội Đền Mẫu Thác Bà không chỉ là dịp để người dân thể hiện lòng thành kính với Thánh Mẫu mà còn là cơ hội để bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch và kinh tế địa phương.

Đền Mẫu Thác Bà không chỉ là một công trình kiến trúc cổ kính mà còn là biểu tượng tâm linh sâu sắc của vùng Tây Bắc Việt Nam, nơi hội tụ tinh hoa văn hóa và tín ngưỡng dân gian.

Giá trị văn hóa:

• Đền là nơi thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu, thờ các vị nhân thần thời đại Hùng Vương, đặc biệt là công chúa Minh Đạt, người có công dạy dân khai khẩn đất hoang, trồng lúa, dệt vải, góp phần hình thành nên các vùng châu Thu, châu Vật, phủ Bình trù phú.
• Đền là nơi giao lưu văn hóa của 13 dân tộc sinh sống quanh hồ Thác Bà như Dao, Tày, Nùng, Cao Lan, Phù Lá..., với nhiều lễ hội truyền thống độc đáo, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
• Đền còn lưu giữ nhiều hiện vật quý giá mang giá trị lịch sử và văn hóa, là minh chứng cho sự phát triển thịnh vượng về kinh tế và văn hóa của vùng đất châu thổ sông Chảy xưa.

Giá trị tâm linh:

• Đền là nơi nhân dân và du khách thập phương đến chiêm bái, cầu bình an, hạnh phúc, thể hiện lòng thành kính với Thánh Mẫu và các vị thần linh.
• Lễ hội Đền Mẫu Thác Bà được tổ chức hàng năm vào mùng 9 tháng Giêng (Âm lịch) với các nghi lễ truyền thống như lễ rước kiệu, lễ nấu chè kho, lễ rước cá..., thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia.
• Đền là nơi giáo dục đạo lý "uống nước nhớ nguồn", khơi dậy lòng tự hào và tôn vinh giá trị tinh hoa dân tộc cho thế hệ trẻ.

Với những giá trị văn hóa và tâm linh to lớn, Đền Mẫu Thác Bà xứng đáng là điểm đến linh thiêng và hấp dẫn, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch và kinh tế địa phương.

Đền Mẫu Thác Bà, tọa lạc trên núi Hoàng Thi thuộc thị trấn Thác Bà, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái, là một trong những điểm đến du lịch tâm linh nổi bật của vùng Tây Bắc. Với diện tích 1.800m² và kiến trúc cổ kính, đền không chỉ thu hút du khách bởi giá trị văn hóa và tâm linh mà còn góp phần quan trọng vào việc phát triển du lịch địa phương.

Đóng góp của Đền Mẫu Thác Bà trong phát triển du lịch Yên Bái:

• Thu hút du khách: Lễ hội Đền Mẫu Thác Bà, tổ chức vào ngày mùng 9 tháng Giêng hàng năm, là dịp để du khách tham gia các nghi lễ truyền thống như lễ rước kiệu, lễ nấu chè kho, lễ rước cá hồ Thác Bà, tạo nên không khí sôi động và thu hút đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh.
• Giới thiệu văn hóa dân tộc: Đền là nơi giao lưu văn hóa giữa các dân tộc sinh sống quanh hồ Thác Bà như Dao, Tày, Nùng, Cao Lan, Phù Lá..., với nhiều lễ hội truyền thống độc đáo, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
• Hỗ trợ phát triển kinh tế địa phương: Du lịch tâm linh tại Đền Mẫu Thác Bà đã tạo ra cơ hội việc làm cho người dân địa phương, thúc đẩy các ngành dịch vụ như lưu trú, ẩm thực, vận chuyển và thủ công mỹ nghệ, góp phần nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống cộng đồng.
• Định hướng phát triển bền vững: Việc phát triển du lịch tại Đền Mẫu Thác Bà được thực hiện song song với công tác bảo tồn di tích, bảo vệ môi trường và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, đảm bảo sự phát triển bền vững và lâu dài.

Với những giá trị văn hóa, tâm linh và tiềm năng du lịch to lớn, Đền Mẫu Thác Bà xứng đáng là điểm đến hấp dẫn, góp phần quan trọng vào việc phát triển du lịch tỉnh Yên Bái, nâng cao giá trị văn hóa và thúc đẩy kinh tế địa phương.

Đền Mẫu Thác Bà, tọa lạc trên núi Hoàng Thi thuộc thị trấn Thác Bà, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái, là một điểm đến linh thiêng và hấp dẫn đối với du khách. Để chuyến tham quan thêm trọn vẹn, dưới đây là một số hướng dẫn chi tiết:

1. Phương tiện di chuyển

• Đường bộ: Từ Hà Nội, bạn có thể di chuyển theo quốc lộ 37 hoặc quốc lộ 32, mất khoảng 3-4 giờ lái xe. Đường đi thuận tiện, có biển chỉ dẫn rõ ràng.
• Đường thủy: Từ các bến thuyền trên hồ Thác Bà như Hương Lý, bạn có thể thuê ca nô để di chuyển đến đền, trải nghiệm cảnh sắc hồ nước mênh mông và núi non hùng vĩ.

2. Thời gian tham quan

Đền Mẫu Thác Bà mở cửa đón khách quanh năm. Tuy nhiên, thời điểm lý tưởng để tham quan là vào dịp lễ hội vào mùng 9 tháng Giêng Âm lịch, khi không khí lễ hội sôi động và nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc diễn ra.

3. Lưu ý khi tham quan

• Trang phục gọn gàng, thoải mái, phù hợp với việc leo núi và tham gia các hoạt động ngoài trời.
• Đem theo nước uống và đồ ăn nhẹ, đặc biệt nếu bạn dự định tham gia các hoạt động dã ngoại như cắm trại hoặc chèo thuyền.
• Giữ gìn vệ sinh môi trường, không xả rác bừa bãi để bảo vệ cảnh quan thiên nhiên.

Chuyến tham quan Đền Mẫu Thác Bà không chỉ giúp bạn hiểu thêm về văn hóa, tín ngưỡng của người dân địa phương mà còn mang lại những trải nghiệm thú vị giữa thiên nhiên hùng vĩ. Chúc bạn có một chuyến đi đáng nhớ!

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Đức Thánh Mẫu Thượng Ngàn – Mẫu Đệ Nhị Tôn Thần, chúa tể Mị Nương Quế Hoa công chúa, tối tú tối linh, cai quản tám mươi mốt cửa rừng trong cõi Nam Giao.

Con kính lạy Chư Tiên, Chư Thánh, Chư Thần, Bát bộ Sơn Trang, mười hai Tiên Nương, Thánh Cô Thánh Cậu, Ngũ Hổ, Bạch Xà Đại Tướng.

Hương tử con là: ....................................................

Ngụ tại: ....................................................

Hôm nay là ngày: ....................................................

Chúng con thành tâm đến Đền Mẫu Thác Bà, dâng nén tâm hương cùng lễ vật, một lòng chí thành, chắp tay khấn nguyện.

Cúi xin Mẫu Thượng Ngàn từ bi chứng giám, phù hộ độ trì cho chúng con cùng gia quyến:

• Bốn mùa bình an, tám tiết hưng long thịnh vượng.
• Lộc tài phát đạt, công việc hanh thông.
• Giải trừ tai ách, biến hung thành cát.
• Sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm.

Dãi tấm lòng thành, cúi xin Mẫu chứng giám.

Cẩn cáo!

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Quan Thế Âm Bồ Tát, chư vị Thánh Hiền, chư vị Tôn Thần linh thiêng tại Đền Mẫu Thác Bà.

Con kính lạy Mẫu Thượng Ngàn – Đức Mẹ cai quản rừng xanh, ban phát tài lộc, điều hòa khí hậu, độ trì dân lành.

Hương tử con tên là: ....................................................

Ngụ tại: ....................................................

Hôm nay ngày lành tháng tốt, con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa lễ kính, đến trước đài tòa Mẫu hiển linh, dâng lễ cầu xin.

Cúi xin Mẫu giáng phúc ban tài, phù trợ độ trì cho con được:

• Công việc hanh thông, buôn bán phát tài, kinh doanh thuận lợi.
• Tiền vào như nước, tài lộc dồi dào, tích tụ dài lâu.
• Gia đạo yên vui, con cháu thông minh học hành tiến bộ.
• Sức khỏe dồi dào, tai qua nạn khỏi, bình an may mắn.

Chúng con xin nguyện sống thiện lương, tu tâm dưỡng tính, làm nhiều việc tốt để tích đức muôn đời.

Ngưỡng mong Mẫu từ bi minh chứng, phù hộ độ trì, che chở cho chúng con mọi bề.

Cẩn cáo!

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Mẫu Thượng Ngàn – Đệ Nhị Thánh Mẫu, vị Thánh Mẫu linh thiêng cai quản rừng xanh núi thẳm, ban phước lành cho muôn dân trăm họ.

Con kính lạy Chư Thánh, Chư Thần, chư vị Linh Quan hộ pháp tại Đền Mẫu Thác Bà.

Con tên là: ....................................................

Ngụ tại: ....................................................

Hôm nay là ngày lành tháng tốt, con cùng gia quyến thành tâm dâng hương, lễ vật đến chiêm bái Mẫu tại đền thiêng Thác Bà, cúi xin Mẫu từ bi chứng giám.

Chúng con cầu xin:

• Gia đình được bình an, tránh mọi tai ương hoạn nạn.
• Sức khỏe dồi dào, thân tâm an lạc.
• Người già sống lâu sống thọ, con cháu chăm ngoan, học hành tiến tới.
• Công việc ổn định, cuộc sống đủ đầy, phúc lộc vẹn toàn.

Ngưỡng mong Mẫu giáng ân, hộ trì độ thế, soi sáng đường đi, nâng bước thành công.

Chúng con xin nguyện sống thiện lương, hiếu đạo, tích đức tu tâm, để giữ gìn hạnh phúc gia đình, lan tỏa yêu thương đến muôn phương.

Cẩn cáo!

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Đức Thánh Mẫu Thượng Ngàn – vị Mẫu linh thiêng cai quản núi rừng, ban phúc lành cho muôn dân.

Con kính lạy các vị Thánh, Thần linh thiêng tại Đền Mẫu Thác Bà.

Hương tử con tên là: ....................................................

Ngụ tại: ....................................................

Hôm nay là ngày mùng 9 tháng Giêng âm lịch, con cùng gia quyến thành tâm dâng hương, lễ vật đến chiêm bái Mẫu tại đền thiêng Thác Bà, cúi xin Mẫu từ bi chứng giám.

Chúng con cầu xin:

• Gia đình được bình an, tránh mọi tai ương hoạn nạn.
• Sức khỏe dồi dào, thân tâm an lạc.
• Con cháu hiếu thảo, học hành tiến tới.
• Công việc ổn định, cuộc sống đủ đầy, phúc lộc vẹn toàn.

Ngưỡng mong Mẫu giáng ân, hộ trì độ thế, soi sáng đường đi, nâng bước thành công.

Chúng con xin nguyện sống thiện lương, hiếu đạo, tích đức tu tâm, để giữ gìn hạnh phúc gia đình, lan tỏa yêu thương đến muôn phương.

Cẩn cáo!

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Đức Thánh Mẫu Thượng Ngàn – vị Mẫu linh thiêng cai quản núi rừng, ban phúc lành cho muôn dân.

Con kính lạy các vị Thánh, Thần linh thiêng tại Đền Mẫu Thác Bà.

Hương tử con tên là: ....................................................

Ngụ tại: ....................................................

Hôm nay là ngày: ....................................................

Con cùng gia quyến thành tâm dâng hương, lễ vật đến chiêm bái Mẫu tại đền thiêng Thác Bà, cúi xin Mẫu từ bi chứng giám.

Con xin tạ ơn Mẫu đã phù hộ độ trì cho điều ước của con trở thành hiện thực. Con xin dâng lễ vật gồm:

• Hương nhang
• Hoa tươi
• Quả ngọt
• Bánh kẹo
• Tiền vàng
• Xôi, gà luộc

Ngưỡng mong Mẫu giáng ân, tiếp tục phù hộ độ trì cho con và gia đình được:

• Bình an, mạnh khỏe
• Công việc thuận lợi
• Gia đạo hạnh phúc
• Vạn sự hanh thông

Chúng con xin nguyện sống thiện lương, hiếu đạo, tích đức tu tâm, để giữ gìn hạnh phúc gia đình, lan tỏa yêu thương đến muôn phương.

Cẩn cáo!

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Đức Thánh Mẫu Thượng Ngàn – vị Mẫu linh thiêng cai quản núi rừng, ban phúc lành cho muôn dân.

Con kính lạy các vị Thánh, Thần linh thiêng tại Đền Mẫu Thác Bà.

Hương tử con tên là: ....................................................

Ngụ tại: ....................................................

Hôm nay là ngày: ....................................................

Con cùng gia quyến thành tâm dâng hương, lễ vật đến chiêm bái Mẫu tại đền thiêng Thác Bà, cúi xin Mẫu từ bi chứng giám.

Chúng con xin dâng lễ vật gồm:

• Hương nhang
• Hoa tươi
• Quả ngọt
• Bánh kẹo
• Vàng mã
• Xôi, gà luộc

Ngưỡng mong Mẫu giáng ân, chứng giám lòng thành, phù hộ độ trì cho con và gia đình được:

• Bình an, mạnh khỏe
• Công việc thuận lợi
• Gia đạo hạnh phúc
• Vạn sự hanh thông

Chúng con xin nguyện sống thiện lương, hiếu đạo, tích đức tu tâm, để giữ gìn hạnh phúc gia đình, lan tỏa yêu thương đến muôn phương.

Cẩn cáo!

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)