Chủ đề đền ngọc đông dư: Đền Ngọc Đông Dư là một trong những di tích lịch sử và văn hóa tiêu biểu tại xã Đông Dư, huyện Gia Lâm, Hà Nội. Với kiến trúc cổ kính, giá trị tâm linh sâu sắc và các lễ hội truyền thống đặc sắc, ngôi đền thu hút đông đảo du khách và người dân đến chiêm bái, cầu nguyện và tìm hiểu về di sản văn hóa dân tộc.
Mục lục
- Giới thiệu chung về Đền Ngọc Đông Dư
- Kiến trúc và nghệ thuật của Đền Ngọc Đông Dư
- Giá trị văn hóa và tâm linh
- Những hiện vật và di sản quý giá
- Bảo tồn và phát huy giá trị di tích
- Đền Ngọc Đông Dư trong du lịch và giáo dục
- Văn khấn cầu tài lộc tại Đền Ngọc Đông Dư
- Văn khấn cầu bình an cho gia đạo
- Văn khấn lễ rằm, mùng một hàng tháng
- Văn khấn cầu công danh, thi cử
- Văn khấn trong lễ hội truyền thống tại Đền
- Văn khấn dâng lễ vật tại Đền
Giới thiệu chung về Đền Ngọc Đông Dư
Đền Ngọc Đông Dư là một di tích lịch sử – văn hóa quan trọng nằm tại xã Đông Dư, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội. Ngôi đền này không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn là biểu tượng văn hóa gắn liền với đời sống tâm linh của người dân địa phương.
Theo các nguồn sử liệu, Đền Ngọc được xây dựng từ thời Hậu Lê và đã trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo. Ngôi đền thờ các vị thần linh thiêng, đặc biệt là Thành Hoàng làng - người có công khai phá, dựng làng và bảo vệ dân cư vùng đất Đông Dư xưa.
- Vị trí: Thôn Trung, xã Đông Dư, huyện Gia Lâm, Hà Nội
- Thời kỳ xây dựng: Khoảng thời Hậu Lê
- Loại hình: Di tích tín ngưỡng dân gian
- Giá trị: Lịch sử, tâm linh, văn hóa
Đền không chỉ là nơi thờ phụng mà còn là trung tâm tổ chức các hoạt động lễ hội truyền thống vào dịp đầu xuân, thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương đến tham gia. Với lối kiến trúc cổ kính, nghệ thuật chạm khắc tinh xảo cùng giá trị văn hóa truyền thống, Đền Ngọc Đông Dư là niềm tự hào của người dân địa phương và là điểm đến ý nghĩa trong hành trình khám phá di sản Hà Nội.
.png)
Kiến trúc và nghệ thuật của Đền Ngọc Đông Dư
Đền Ngọc Đông Dư là một công trình kiến trúc cổ kính, mang đậm dấu ấn nghệ thuật truyền thống của dân tộc Việt Nam. Với lối thiết kế tinh tế và các chi tiết chạm khắc tinh xảo, ngôi đền không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn là biểu tượng văn hóa đặc sắc của vùng đất Đông Dư.
- Kiến trúc tổng thể: Đền được xây dựng theo kiểu chữ Tam, bao gồm các gian chính, hậu cung và tiền đường, tạo nên một không gian thờ tự trang nghiêm và hài hòa.
- Chạm khắc nghệ thuật: Các chi tiết như hoành phi, câu đối, cửa võng và vì kèo được chạm trổ công phu với các họa tiết truyền thống như tứ linh, tứ quý, thể hiện sự tinh tế và tài hoa của nghệ nhân xưa.
- Vật liệu xây dựng: Ngôi đền sử dụng chất liệu gỗ quý và đá tự nhiên, mang lại sự bền vững và vẻ đẹp mộc mạc, gần gũi với thiên nhiên.
- Không gian xung quanh: Đền tọa lạc trong khuôn viên rộng rãi, được bao quanh bởi cây xanh và hồ nước, tạo nên một khung cảnh thanh bình và tĩnh lặng, thích hợp cho việc chiêm bái và tìm hiểu văn hóa.
Với kiến trúc độc đáo và nghệ thuật chạm khắc tinh xảo, Đền Ngọc Đông Dư không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn là điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích khám phá văn hóa và lịch sử Việt Nam.
Giá trị văn hóa và tâm linh
Đền Ngọc Đông Dư không chỉ là một công trình kiến trúc cổ kính mà còn là biểu tượng văn hóa và tâm linh sâu sắc của cộng đồng địa phương. Ngôi đền là nơi thờ phụng các vị thần linh, phản ánh tín ngưỡng dân gian và lòng biết ơn của người dân đối với các bậc tiền nhân.
- Truyền thống lễ hội: Hằng năm, đền tổ chức các lễ hội truyền thống, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa phi vật thể.
- Không gian sinh hoạt cộng đồng: Đền là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa, giáo dục truyền thống, giúp thế hệ trẻ hiểu và trân trọng di sản văn hóa dân tộc.
- Giá trị tâm linh: Người dân đến đền để cầu bình an, sức khỏe và may mắn, thể hiện niềm tin và sự gắn bó với tín ngưỡng truyền thống.
Với những giá trị văn hóa và tâm linh đặc sắc, Đền Ngọc Đông Dư không chỉ là nơi thờ tự mà còn là điểm đến hấp dẫn, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Những hiện vật và di sản quý giá
Đền Ngọc Đông Dư không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn lưu giữ nhiều hiện vật và di sản quý giá, phản ánh sâu sắc giá trị lịch sử và văn hóa của vùng đất Đông Dư. Các hiện vật tại đền là minh chứng sống động cho nghệ thuật và tín ngưỡng dân gian truyền thống.
- Kiệu bát cống và long ngai: Những hiện vật này được chế tác tinh xảo, thể hiện sự tôn kính đối với các vị thần linh và là biểu tượng của quyền uy trong nghi lễ truyền thống.
- Bài vị và đồ tế khí: Các bài vị được chạm khắc công phu, cùng với đồ tế khí như đỉnh đồng, bát hương, phản ánh sự trang nghiêm và lòng thành kính trong các nghi lễ thờ cúng.
- Vì kèo chạm trổ thời Hậu Lê: Những vì kèo cổ với hoa văn tinh tế là minh chứng cho nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc gỗ phát triển rực rỡ trong lịch sử.
Những hiện vật và di sản này không chỉ có giá trị nghệ thuật mà còn là nguồn tư liệu quý báu cho việc nghiên cứu lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng dân gian của người Việt. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của chúng góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc cho các thế hệ mai sau.
Bảo tồn và phát huy giá trị di tích
Đền Ngọc Đông Dư là một trong những di tích lịch sử và văn hóa quan trọng tại huyện Gia Lâm, Hà Nội. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của đền không chỉ góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc mà còn thúc đẩy phát triển du lịch và giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.
- Tu bổ và tôn tạo: Chính quyền địa phương và cộng đồng đã thực hiện các dự án tu bổ, tôn tạo đền, đảm bảo giữ nguyên kiến trúc cổ kính và giá trị lịch sử của công trình.
- Phát huy giá trị văn hóa: Đền là nơi tổ chức các lễ hội truyền thống, hoạt động văn hóa, giáo dục, giúp người dân và du khách hiểu rõ hơn về lịch sử và tín ngưỡng dân gian.
- Hợp tác và xã hội hóa: Việc huy động nguồn lực từ cộng đồng và các tổ chức xã hội đã đóng góp tích cực vào công tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích.
Nhờ những nỗ lực này, Đền Ngọc Đông Dư không chỉ được bảo tồn một cách hiệu quả mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn, góp phần vào sự phát triển bền vững của địa phương.

Đền Ngọc Đông Dư trong du lịch và giáo dục
Đền Ngọc Đông Dư không chỉ là một di tích lịch sử và văn hóa quan trọng mà còn đóng góp tích cực vào lĩnh vực du lịch và giáo dục, trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách và là nguồn tài liệu quý báu cho công tác giảng dạy và nghiên cứu.
- Du lịch văn hóa: Đền Ngọc Đông Dư thu hút du khách bởi kiến trúc cổ kính, không gian thanh tịnh và các lễ hội truyền thống, góp phần làm phong phú thêm trải nghiệm du lịch văn hóa tại khu vực.
- Giáo dục truyền thống: Là nơi tổ chức các hoạt động giáo dục về lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng dân gian, giúp học sinh và sinh viên hiểu rõ hơn về di sản văn hóa dân tộc.
- Hợp tác phát triển: Đền là đối tác quan trọng trong các chương trình hợp tác giữa các cơ sở giáo dục và các tổ chức văn hóa, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị di sản.
Nhờ những đóng góp này, Đền Ngọc Đông Dư không chỉ bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa mà còn trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống và hiện đại, góp phần vào sự phát triển bền vững của cộng đồng và xã hội.
XEM THÊM:
Văn khấn cầu tài lộc tại Đền Ngọc Đông Dư
Đền Ngọc Đông Dư là nơi linh thiêng, thu hút nhiều tín đồ đến cầu tài lộc, công danh sự nghiệp và bình an. Dưới đây là mẫu văn khấn chuẩn để bạn tham khảo khi đến đền:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy Đức Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế. Con kính lạy Tam Toà Thánh Mẫu. Con kính lạy Tam phủ Công Đồng, Tứ phủ Vạn linh. Con kính lạy Tứ phủ Khâm sai. Con kính lạy Chầu bà Thủ Mệnh. Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Hoàng. Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Cô. Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Cậu. Con kính lạy cộng đồng các Giá, các Quan, mười tám cửa rừng, mười hai cửa bể. Con kính lạy quan Chầu gia. Hương tử con là: .................................................. Ngụ tại: .......................................................... Hôm nay là ngày ........ tháng ........ năm ........ (Âm lịch). Tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa, phẩm vật, lễ vật cúng dâng bày trước án. Chúng con kính mời: Ngọc Hoàng Thượng Đế, Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần. Ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại vương. Ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo phủ Thần quân. Ngài Bản gia Thổ địa Long mạch Tôn thần. Các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc Đức chính thần, Thần linh Thổ địa cai quản trong xứ này. Cúi xin các Ngài thương xót tín chủ, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật. Cúi xin các Ngài phù hộ độ trì cho gia đình chúng con sức khoẻ dồi dào, phúc thọ khang ninh, cầu tài đắc tài, cầu lộc đắc lộc, cầu bình an đắc bình an, vạn sự hanh thông, gặp nhiều may mắn. Con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Lưu ý: Khi thực hiện lễ cúng, bạn nên chuẩn bị đầy đủ lễ vật như hương, hoa, quả, vàng mã và thành tâm khi khấn vái để cầu mong sự phù hộ độ trì từ các vị thần linh tại đền.
Văn khấn cầu bình an cho gia đạo
Đền Ngọc Đông Dư là nơi linh thiêng, thu hút nhiều tín đồ đến cầu bình an cho gia đình, sức khỏe dồi dào và mọi sự hanh thông. Dưới đây là mẫu văn khấn cầu bình an chuẩn, bạn có thể tham khảo khi đến đền:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy Đức Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế. Con kính lạy Tam Toà Thánh Mẫu. Con kính lạy Tam phủ Công Đồng, Tứ phủ Vạn linh. Con kính lạy Tứ phủ Khâm sai. Con kính lạy Chầu bà Thủ Mệnh. Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Hoàng. Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Cô. Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Cậu. Con kính lạy cộng đồng các Giá, các Quan, mười tám cửa rừng, mười hai cửa bể. Con kính lạy quan Chầu gia. Hương tử con là: .................................................. Ngụ tại: .......................................................... Hôm nay là ngày ........ tháng ........ năm ........ (Âm lịch). Tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa, phẩm vật, lễ vật cúng dâng bày trước án. Chúng con kính mời: Ngọc Hoàng Thượng Đế, Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần. Ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại vương. Ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo phủ Thần quân. Ngài Bản gia Thổ địa Long mạch Tôn thần. Các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc Đức chính thần, Thần linh Thổ địa cai quản trong xứ này. Cúi xin các Ngài thương xót tín chủ, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật. Cúi xin các Ngài phù hộ độ trì cho gia đình chúng con sức khoẻ dồi dào, phúc thọ khang ninh, cầu tài đắc tài, cầu lộc đắc lộc, cầu bình an đắc bình an, vạn sự hanh thông, gặp nhiều may mắn. Con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Lưu ý: Khi thực hiện lễ cúng, bạn nên chuẩn bị đầy đủ lễ vật như hương, hoa, quả, vàng mã và thành tâm khi khấn vái để cầu mong sự phù hộ độ trì từ các vị thần linh tại đền.

Văn khấn lễ rằm, mùng một hàng tháng
Vào ngày mùng một và ngày rằm hàng tháng, người dân Việt Nam thường thực hiện lễ cúng tổ tiên và thần linh để cầu mong sức khỏe, bình an và may mắn cho gia đình. Dưới đây là bài văn khấn chuẩn để bạn tham khảo khi thực hiện nghi lễ này:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ chư vị Tôn thần. Con kính lạy ngài Đông Thần Quân. Con kính lạy ngài Bản gia thổ địa Long Mạch. Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc đức Tôn thần. Con kính lạy ngài Tiền hậu Địa chủ Tài thần. Con kính lạy các vị Tôn thần cai quản trong khu vực này. Tín chủ con là: .................................................. Ngụ tại: .......................................................... Hôm nay là ngày ........ tháng ........ năm ........ (Âm lịch). Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Lưu ý: Khi thực hiện lễ cúng, bạn nên chuẩn bị đầy đủ lễ vật như hương, hoa, quả, vàng mã và thành tâm khi khấn vái để cầu mong sự phù hộ độ trì từ các vị thần linh và tổ tiên.
Văn khấn cầu công danh, thi cử
Đền Ngọc Đông Dư là nơi linh thiêng, thu hút nhiều sĩ tử đến cầu mong thi cử đỗ đạt và công danh thăng tiến. Dưới đây là bài văn khấn chuẩn để bạn tham khảo khi thực hiện nghi lễ này tại đền:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy Đức Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế. Con kính lạy Tam Toà Thánh Mẫu. Con kính lạy Tam phủ Công Đồng, Tứ phủ Vạn linh. Con kính lạy Tứ phủ Khâm sai. Con kính lạy Chầu bà Thủ Mệnh. Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Hoàng. Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Cô. Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Cậu. Con kính lạy cộng đồng các Giá, các Quan, mười tám cửa rừng, mười hai cửa bể. Con kính lạy quan Chầu gia. Hương tử con là: .................................................. Ngụ tại: .......................................................... Hôm nay là ngày ........ tháng ........ năm ........ (Âm lịch). Tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa, phẩm vật, lễ vật cúng dâng bày trước án. Chúng con kính mời: Ngọc Hoàng Thượng Đế, Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần. Ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại vương. Ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo phủ Thần quân. Ngài Bản gia Thổ địa Long mạch Tôn thần. Các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc Đức chính thần, Thần linh Thổ địa cai quản trong xứ này. Cúi xin các Ngài thương xót tín chủ, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật. Cúi xin các Ngài phù hộ độ trì cho gia đình chúng con sức khoẻ dồi dào, phúc thọ khang ninh, cầu tài đắc tài, cầu lộc đắc lộc, cầu bình an đắc bình an, vạn sự hanh thông, gặp nhiều may mắn. Con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Lưu ý: Khi thực hiện lễ cúng, bạn nên chuẩn bị đầy đủ lễ vật như hương, hoa, quả, vàng mã và thành tâm khi khấn vái để cầu mong sự phù hộ độ trì từ các vị thần linh tại đền.
Văn khấn trong lễ hội truyền thống tại Đền
Đền Ngọc Đông Dư là một trong những ngôi đền linh thiêng tại Việt Nam, thu hút đông đảo du khách và người dân tham gia các lễ hội truyền thống. Dưới đây là bài văn khấn chuẩn được sử dụng trong các dịp lễ hội tại đền:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy Đức Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế. Con kính lạy Tam Toà Thánh Mẫu. Con kính lạy Tam phủ Công Đồng, Tứ phủ Vạn linh. Con kính lạy Tứ phủ Khâm sai. Con kính lạy Chầu bà Thủ Mệnh. Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Hoàng. Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Cô. Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Cậu. Con kính lạy cộng đồng các Giá, các Quan, mười tám cửa rừng, mười hai cửa bể. Con kính lạy quan Chầu gia. Hương tử con là: .................................................. Ngụ tại: .......................................................... Hôm nay là ngày ........ tháng ........ năm ........ (Âm lịch). Tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa, phẩm vật, lễ vật cúng dâng bày trước án. Chúng con kính mời: Ngọc Hoàng Thượng Đế, Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần. Ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại vương. Ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo phủ Thần quân. Ngài Bản gia Thổ địa Long mạch Tôn thần. Các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc Đức chính thần, Thần linh Thổ địa cai quản trong xứ này. Cúi xin các Ngài thương xót tín chủ, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật. Cúi xin các Ngài phù hộ độ trì cho gia đình chúng con sức khoẻ dồi dào, phúc thọ khang ninh, cầu tài đắc tài, cầu lộc đắc lộc, cầu bình an đắc bình an, vạn sự hanh thông, gặp nhiều may mắn. Con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Lưu ý: Khi thực hiện lễ cúng, bạn nên chuẩn bị đầy đủ lễ vật như hương, hoa, quả, vàng mã và thành tâm khi khấn vái để cầu mong sự phù hộ độ trì từ các vị thần linh và tổ tiên.
Văn khấn dâng lễ vật tại Đền
Để thể hiện lòng thành kính và cầu mong sự phù hộ, nhiều tín đồ khi đến Đền Ngọc Đông Dư thường dâng lễ vật và thực hiện các nghi lễ theo truyền thống. Dưới đây là bài văn khấn dâng lễ vật chuẩn được sử dụng trong các dịp lễ tại đền:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy Đức Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế. Con kính lạy Tam Toà Thánh Mẫu. Con kính lạy Tam phủ Công Đồng, Tứ phủ Vạn linh. Con kính lạy Tứ phủ Khâm sai. Con kính lạy Chầu bà Thủ Mệnh. Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Hoàng. Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Cô. Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Cậu. Con kính lạy cộng đồng các Giá, các Quan, mười tám cửa rừng, mười hai cửa bể. Con kính lạy quan Chầu gia. Hương tử con là: .................................................. Ngụ tại: .......................................................... Hôm nay là ngày ........ tháng ........ năm ........ (Âm lịch). Tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa, phẩm vật, lễ vật cúng dâng bày trước án. Chúng con kính mời: Ngọc Hoàng Thượng Đế, Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần. Ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại vương. Ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo phủ Thần quân. Ngài Bản gia Thổ địa Long mạch Tôn thần. Các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc Đức chính thần, Thần linh Thổ địa cai quản trong xứ này. Cúi xin các Ngài thương xót tín chủ, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật. Cúi xin các Ngài phù hộ độ trì cho gia đình chúng con sức khoẻ dồi dào, phúc thọ khang ninh, cầu tài đắc tài, cầu lộc đắc lộc, cầu bình an đắc bình an, vạn sự hanh thông, gặp nhiều may mắn. Con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Lưu ý: Khi thực hiện lễ cúng, bạn nên chuẩn bị đầy đủ lễ vật như hương, hoa, quả, vàng mã và thành tâm khi khấn vái để cầu mong sự phù hộ độ trì từ các vị thần linh và tổ tiên.