Lễ Hội Đền Và Sơn Tây: Hành Trình Về Miền Đất Linh Thiêng Xứ Đoài

Đền Và, còn được gọi là Đông Cung, tọa lạc tại thôn Vân Gia, phường Trung Hưng, thị xã Sơn Tây, Hà Nội. Đây là một trong tứ cung của xứ Đoài, thờ phụng Đức Thánh Tản Viên Sơn Thánh – vị thần đứng đầu trong "Tứ bất tử" của tín ngưỡng dân gian Việt Nam.

Ngôi đền nằm trên một ngọn đồi nhỏ, được bao quanh bởi rừng lim cổ thụ xanh mát và những cánh đồng lúa bát ngát, tạo nên không gian yên bình và tĩnh lặng. Với quy mô lớn nhất trong gần 200 di tích lịch sử ở xứ Đoài, Đền Và không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn là điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn tìm hiểu về văn hóa và lịch sử địa phương.

Đền Và được Nhà nước xếp hạng là Di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia từ năm 1964, khẳng định giá trị quan trọng của di tích này trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Lễ hội Đền Và tại thị xã Sơn Tây, Hà Nội, được tổ chức hai lần trong năm:

• Lễ hội mùa xuân: Diễn ra từ ngày 14 đến ngày 17 tháng Giêng âm lịch. Trong đó, ngày 15 tháng Giêng là ngày chính hội với nhiều nghi thức và hoạt động văn hóa đặc sắc.
• Lễ hội mùa thu (Lễ hội Đả Ngư): Tổ chức vào ngày 15 tháng Chín âm lịch, tập trung vào các nghi lễ truyền thống và hoạt động cộng đồng.

Đặc biệt, vào các năm Tý, Ngọ, Mão, Dậu, lễ hội mùa xuân được tổ chức với quy mô lớn hơn, gọi là năm chính hội, thu hút đông đảo du khách và người dân tham gia.

Lễ hội Đền Và tại thị xã Sơn Tây, Hà Nội, được tổ chức với nhiều nghi thức truyền thống trang trọng và độc đáo, phản ánh sâu sắc bản sắc văn hóa dân tộc. Dưới đây là các nghi thức chính diễn ra trong lễ hội:

1. Lễ phong triều:

   Vào chiều ngày 14 tháng Giêng âm lịch, nghi thức "phong triều" được thực hiện tại hậu cung của đền. Trong lễ này, Đức Thánh Tản được mặc áo, đội mũ, tượng trưng cho việc chuẩn bị ngài tham gia vào các hoạt động của lễ hội.

2. Lễ khai hội và dâng hương:

   Sáng ngày 15 tháng Giêng, lễ khai hội chính thức diễn ra, mở đầu cho chuỗi hoạt động của lễ hội. Sau phần khai mạc, các đại biểu, nhân dân và du khách tiến hành lễ dâng hương, tỏ lòng thành kính và tri ân Đức Thánh Tản.

3. Lễ rước kiệu:

   Đây là nghi thức quan trọng và đặc sắc nhất của lễ hội. Đoàn rước kiệu xuất phát từ Đền Và, đi qua các tuyến phố của thị xã Sơn Tây, tạo nên không khí trang nghiêm và sôi động. Đặc biệt, trong những năm chính hội (các năm Tý, Ngọ, Mão, Dậu), đoàn rước kiệu còn vượt sông Hồng để đến Đền Ngự Dội tại huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc, thực hiện các nghi lễ tế lễ tại đây.

4. Lễ tế chính:

   Diễn ra vào ngày 16 tháng Giêng, lễ tế chính được tổ chức tại Đền Và với sự tham gia của các bô lão và nhân dân địa phương. Nghi thức này nhằm cầu mong quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa và mùa màng bội thu.

5. Lễ hội Đả Ngư:

   Vào ngày 15 tháng Chín âm lịch hàng năm, lễ hội Đả Ngư được tổ chức nhằm tái hiện tích Thánh Tản kéo vó, chế biến món ăn từ cá. Nghi thức này không chỉ mang ý nghĩa tôn vinh Đức Thánh Tản mà còn khuyến khích nghề đánh bắt cá và bảo vệ môi trường sinh thái.

Những nghi thức trên không chỉ thể hiện lòng thành kính đối với Đức Thánh Tản mà còn góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, thu hút đông đảo du khách thập phương tham gia và trải nghiệm.

Lễ hội Đền Và tại thị xã Sơn Tây, Hà Nội, không chỉ nổi bật với các nghi thức truyền thống mà còn hấp dẫn du khách bởi nhiều hoạt động văn hóa và trò chơi dân gian đặc sắc, tạo nên không khí vui tươi và sôi động.

• Cờ tướng:

  Giải đấu cờ tướng thu hút nhiều kỳ thủ tham gia, thể hiện tài trí và chiến thuật, đồng thời tạo cơ hội giao lưu giữa các người chơi.

• Múa rối nước:

  Biểu diễn múa rối nước tái hiện những câu chuyện dân gian, truyền thuyết, mang đến niềm vui và kiến thức văn hóa cho khán giả.

• Liên hoan văn nghệ:

  Các tiết mục ca múa nhạc, diễn xướng dân gian được trình diễn bởi các nghệ sĩ và nhóm văn nghệ địa phương, góp phần tôn vinh bản sắc văn hóa vùng miền.

• Bịt mắt đập bóng:

  Trò chơi đòi hỏi sự khéo léo và định hướng tốt, mang lại tiếng cười và niềm vui cho cả người chơi và khán giả.

• Nấu cơm thi:

  Cuộc thi nấu cơm giữa các đội, thể hiện sự nhanh nhẹn và kỹ năng nấu nướng, đồng thời tôn vinh truyền thống ẩm thực địa phương.

• Nhảy bao bố:

  Trò chơi vận động vui nhộn, yêu cầu sự phối hợp và sức bền, thu hút đông đảo người tham gia.

• Kéo co:

  Trò chơi thể hiện tinh thần đồng đội và sức mạnh tập thể, luôn là điểm nhấn sôi động trong lễ hội.

• Giải bóng đá mừng Xuân:

  Giải đấu bóng đá được tổ chức nhằm chào mừng năm mới, tạo sân chơi lành mạnh và gắn kết cộng đồng.

Những hoạt động này không chỉ góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống mà còn tạo nên không khí lễ hội sôi động, thu hút đông đảo du khách thập phương tham gia và trải nghiệm.

Lễ hội Đền Và tại thị xã Sơn Tây, Hà Nội, không chỉ là một sự kiện tín ngưỡng quan trọng mà còn mang nhiều ý nghĩa và giá trị văn hóa sâu sắc, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc.

• Tôn vinh Đức Thánh Tản Viên:

  Lễ hội là dịp để nhân dân tưởng nhớ và tri ân công lao của Đức Thánh Tản Viên, vị thần đứng đầu trong "Tứ bất tử" của tín ngưỡng dân gian Việt Nam, người đã có công giúp dân chống thiên tai, bảo vệ mùa màng và dạy dân nhiều nghề truyền thống.

• Kết nối cộng đồng:

  Thông qua các nghi thức và hoạt động trong lễ hội, mối quan hệ gắn kết giữa các làng xã, đặc biệt là giữa nhân dân hai vùng Sơn Tây (Hà Nội) và Vĩnh Tường (Vĩnh Phúc), được củng cố và phát triển, thể hiện tinh thần đoàn kết và giao lưu văn hóa.

• Bảo tồn văn hóa truyền thống:

  Những nghi thức tế lễ, rước kiệu, cùng các trò chơi dân gian như cờ tướng, múa rối nước, kéo co, nhảy bao bố... được tổ chức trong lễ hội giúp duy trì và truyền bá các giá trị văn hóa truyền thống đến các thế hệ sau.

• Phát triển du lịch và kinh tế địa phương:

  Lễ hội thu hút đông đảo du khách thập phương, tạo điều kiện thúc đẩy du lịch và góp phần phát triển kinh tế cho khu vực, đồng thời giới thiệu nét đẹp văn hóa của địa phương đến với bạn bè trong và ngoài nước.

• Giáo dục đạo lý "Uống nước nhớ nguồn":

  Thông qua việc tôn vinh và tưởng nhớ công lao của Đức Thánh Tản Viên, lễ hội giáo dục cho thế hệ trẻ về truyền thống biết ơn và trân trọng những giá trị lịch sử, văn hóa của dân tộc.

Những giá trị trên đã giúp Lễ hội Đền Và trở thành một di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần và giữ gìn bản sắc văn hóa Việt Nam.

Khi đến chiêm bái tại Đền Và, nơi thờ Đức Thánh Tản Viên Sơn Thánh, việc thực hiện bài văn khấn trang trọng thể hiện lòng thành kính và tôn nghiêm. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng:

Nhạc Phủ Thánh Đế Văn

Động sơn trang cùng thượng ngàn thánh phủ

Đức Tản Viên là đấng chủ sơn lâm

Nổi lên cơn gió cuốn ầm ầm

Di sơn đảo hải để cứu dân thoát nạn

Cõi Nam bang được nhờ ơn đại thánh

Đất Sơn Tây, và Tản Lĩnh ngất cao

Đôi bên trái phải bộ tào

Tam thập lục động ra vào cai quản

Chốn sơn lâm của muôn loài cầm thú

Nhờ thánh ân của Nhạc Phủ thần vương

Lại thêm với bát bộ sơn trang

Dời non chuyển núi phép ngày càng thần thông

Nay ngưỡng trông thánh vương soi xét

Độ thanh đồng khắp hết gần xa.

Thực hiện bài văn khấn này với tâm thế trang nghiêm và lòng thành kính sẽ giúp người hành lễ bày tỏ sự tôn trọng và biết ơn đối với Đức Thánh Tản Viên Sơn Thánh.

Khi đến dâng hương tại đền, việc đọc bài văn khấn trang trọng thể hiện lòng thành kính và tôn nghiêm đối với các vị thần linh. Dưới đây là một bài văn khấn thường được sử dụng:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Hương tử con là…

Ngụ tại…

Hôm nay là ngày… tháng… năm…

Hương tử con đến nơi… thành tâm kính nghĩ: Đức Đại Vương nhận mệnh Thiên đình giáng lâm ở nước Việt Nam làm Bản cảnh Thành Hoàng chủ tể một phương bấy nay ban phúc lành che chở cho dân. Nay hương tử chúng con thành tâm dâng lên lễ bạc, hiến tế hương hoa, phẩm oản…

Cầu mong đức Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương chứng giám, rủ lòng thương xót, phù hộ che chở cho chúng con sức khỏe dồi dào, mọi sự tốt lành, lắm tài nhiều lộc, an khang thịnh vượng, sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm.

Hương tử con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Thực hiện bài văn khấn này với tâm thế trang nghiêm và lòng thành kính sẽ giúp người hành lễ bày tỏ sự tôn trọng và biết ơn đối với các vị thần linh tại đền.

Trong nghi thức rước kiệu tại Lễ hội Đền Và Sơn Tây, người dân và du khách thường đọc bài văn khấn nhằm cầu xin bình an, may mắn và bày tỏ lòng thành kính đối với Đức Thánh Tản Viên. Dưới đây là mẫu văn khấn khi tham gia lễ rước:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy ngài Đức Thánh Tản Viên Sơn Thánh – vị thần linh thiêng cai quản vùng Ba Vì, Sơn Tây.

Hương tử con là…

Ngụ tại…

Hôm nay nhân ngày mở hội, con cùng nhân dân trong làng, trong xã, thành tâm tham gia đoàn rước Thánh, với lòng kính ngưỡng sâu sắc.

Ngưỡng mong Đức Thánh Tản giáng lâm chứng giám lòng thành, gia hộ cho dân an, nước thịnh, mùa màng tốt tươi, nhà nhà no ấm, sức khỏe dồi dào, vận khí hanh thông.

Nguyện cầu quốc thái dân an, gia đạo bình an, công việc thuận lợi, tâm an chí sáng.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước linh vị cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Khi tham gia lễ rước, mỗi người đều mang trong mình sự thành kính, hòa vào dòng người trong không khí linh thiêng và rộn ràng để gìn giữ và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống dân tộc.

Trong các dịp lễ tại Đền Và Sơn Tây, việc cầu nguyện cho gia đình được bình an, hạnh phúc là một nét đẹp truyền thống. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng cùng chư vị Đại Vương.

Hương tử con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay, ngày... tháng... năm..., con cùng gia đình thành tâm dâng hương, kính lễ trước chư vị Tôn thần.

Ngưỡng mong chư vị chứng giám lòng thành, phù hộ độ trì cho gia đình chúng con:

• Sức khỏe dồi dào, thân tâm an lạc.
• Công việc hanh thông, tài lộc dồi dào.
• Gia đạo hòa thuận, trên dưới thuận hòa.
• Con cháu học hành tấn tới, thi cử đỗ đạt.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được chư vị Tôn thần phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Việc đọc văn khấn với lòng thành kính sẽ giúp gia đình nhận được sự gia hộ, mang lại bình an và hạnh phúc trong cuộc sống.

Đầu năm, việc đến đền chùa cầu xin lộc được nhiều người thực hiện để mong một năm mới may mắn, tài lộc dồi dào. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng khi xin lộc đầu năm tại đền:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng cùng chư vị Đại Vương.

Hương tử con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay, ngày... tháng... năm..., con cùng gia đình thành tâm dâng hương, kính lễ trước chư vị Tôn thần.

Ngưỡng mong chư vị chứng giám lòng thành, phù hộ độ trì cho gia đình chúng con:

• Sức khỏe dồi dào, thân tâm an lạc.
• Công việc hanh thông, tài lộc dồi dào.
• Gia đạo hòa thuận, trên dưới thuận hòa.
• Con cháu học hành tấn tới, thi cử đỗ đạt.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được chư vị Tôn thần phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Việc đọc văn khấn với lòng thành kính sẽ giúp gia đình nhận được sự gia hộ, mang lại bình an và hạnh phúc trong cuộc sống.

Sau khi ước nguyện tại Đền Và đã thành hiện thực, việc thực hiện lễ tạ là biểu hiện của lòng biết ơn và sự kính trọng đối với Đức Thánh Tản Viên Sơn Thánh. Dưới đây là bài văn khấn lễ tạ mà quý vị có thể tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Kính lạy:

• Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
• Ngài Đông Cung Thượng đẳng tối linh Tản Viên Sơn Thánh.
• Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.
• Ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa.
• Ngài Định phúc Táo quân.
• Các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long Mạch, Tài thần.
• Các chư vị Tôn thần cai quản trong khu vực này.

Hôm nay là ngày... tháng... năm..., tín chủ con là... cùng gia đình, ngụ tại..., thành tâm sửa biện hương hoa, lễ vật và các thứ cúng dâng, bày lên trước án, kính mời Đức Thánh Tản Viên Sơn Thánh cùng chư vị Tôn thần.

Nhờ ơn các ngài, con đã được toại nguyện điều mong ước. Nay tín chủ con thành tâm kính lễ, xin tạ ơn các ngài đã phù hộ độ trì, ban phước lành. Cúi mong các ngài tiếp tục che chở, độ trì cho gia đình chúng con luôn mạnh khỏe, bình an, vạn sự tốt lành.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)