Lễ Hội Đền Đông Cuông: Di sản văn hóa tâm linh đặc sắc của Yên Bái

Lễ hội Đền Đông Cuông là một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc của tỉnh Yên Bái, được tổ chức tại xã Đông Cuông, huyện Văn Yên. Đây là dịp để cộng đồng dân tộc Tày Khao và các dân tộc khác bày tỏ lòng thành kính với các vị thần linh, đặc biệt là Mẫu Thượng Ngàn, qua các nghi lễ truyền thống và hoạt động văn hóa phong phú.

• Thời gian tổ chức: Ngày Mão đầu tiên của tháng Giêng và tháng Chín âm lịch hàng năm.
• Địa điểm: Đền Đông Cuông, xã Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái.
• Chủ thể văn hóa: Cộng đồng người Tày Khao và các dân tộc khác tại địa phương.
• Loại hình: Lễ hội truyền thống, được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Lễ hội không chỉ là dịp để tưởng nhớ công đức tổ tiên mà còn là cơ hội để bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, góp phần thúc đẩy du lịch và phát triển kinh tế địa phương.

Lễ hội Đền Đông Cuông là một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc của tỉnh Yên Bái, được tổ chức hai lần mỗi năm vào ngày Mão đầu tiên của tháng Giêng và tháng Chín âm lịch. Đây là dịp để cộng đồng dân tộc Tày Khao và các dân tộc khác bày tỏ lòng thành kính với các vị thần linh, đặc biệt là Mẫu Thượng Ngàn, qua các nghi lễ truyền thống và hoạt động văn hóa phong phú.

• Thời gian tổ chức: Ngày Mão đầu tiên của tháng Giêng và tháng Chín âm lịch hàng năm.
• Địa điểm: Đền Đông Cuông, xã Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái.
• Quy mô: Lễ hội thu hút hàng nghìn du khách và người dân địa phương tham gia, với nhiều hoạt động văn hóa, tín ngưỡng đặc sắc.

Lễ hội không chỉ là dịp để tưởng nhớ công đức tổ tiên mà còn là cơ hội để bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, góp phần thúc đẩy du lịch và phát triển kinh tế địa phương.

Phần lễ truyền thống trong Lễ hội Đền Đông Cuông là phần trọng tâm, thể hiện đậm nét tín ngưỡng thờ Mẫu và văn hóa dân gian của cộng đồng người Tày Khao tại Yên Bái. Các nghi lễ được tổ chức trang nghiêm, mang ý nghĩa cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và quốc thái dân an.

• Nghi lễ mổ trâu trắng tế Mẫu: Diễn ra vào đúng 0h ngày Mão đầu tiên của năm âm lịch tại sân chính của đền. Trâu dùng để tế là trâu đực trắng, to khỏe, được tuyển chọn kỹ lưỡng từ trước. Nghi lễ này thể hiện lòng thành kính với Mẫu Thượng Ngàn và cầu mong một năm mới an lành, thịnh vượng.
• Lễ rước Mẫu sang sông: Sau lễ mổ trâu, vào khoảng 8h sáng, kiệu Mẫu được rước từ đền chính sang miếu Ghềnh Ngai. Đoàn rước gồm các thành phần như cờ hội, chiêng trống, đội múa dân tộc, thầy mo và đông đảo nhân dân. Nghi lễ này thể hiện sự gắn kết giữa con người với thiên nhiên và tôn vinh vai trò của Mẫu trong đời sống tâm linh.
• Lễ đón ông Mo: Diễn ra vào sáng ngày hội, tại Miếu cổ dòng họ Hà, thôn Bến Đền. Ông Mo là người chủ trì các nghi lễ trong lễ hội, được đón về đền trong không khí trang trọng, thể hiện sự tôn kính đối với người giữ gìn và truyền bá văn hóa dân gian.
• Lễ dâng hương và cúng chính tiệc: Sau khi rước Mẫu trở về đền, lễ dâng hương và cúng chính tiệc được tổ chức với 36 mâm lễ vật gồm rượu, thịt trâu luộc, xôi, trầu cau, dấm bỗng, tiền vàng... Thầy Mo tiến hành các nghi lễ dâng hương, dâng rượu để cầu cho quốc thái dân an, mùa màng tươi tốt.

Phần lễ truyền thống trong Lễ hội Đền Đông Cuông không chỉ là dịp để cộng đồng thể hiện lòng thành kính với các vị thần linh mà còn là cơ hội để bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống quý báu của dân tộc.

Phần hội của Lễ hội Đền Đông Cuông là dịp để cộng đồng và du khách trải nghiệm không khí sôi động, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Các hoạt động phong phú, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, tạo nên một không gian lễ hội hấp dẫn.

• Triển lãm ảnh nghệ thuật: Trưng bày với chủ đề "Đất và người Văn Yên", giới thiệu vẻ đẹp thiên nhiên và con người địa phương.
• Tái hiện không gian văn hóa phiên chợ quê: Mang đến trải nghiệm về đời sống sinh hoạt truyền thống của người dân vùng cao.
• Cuộc thi chạy "Hành trình về đất Mẫu": Cuộc thi chạy dài khoảng 15 km từ sân vận động huyện Văn Yên đến sân lễ hội Đền Đông Cuông, thu hút đông đảo người tham gia.
• Trò chơi dân gian và thi đấu thể thao: Bao gồm các trò chơi truyền thống như kéo co, đẩy gậy, bắn nỏ, tạo không khí vui tươi, gắn kết cộng đồng.

Những hoạt động này không chỉ góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống mà còn thúc đẩy phát triển du lịch, kinh tế địa phương.

Lễ hội Đền Đông Cuông không chỉ là một sự kiện tín ngưỡng quan trọng mà còn là biểu tượng sống động của di sản văn hóa phi vật thể, phản ánh đậm nét bản sắc dân tộc Tày Khao và cộng đồng các dân tộc thiểu số tại vùng Tây Bắc. Được tổ chức hàng năm tại xã Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái, lễ hội đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh vào Danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia vào ngày 16 tháng 1 năm 2023, theo Quyết định số 73/QĐ-BVHTTDL :contentReference[oaicite:0]{index=0}.

Đền Đông Cuông là một trong những di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia, tọa lạc bên dòng sông Hồng, thuộc thôn Bến Đền, xã Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái. Đền thờ Mẫu Đệ nhị Thượng Ngàn, Thần Vệ Quốc và các nghĩa quân dân tộc Tày hi sinh trong cuộc khởi nghĩa năm Giáp Dần (1914) chống thực dân Pháp. Đền Đông Cuông không chỉ là nơi linh thiêng để người dân bày tỏ lòng thành kính mà còn là điểm đến hấp dẫn của đông đảo nhân dân và du khách thập phương trong hành trình du lịch văn hóa tâm linh :contentReference[oaicite:1]{index=1}.

Giá trị văn hóa của lễ hội không chỉ được thể hiện qua các nghi lễ truyền thống như mổ trâu trắng tế Mẫu, rước Mẫu sang sông, mà còn qua các hoạt động văn hóa phong phú như triển lãm ảnh nghệ thuật, tái hiện không gian văn hóa phiên chợ quê, cuộc thi chạy "Hành trình về đất Mẫu", trò chơi dân gian và thi đấu thể thao. Những hoạt động này không chỉ góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống mà còn thúc đẩy phát triển du lịch, kinh tế địa phương :contentReference[oaicite:2]{index=2}.

Việc ghi danh lễ hội vào danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia là bước tiến quan trọng trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, đồng thời góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế :contentReference[oaicite:3]{index=3}.

Lễ hội Đền Đông Cuông không chỉ là sự kiện tín ngưỡng quan trọng mà còn đóng góp đáng kể vào sự phát triển du lịch văn hóa tâm linh tại tỉnh Yên Bái và khu vực Tây Bắc. Với những giá trị văn hóa đặc sắc, lễ hội đã thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước, trở thành điểm đến hấp dẫn trong hành trình khám phá di sản văn hóa Việt Nam.

• Thu hút lượng lớn du khách: Lễ hội Đền Đông Cuông hàng năm thu hút hàng chục nghìn lượt khách tham quan, đặc biệt trong dịp đầu xuân, góp phần tăng trưởng ngành du lịch địa phương.
• Phát triển du lịch cộng đồng: Các hoạt động trong lễ hội tạo cơ hội cho cộng đồng địa phương tham gia, từ đó nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống cho người dân.
• Đẩy mạnh quảng bá hình ảnh địa phương: Lễ hội là dịp để giới thiệu vẻ đẹp thiên nhiên, văn hóa và con người Yên Bái đến với bạn bè trong nước và quốc tế, góp phần nâng cao giá trị thương hiệu du lịch địa phương.
• Bảo tồn và phát huy di sản văn hóa: Việc tổ chức lễ hội thường niên giúp bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời tạo nền tảng cho việc phát triển du lịch bền vững.

Với những đóng góp trên, Lễ hội Đền Đông Cuông không chỉ là niềm tự hào của người dân Yên Bái mà còn là minh chứng cho sự kết hợp hài hòa giữa bảo tồn văn hóa và phát triển du lịch, hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con lạy Đức Mẫu Thượng Ngàn, ngự tại Đền Đông Cuông linh thiêng, nơi Mẫu giáng sinh và ngự trị, phù hộ độ trì cho muôn dân.

Hôm nay, ngày... tháng... năm..., tín chủ con tên là..., ngụ tại..., cùng gia quyến, thành tâm sắm sửa hương hoa lễ vật, dâng lên trước án, kính cẩn dâng hương, dâng lễ, cúi xin Mẫu Thượng Ngàn từ bi chứng giám.

Nguyện xin Mẫu ban cho:

• Quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
• Gia đạo bình an, sức khỏe dồi dào, công việc hanh thông.
• Lộc tài phát đạt, phúc thọ viên mãn, mọi điều như ý.

Chúng con cúi xin Mẫu Thượng Ngàn chứng minh lòng thành, phù hộ độ trì, che chở chúng con vượt qua mọi khó khăn, tai ương, hướng đến cuộc sống an lành, hạnh phúc.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con lạy Đức Mẫu Thượng Ngàn, ngự tại Đền Đông Cuông linh thiêng, nơi Mẫu giáng sinh và ngự trị, phù hộ độ trì cho muôn dân.

Hôm nay, ngày... tháng... năm..., tín chủ con tên là..., ngụ tại..., cùng gia quyến, thành tâm sắm sửa hương hoa lễ vật, dâng lên trước án, kính cẩn dâng hương, dâng lễ, cúi xin Mẫu Thượng Ngàn từ bi chứng giám.

Nguyện xin Mẫu ban cho:

• Quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
• Gia đạo bình an, sức khỏe dồi dào, công việc hanh thông.
• Lộc tài phát đạt, phúc thọ viên mãn, mọi điều như ý.

Chúng con cúi xin Mẫu Thượng Ngàn chứng minh lòng thành, phù hộ độ trì, che chở chúng con vượt qua mọi khó khăn, tai ương, hướng đến cuộc sống an lành, hạnh phúc.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con lạy Đức Mẫu Thượng Ngàn, ngự tại Đền Đông Cuông linh thiêng, nơi Mẫu giáng sinh và ngự trị, phù hộ độ trì cho muôn dân.

Hôm nay, ngày... tháng... năm..., tín chủ con tên là..., ngụ tại..., cùng gia quyến, thành tâm sắm sửa hương hoa lễ vật, dâng lên trước án, kính cẩn dâng hương, dâng lễ, cúi xin Mẫu Thượng Ngàn từ bi chứng giám.

Nguyện xin Mẫu ban cho:

• Quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
• Gia đạo bình an, sức khỏe dồi dào, công việc hanh thông.
• Lộc tài phát đạt, phúc thọ viên mãn, mọi điều như ý.

Chúng con cúi xin Mẫu Thượng Ngàn chứng minh lòng thành, phù hộ độ trì, che chở chúng con vượt qua mọi khó khăn, tai ương, hướng đến cuộc sống an lành, hạnh phúc.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con lạy Đức Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế, hiệu Thiên chí tôn, Ngọc Hoàng Đại Đế.

Con lạy Đức Mẫu Thượng Ngàn, ngự tại Đền Đông Cuông linh thiêng, nơi Mẫu giáng sinh và ngự trị, phù hộ độ trì cho muôn dân.

Hôm nay, ngày... tháng... năm..., tín chủ con tên là..., ngụ tại..., cùng gia quyến, thành tâm sắm sửa hương hoa lễ vật, dâng lên trước án, kính cẩn dâng hương, dâng lễ, cúi xin Công Đồng Tứ Phủ từ bi chứng giám.

Nguyện xin Chư Thánh ban cho:

• Quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
• Gia đạo bình an, sức khỏe dồi dào, công việc hanh thông.
• Lộc tài phát đạt, phúc thọ viên mãn, mọi điều như ý.

Chúng con cúi xin Công Đồng Tứ Phủ chứng minh lòng thành, phù hộ độ trì, che chở chúng con vượt qua mọi khó khăn, tai ương, hướng đến cuộc sống an lành, hạnh phúc.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con lạy Đức Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế, hiệu Thiên chí tôn, Ngọc Hoàng Đại Đế.

Con lạy Đức Mẫu Thượng Ngàn, ngự tại Đền Đông Cuông linh thiêng, nơi Mẫu giáng sinh và ngự trị, phù hộ độ trì cho muôn dân.

Hôm nay, ngày... tháng... năm..., tín chủ con tên là..., ngụ tại..., cùng gia quyến, thành tâm sắm sửa hương hoa lễ vật, dâng lên trước án, kính cẩn dâng hương, dâng lễ, cúi xin Mẫu Thượng Ngàn từ bi chứng giám.

Nguyện xin Mẫu ban cho:

• Công danh thăng tiến, sự nghiệp hanh thông, buôn bán phát đạt.
• Tài lộc dồi dào, kinh doanh thuận lợi, tránh tiểu nhân hãm hại.
• Gặp nhiều quý nhân phù trợ, mọi điều như ý.

Chúng con cúi xin Mẫu Thượng Ngàn chứng minh lòng thành, phù hộ độ trì, che chở chúng con vượt qua mọi khó khăn, tai ương, hướng đến cuộc sống an lành, hạnh phúc.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con lạy Đức Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế, hiệu Thiên chí tôn, Ngọc Hoàng Đại Đế.

Con lạy Đức Mẫu Thượng Ngàn, ngự tại Đền Đông Cuông linh thiêng, nơi Mẫu giáng sinh và ngự trị, phù hộ độ trì cho muôn dân.

Hôm nay, ngày... tháng... năm..., tín chủ con tên là..., ngụ tại..., cùng gia quyến, thành tâm sắm sửa hương hoa lễ vật, dâng lên trước án, kính cẩn dâng hương, dâng lễ, cúi xin Mẫu Thượng Ngàn từ bi chứng giám.

Nguyện xin Mẫu ban cho:

• Quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
• Gia đạo bình an, sức khỏe dồi dào, công việc hanh thông.
• Lộc tài phát đạt, phúc thọ viên mãn, mọi điều như ý.

Chúng con cúi xin Mẫu Thượng Ngàn chứng minh lòng thành, phù hộ độ trì, che chở chúng con vượt qua mọi khó khăn, tai ương, hướng đến cuộc sống an lành, hạnh phúc.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)