Đền Nghè: Khám phá di tích lịch sử và văn hóa tâm linh tại Hải Phòng

Đền Nghè, còn được gọi là An Biên cổ miếu, tọa lạc tại số 53 phố Lê Chân, phường An Biên, quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng. Đây là một trong những di tích lịch sử và văn hóa tâm linh tiêu biểu của thành phố, thờ phụng nữ tướng Lê Chân – vị anh hùng dân tộc có công khai phá vùng đất An Biên, tiền thân của Hải Phòng ngày nay.

Được xây dựng từ thời Hậu Lê, Đền Nghè ban đầu là một ngôi miếu nhỏ lợp tranh. Trải qua nhiều lần trùng tu và tôn tạo, ngôi đền hiện nay mang phong cách kiến trúc thời Nguyễn với các hạng mục như tam quan, tòa bái đường, hậu cung, nhà bia và nhiều công trình phụ trợ khác. Kiến trúc đền nổi bật với các chi tiết chạm khắc tinh xảo, thể hiện nghệ thuật điêu khắc truyền thống của dân tộc.

Đền Nghè không chỉ là nơi thờ phụng mà còn là điểm đến tâm linh thu hút đông đảo du khách và người dân đến tham quan, chiêm bái. Hàng năm, tại đây diễn ra lễ hội truyền thống tưởng nhớ công lao của nữ tướng Lê Chân, góp phần gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa lịch sử của địa phương.

Nữ tướng Lê Chân, sinh năm 20 SCN tại làng An Biên (nay thuộc xã Thủy An, huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh), là con gái của ông Lê Đạo và bà Trần Thị Châu. Ngay từ nhỏ, bà đã nổi tiếng với nhan sắc, tài năng võ nghệ và lòng yêu nước sâu sắc.

Trong thời kỳ đất nước bị đô hộ bởi nhà Đông Hán, Thái thú Tô Định nghe danh bà, đòi lấy làm tỳ thiếp. Gia đình bà kiên quyết từ chối, dẫn đến việc Tô Định hãm hại cha mẹ bà. Mang trong lòng nỗi đau mất người thân và nỗi căm phẫn trước sự áp bức, Lê Chân quyết tâm trả thù nhà, nợ nước.

Bà cùng thân quyến rời quê hương, đến vùng cửa sông Cấm, nơi nay là thành phố Hải Phòng, để khai hoang lập ấp. Tại đây, bà phát triển nghề trồng dâu, nuôi tằm và đánh bắt hải sản, biến vùng đất hoang vu thành khu vực trù phú, đặt tên là An Biên trang.

Năm 40 SCN, khi Hai Bà Trưng phất cờ khởi nghĩa chống lại ách đô hộ, Lê Chân đã hưởng ứng mạnh mẽ. Bà chiêu mộ binh sĩ, luyện tập quân sự và gia nhập nghĩa quân, góp phần quan trọng vào chiến thắng của cuộc khởi nghĩa. Sau khi khởi nghĩa thành công, bà được phong làm "Thánh Chân công chúa" và giữ chức "Chưởng quản binh quyền nội bộ", phụ trách việc tổ chức và huấn luyện quân đội.

Năm 43 SCN, nhà Hán phái Mã Viện sang đàn áp cuộc khởi nghĩa. Trong trận chiến ác liệt tại Lạt Sơn (nay thuộc tỉnh Hà Nam), Lê Chân đã anh dũng hy sinh. Sự hy sinh của bà trở thành biểu tượng cho tinh thần bất khuất và lòng yêu nước của phụ nữ Việt Nam.

Để tưởng nhớ công lao to lớn của bà, người dân đã lập Đền Nghè tại Hải Phòng, nơi thờ phụng và tổ chức lễ hội truyền thống hàng năm, nhằm tri ân và giữ gìn giá trị lịch sử, văn hóa mà bà để lại cho hậu thế.

Đền Nghè là một công trình kiến trúc tiêu biểu mang phong cách thời Nguyễn, được xây dựng vào đầu thế kỷ XX. Quần thể di tích này bao gồm nhiều hạng mục như tam quan, tòa bái đường, thiêu hương, hậu cung, giải vũ, nhà bia và nơi đặt tượng voi đá, ngựa đá. Mỗi công trình đều được thiết kế hài hòa, thể hiện sự tinh tế và uy nghiêm.

Điểm nổi bật trong kiến trúc của Đền Nghè là nghệ thuật chạm khắc tinh xảo trên gỗ và đá. Các đề tài chạm khắc phong phú, bao gồm:

• Long, ly, quy, phượng – biểu tượng của tứ linh.
• Tùng, cúc, trúc, mai – đại diện cho tứ quý.

Các kỹ thuật chạm khắc như chạm nổi, chạm chìm và chạm bong được thực hiện với độ tinh xảo cao, thể hiện trình độ nghệ thuật điêu luyện của các nghệ nhân xưa.

Đặc biệt, Đền Nghè còn lưu giữ bộ kim phẩm quý giá, được chế tác từ vàng ròng với các họa tiết đặc trưng như hoa văn rồng, tứ quý, hoa chanh. Bộ kim phẩm này không chỉ là bảo vật quốc gia mà còn là minh chứng cho nghệ thuật chế tác kim hoàn đỉnh cao vào đầu thế kỷ XX, phản ánh tư duy thẩm mỹ và giá trị tâm linh sâu sắc của người Việt.

Bộ kim phẩm Đền Nghè là một tập hợp hiện vật quý giá, được chế tác tinh xảo bằng vàng, phản ánh sâu sắc tín ngưỡng thờ Mẫu và lòng tôn kính đối với Nữ tướng Lê Chân. Bộ hiện vật này đã được công nhận là Bảo vật quốc gia và hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng Hải Phòng.

Các hiện vật trong bộ kim phẩm bao gồm:

• Lá trầu vàng
• Chùm cau vàng
• 4 thẻ bài vàng
• 1 lá vàng trơn
• 1 quạt vàng
• 3 đôi bông tai vàng
• 2 hộp sáp môi vàng
• Đôi vòng vàng
• Chuỗi hạt vàng
• Bộ cúc vàng

Đặc biệt, bộ kim phẩm còn có chuỗi vòng gồm 999 hạt vàng, thể hiện sự cầu kỳ và tinh tế trong chế tác. Các hiện vật này được xác định có niên đại từ thời Nguyễn, đầu thế kỷ XX, và do người dân cung tiến để dâng lên Thánh mẫu Lê Chân.

Việc công nhận bộ kim phẩm Đền Nghè là Bảo vật quốc gia không chỉ khẳng định giá trị lịch sử và văn hóa của các hiện vật, mà còn góp phần bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể, gắn liền với truyền thống và tâm linh của người dân Hải Phòng.

Lễ hội truyền thống Nữ tướng Lê Chân là sự kiện văn hóa đặc sắc được tổ chức hằng năm tại quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng, nhằm tôn vinh công lao của Nữ tướng Lê Chân – người có công khai hoang, lập ấp vùng đất An Biên xưa. Lễ hội đã được ghi vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia từ năm 2016.

Lễ hội diễn ra trong 3 ngày, từ mùng 7 đến mùng 9 tháng 2 âm lịch, tại các địa điểm chính: Đền Nghè, đình An Biên và quảng trường tượng đài Nữ tướng Lê Chân. Các hoạt động trong lễ hội bao gồm:

• Phần lễ:
  • Lễ cáo yết, lễ tế, lễ dâng hương và lễ tạ được tổ chức trang trọng theo nghi thức truyền thống.
  • Lễ rước kiệu xuất phát từ Đền Nghè và đình An Biên, diễu hành qua các tuyến phố trung tâm về quảng trường tượng đài Nữ tướng Lê Chân, với sự tham gia của đoàn múa lân, trống, chiêng, kiệu Long đình, đội tế nữ quan và đông đảo nhân dân.
• Phần hội:
  • Liên hoan võ cổ truyền mở rộng.
  • Hội thi dân vũ thể thao.
  • Chương trình thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ – di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
  • Biểu diễn nghệ thuật ca trù với chủ đề “Liệt nữ Lê Chân”.

Lễ hội không chỉ là dịp để người dân tưởng nhớ và tri ân công đức của Nữ tướng Lê Chân, mà còn góp phần gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, tạo nên bản sắc riêng cho thành phố Hải Phòng.

Đền Nghè, còn được gọi là "An Biên cổ miếu", tọa lạc tại số 55 phố Lê Chân, phường An Biên, quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng. Đây là một trong những di tích lịch sử văn hóa lâu đời, gắn liền với tên tuổi của nữ tướng Lê Chân – người có công khai hoang, lập ấp vùng đất An Biên xưa.

Với kiến trúc cổ kính và không gian linh thiêng, Đền Nghè không chỉ là nơi thờ tự mà còn là điểm đến hấp dẫn trong hành trình khám phá văn hóa và du lịch của du khách khi đến với thành phố Cảng.

Đền Nghè đã được Nhà nước xếp hạng là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ năm 1975. Hằng năm, vào các dịp lễ, Tết, đặc biệt là ngày sinh (8 tháng 2 âm lịch) và ngày giỗ (25 tháng 12 âm lịch) của Nữ tướng Lê Chân, nơi đây thu hút đông đảo người dân và du khách đến dâng hương, tưởng niệm.

Không chỉ mang giá trị lịch sử, Đền Nghè còn là điểm đến du lịch tâm linh nổi bật của Hải Phòng. Du khách có thể dễ dàng di chuyển đến đây từ trung tâm thành phố và trải nghiệm không gian thanh tịnh, tìm hiểu về truyền thống văn hóa và lịch sử của vùng đất này.

Với sự kết hợp giữa giá trị lịch sử, văn hóa và tâm linh, Đền Nghè đóng vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa của người dân Hải Phòng, đồng thời góp phần phát triển du lịch bền vững cho thành phố.

Văn khấn tại Đền Nghè là một phần quan trọng trong nghi lễ dâng hương, thể hiện lòng thành kính và tri ân đối với Nữ tướng Lê Chân – người có công khai hoang, lập ấp vùng đất An Biên xưa. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng khi hành lễ tại Đền Nghè:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Hương tử con là: ....................................................

Ngụ tại: ....................................................

Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ...

Chúng con đến Đền Nghè, thành tâm kính nghĩ: Đức Đại Vương nhận mệnh Thiên đình giáng lâm ở nước Việt Nam làm Bản cảnh Thành Hoàng, chủ tể một phương, bấy nay ban phúc lành, che chở cho dân. Nay hương tử chúng con thành tâm dâng lên lễ bạc, hiến tế hương hoa, phẩm oản...

Cầu mong đức Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương chứng giám, rủ lòng thương xót, phù hộ che chở cho chúng con sức khỏe dồi dào, mọi sự tốt lành, lắm tài nhiều lộc, an khang thịnh vượng, sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm.

Hương tử con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý khi hành lễ:

• Đọc văn khấn một cách thành kính, chậm rãi và rõ ràng.
• Sau khi đọc văn khấn, thắp nhang và dâng lễ vật lên bàn thờ Nữ tướng Lê Chân.
• Lễ vật có thể bao gồm: hương, hoa tươi, trầu cau, bánh kẹo, trái cây và các phẩm vật khác tùy theo tâm nguyện.

Việc hành lễ với lòng thành tâm sẽ giúp người khấn cảm nhận được sự bình an trong tâm hồn và cầu mong những điều tốt đẹp trong cuộc sống.

Văn khấn tại Đền Nghè là một phần quan trọng trong nghi lễ dâng hương, thể hiện lòng thành kính và mong cầu tài lộc, công danh hanh thông. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng khi hành lễ tại Đền Nghè:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy Nữ tướng Lê Chân – Thánh mẫu linh thiêng.

Hương tử con là: ....................................................

Ngụ tại: ....................................................

Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ...

Chúng con đến Đền Nghè, thành tâm kính lễ, dâng hương hoa, phẩm vật, cầu xin Thánh mẫu Lê Chân và chư vị Tôn thần chứng giám lòng thành, ban phúc lành, phù hộ độ trì cho chúng con:

• Công danh sự nghiệp hanh thông, thăng tiến.
• Kinh doanh buôn bán thuận lợi, tài lộc dồi dào.
• Gia đạo bình an, sức khỏe dồi dào.
• Trí tuệ sáng suốt, gặp nhiều may mắn.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý khi hành lễ:

• Đọc văn khấn một cách thành kính, chậm rãi và rõ ràng.
• Sau khi đọc văn khấn, thắp nhang và dâng lễ vật lên bàn thờ Nữ tướng Lê Chân.
• Lễ vật có thể bao gồm: hương, hoa tươi, trầu cau, bánh kẹo, trái cây và các phẩm vật khác tùy theo tâm nguyện.

Việc hành lễ với lòng thành tâm sẽ giúp người khấn cảm nhận được sự bình an trong tâm hồn và cầu mong những điều tốt đẹp trong cuộc sống.

Văn khấn tại Đền Nghè là một phần quan trọng trong nghi lễ dâng hương, thể hiện lòng thành kính và mong cầu bình an, sức khỏe, gia đạo hưng thịnh. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng khi hành lễ tại Đền Nghè:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy Nữ tướng Lê Chân – Thánh mẫu linh thiêng.

Hương tử con là: ....................................................

Ngụ tại: ....................................................

Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ...

Chúng con đến Đền Nghè, thành tâm kính lễ, dâng hương hoa, phẩm vật, cầu xin Thánh mẫu Lê Chân và chư vị Tôn thần chứng giám lòng thành, ban phúc lành, phù hộ độ trì cho chúng con:

• Sức khỏe dồi dào, thân tâm an lạc.
• Gia đình hòa thuận, hạnh phúc viên mãn.
• Con cháu hiếu thảo, học hành tiến bộ.
• Mọi sự hanh thông, vạn sự như ý.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý khi hành lễ:

• Đọc văn khấn một cách thành kính, chậm rãi và rõ ràng.
• Sau khi đọc văn khấn, thắp nhang và dâng lễ vật lên bàn thờ Nữ tướng Lê Chân.
• Lễ vật có thể bao gồm: hương, hoa tươi, trầu cau, bánh kẹo, trái cây và các phẩm vật khác tùy theo tâm nguyện.

Việc hành lễ với lòng thành tâm sẽ giúp người khấn cảm nhận được sự bình an trong tâm hồn và cầu mong những điều tốt đẹp trong cuộc sống.

Văn khấn lễ Tạ tại Đền Nghè là nghi thức quan trọng nhằm bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Nữ tướng Lê Chân và chư vị thần linh đã phù hộ độ trì trong suốt năm qua. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng khi hành lễ tại Đền Nghè:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy Nữ tướng Lê Chân – Thánh mẫu linh thiêng.

Hương tử con là: ....................................................

Ngụ tại: ....................................................

Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ...

Chúng con đến Đền Nghè, thành tâm kính lễ, dâng hương hoa, phẩm vật, cầu xin Thánh mẫu Lê Chân và chư vị Tôn thần chứng giám lòng thành, ban phúc lành, phù hộ độ trì cho chúng con:

• Sức khỏe dồi dào, thân tâm an lạc.
• Gia đình hòa thuận, hạnh phúc viên mãn.
• Công việc hanh thông, tài lộc dồi dào.
• Mọi sự tốt lành, vạn sự như ý.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý khi hành lễ:

• Đọc văn khấn một cách thành kính, chậm rãi và rõ ràng.
• Sau khi đọc văn khấn, thắp nhang và dâng lễ vật lên bàn thờ Nữ tướng Lê Chân.
• Lễ vật có thể bao gồm: hương, hoa tươi, trầu cau, bánh kẹo, trái cây và các phẩm vật khác tùy theo tâm nguyện.

Việc hành lễ với lòng thành tâm sẽ giúp người khấn cảm nhận được sự bình an trong tâm hồn và cầu mong những điều tốt đẹp trong cuộc sống.

Trong khuôn khổ Lễ hội truyền thống Nữ tướng Lê Chân diễn ra tại Đền Nghè, văn khấn là phần không thể thiếu, thể hiện lòng thành kính và tri ân công đức của Thánh Mẫu. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng trong dịp lễ hội:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy Nữ tướng Lê Chân – Thánh mẫu linh thiêng.

Hương tử con là: ....................................................

Ngụ tại: ....................................................

Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ...

Chúng con đến Đền Nghè, thành tâm kính lễ, dâng hương hoa, phẩm vật, cầu xin Thánh mẫu Lê Chân và chư vị Tôn thần chứng giám lòng thành, ban phúc lành, phù hộ độ trì cho chúng con:

• Sức khỏe dồi dào, thân tâm an lạc.
• Gia đình hòa thuận, hạnh phúc viên mãn.
• Công việc hanh thông, tài lộc dồi dào.
• Mọi sự tốt lành, vạn sự như ý.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý khi hành lễ:

• Đọc văn khấn một cách thành kính, chậm rãi và rõ ràng.
• Sau khi đọc văn khấn, thắp nhang và dâng lễ vật lên bàn thờ Nữ tướng Lê Chân.
• Lễ vật có thể bao gồm: hương, hoa tươi, trầu cau, bánh kẹo, trái cây và các phẩm vật khác tùy theo tâm nguyện.

Việc hành lễ với lòng thành tâm sẽ giúp người khấn cảm nhận được sự bình an trong tâm hồn và cầu mong những điều tốt đẹp trong cuộc sống.

Đền Nghè, nơi thờ Nữ tướng Lê Chân – một vị anh hùng dân tộc có công lớn trong việc dựng nước và giữ nước, là điểm đến linh thiêng được nhiều sĩ tử và gia đình lựa chọn để cầu nguyện cho con đường học vấn và thi cử thuận lợi. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng khi hành lễ tại Đền Nghè:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy Nữ tướng Lê Chân – Thánh mẫu linh thiêng.

Hương tử con là: ....................................................

Ngụ tại: ....................................................

Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ...

Chúng con đến Đền Nghè, thành tâm kính lễ, dâng hương hoa, phẩm vật, cầu xin Thánh mẫu Lê Chân và chư vị Tôn thần chứng giám lòng thành, ban phúc lành, phù hộ độ trì cho chúng con:

• Học hành thông suốt, trí tuệ minh mẫn.
• Thi cử thuận lợi, đạt kết quả cao.
• Sức khỏe dồi dào, tinh thần thoải mái.
• Con đường học vấn hanh thông, tương lai rộng mở.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý khi hành lễ:

• Đọc văn khấn một cách thành kính, chậm rãi và rõ ràng.
• Sau khi đọc văn khấn, thắp nhang và dâng lễ vật lên bàn thờ Nữ tướng Lê Chân.
• Lễ vật có thể bao gồm: hương, hoa tươi, trầu cau, bánh kẹo, trái cây và các phẩm vật khác tùy theo tâm nguyện.

Việc hành lễ với lòng thành tâm sẽ giúp người khấn cảm nhận được sự bình an trong tâm hồn và cầu mong những điều tốt đẹp trong con đường học vấn và thi cử.