Lễ Hội Đền Và: Hành trình tâm linh và văn hóa xứ Đoài

Đền Và, còn được gọi là Đông Cung, tọa lạc tại thôn Vân Gia, phường Trung Hưng, thị xã Sơn Tây, Hà Nội. Đây là một trong những di tích lịch sử - văn hóa quan trọng, thờ phụng Đức Thánh Tản Viên, vị thần đứng đầu trong "Tứ bất tử" của tín ngưỡng dân gian Việt Nam.

Ngôi đền nằm trên đồi Kim Quy, một quả đồi hình rùa vàng đang bơi về phía mặt trời, tạo nên khung cảnh thiên nhiên hữu tình và linh thiêng. Kiến trúc đền được thiết kế theo nghi lễ triều đình phong kiến, với ba ngai thờ Tam vị Thánh Tản, cùng các ban thờ Tứ trụ triều đình, văn võ bá quan và nhiều vị thần khác.

Đền Và không chỉ là nơi thờ cúng tâm linh mà còn là điểm đến văn hóa, lịch sử hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách và người hành hương mỗi năm.

Đền Và tổ chức hai kỳ lễ hội chính hàng năm, thu hút đông đảo du khách và người dân địa phương tham gia.

• Lễ hội mùa Xuân:

  Diễn ra từ ngày 14 đến ngày 17 tháng Giêng âm lịch. Trong các năm Tý, Ngọ, Mão, Dậu, lễ hội được tổ chức lớn với sự tham gia của 8 làng thờ Đức Thánh Tản. Điểm nhấn là lễ rước long ngai bài vị Tam vị Đức Thánh Tản qua sông Hồng đến đền Ngự Dội ở Vĩnh Phúc để tế lễ, sau đó quay trở lại Đền Và. Nghi thức rước kiệu với màn xoay tròn, tung kiệu tại các ngã tư và tục 'chui kiệu' là nét độc đáo thu hút du khách.

• Lễ hội mùa Thu (Lễ hội Đả Ngư):

  Diễn ra vào ngày 15 tháng 9 âm lịch hàng năm. Người dân các thôn Vân Gia, Nghĩa Phủ, Thanh Trì, Mai Trai tập trung tại sông Tích để tham gia đánh bắt cá tập thể, tái hiện cảnh Thánh Tản Viên dạy dân đánh cá. Cá bắt được dùng để tế Thánh và chia sẻ trong cộng đồng, thể hiện tinh thần đoàn kết và tôn vinh nghề đánh cá truyền thống.

Lễ hội Đền Và diễn ra với nhiều hoạt động phong phú, kết hợp giữa phần lễ trang nghiêm và phần hội sôi động, thu hút đông đảo du khách và người dân tham gia.

• Lễ rước kiệu Thánh:

  Vào ngày 15 tháng Giêng âm lịch, từ sáng sớm, đoàn rước kiệu khởi hành từ Đền Và, đi qua các tuyến phố của thị xã Sơn Tây, sau đó đến bến sông Hồng. Tại đây, kiệu được đưa lên thuyền để vượt sông sang Đền Ngự Dội ở huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc, nơi diễn ra lễ tế Thánh. Buổi chiều cùng ngày, đoàn rước kiệu trở về Đền Và, hoàn thành nghi thức rước truyền thống.

• Lễ tế chính:

  Diễn ra vào ngày 16 tháng Giêng tại Đền Và, với sự tham gia của các bô lão và người dân địa phương, nhằm tôn vinh và tưởng nhớ công đức của Đức Thánh Tản Viên.

• Các trò chơi dân gian và hoạt động văn hóa:

  Trong suốt thời gian diễn ra lễ hội, khu vực đồi Lim và sân Đền Và trở nên nhộn nhịp với nhiều trò chơi truyền thống như cờ tướng, múa rối nước, cùng các chương trình văn nghệ quần chúng, tạo không khí vui tươi, gắn kết cộng đồng.

Lễ hội Đền Và không chỉ là sự kiện văn hóa tâm linh quan trọng của vùng xứ Đoài mà còn nổi bật với những nét đặc sắc riêng biệt, thu hút đông đảo du khách và người dân tham gia.

• Lễ rước long ngai bài vị Tam vị Đức Thánh Tản:

  Đây là tâm điểm của lễ hội, diễn ra vào các năm Tý, Ngọ, Mão, Dậu. Đoàn rước kiệu khởi hành từ Đền Và, đi qua các phố của thị xã Sơn Tây, sau đó vượt sông Hồng sang Đền Ngự Dội ở Vĩnh Phúc để tế lễ, rồi quay trở lại Đền Và. Nghi thức này thể hiện sự kết nối văn hóa giữa hai vùng và tôn vinh công đức của Đức Thánh Tản Viên.

• Màn xoay tròn và tung kiệu tại các ngã tư đường phố:

  Trong quá trình rước kiệu, tại các ngã tư, đoàn rước thực hiện nghi thức xoay tròn và tung kiệu, tạo nên không khí sôi động, thu hút sự chú ý và tham gia của đông đảo người dân và du khách.

• Trò chơi dân gian và hoạt động văn hóa truyền thống:

  Trong suốt thời gian diễn ra lễ hội, nhiều trò chơi dân gian như cờ tướng, múa rối nước, liên hoan văn nghệ, bịt mắt đập bóng, nấu cơm thi, nhảy bao bố, kéo co và giải bóng đá được tổ chức, tạo nên không gian vui tươi, gắn kết cộng đồng.

• Giao lưu văn hóa giữa hai vùng Sơn Tây và Vĩnh Tường:

  Lễ hội Đền Và là cầu nối giao lưu văn hóa giữa nhân dân hai vùng bên bờ sông Hồng, củng cố và tăng cường khối đoàn kết cộng đồng, thể hiện niềm tin và lòng tôn kính đối với Đức Thánh Tản Viên.

Để đảm bảo Lễ hội Đền Và diễn ra thành công và an toàn, công tác tổ chức và chuẩn bị được thực hiện kỹ lưỡng với các nội dung chính sau:

• Thời gian và địa điểm tổ chức:

  Lễ hội diễn ra từ ngày 11/2 đến 14/2/2025 (tức từ ngày 14 đến 17 tháng Giêng âm lịch) tại khu Di tích Quốc gia Đền Và, phường Trung Hưng, thị xã Sơn Tây.

• Phân công trách nhiệm:

  Ủy ban Nhân dân phường Trung Hưng đóng vai trò chủ trì, phối hợp với các phường Viên Sơn, Phú Thịnh và xã Vĩnh Ninh (huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc) để tổ chức các hoạt động trong lễ hội.

• Các hoạt động phần lễ:

  Gồm lễ phong triều, khai mạc, tế chính và các nghi thức truyền thống khác, được thực hiện trang trọng và đúng nghi thức.

• Các hoạt động phần hội:

  Tổ chức các trò chơi dân gian như cờ tướng, múa rối nước, bịt mắt đập bóng, nấu cơm thi, nhảy bao bố, kéo co và giải bóng đá mừng Đảng, mừng Xuân, tạo không khí vui tươi, phấn khởi cho người dân và du khách.

• Cơ sở vật chất và tiện ích:

  Bố trí xe điện miễn phí đưa đón du khách từ bãi gửi xe đến lối vào đền, lắp đặt thêm nhà vệ sinh công cộng di động và khu vực trưng bày sinh vật cảnh để phục vụ nhu cầu tham quan và nghỉ ngơi của du khách.

• Đảm bảo an ninh trật tự:

  Phối hợp với các lực lượng chức năng để duy trì an ninh, trật tự và an toàn giao thông trong suốt thời gian diễn ra lễ hội.

Lễ hội Đền Và năm 2025 đã diễn ra thành công tốt đẹp tại khu Di tích Quốc gia Đền Và, phường Trung Hưng, thị xã Sơn Tây, Hà Nội, từ ngày 11 đến 14 tháng 2 năm 2025 (tức từ ngày 14 đến 17 tháng Giêng âm lịch).

Phần lễ bao gồm các hoạt động chính:

• Lễ phong triều: Tổ chức vào chiều ngày 11/2/2025 (14 tháng Giêng).
• Lễ khai mạc và tế chính: Diễn ra vào sáng ngày 12/2/2025 (15 tháng Giêng).
• Lễ tế tại đền: Thực hiện vào sáng ngày 13/2/2025 (16 tháng Giêng).
• Lễ tế tạ: Kết thúc lễ hội vào sáng ngày 14/2/2025 (17 tháng Giêng).

Phần hội sôi động với nhiều trò chơi dân gian và hoạt động văn hóa, thể thao như:

• Cờ tướng: Chiều ngày 11/2/2025.
• Múa rối nước: Chiều và tối ngày 11/2/2025.
• Liên hoan văn nghệ: Tối ngày 12/2/2025.
• Bịt mắt đập bóng, nấu cơm thi: Sáng ngày 13/2/2025.
• Nhảy bao bố, kéo co: Chiều ngày 13/2/2025.

Ban tổ chức đã chú trọng đến việc tạo điều kiện thuận lợi cho du khách bằng cách bố trí xe điện miễn phí đưa đón từ bãi gửi xe đến cổng đền, lắp đặt thêm nhà vệ sinh công cộng di động và khu vực trưng bày sinh vật cảnh, góp phần nâng cao trải nghiệm tham quan và tham gia lễ hội của du khách.

Để bày tỏ lòng thành kính và cầu nguyện sự phù hộ của Đức Thánh Tản Viên, quý vị có thể tham khảo bài văn khấn sau:

Nhạc Phủ Thánh Đế Văn

Động sơn trang thượng ngàn thánh phủ

Đức Tản Viên đấng chủ sơn lâm

Nổi cơn gió cuốn ầm ầm

Di sơn đảo hải cứu dân thoát nạn

Cõi Nam bang nhờ ơn đại thánh

Đất Sơn Tây, Tản Lĩnh ngất cao

Đôi bên tả hữu bộ tào

Tam thập lục động ra vào quản cai

Chốn sơn lâm muôn loài cầm thú

Nhờ thánh ân Nhạc Phủ thần vương

Lại thêm bát bộ sơn trang

Dời non chuyển núi phép càng thần thông

Nay ngưỡng trông thánh vương soi xét

Độ thanh đồng khắp hết gần xa

Độ cho khang thái cửa nhà

Cây tài nhánh lộc nở hoa bốn mùa

Khắp thôn bản gió mưa hòa thuận

Cõi lâm sơn ngàn mận ngàn mơ

Đỉnh non gió thổi phất phơ

Suối reo thác đổ tiếng tơ chạnh lòng

Chúng đệ tử một lòng thành kính

Tiến văn trình thỉnh thánh giáng lâm

Chữ rằng thánh giáng lưu ân

Sơn trang lưu lộc thiên xuân thọ trường.

Quý vị nên đọc bài văn khấn này với tâm thế trang nghiêm, thành kính khi dâng lễ tại Đền Và hoặc các nơi thờ Đức Thánh Tản Viên.

Để bày tỏ lòng thành kính và cầu nguyện sự phù hộ của Đức Thánh Tản Viên cùng chư vị thần linh tại Đền Và trong dịp khai hội, quý vị có thể tham khảo bài văn khấn sau:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Đức Thánh Tản Viên, chư vị Thánh linh cai quản tại Đền Và.

Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ..., nhằm dịp khai hội Đền Và.

Tín chủ con là: ...........................................................

Ngụ tại: ...................................................................

Thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án.

Chúng con kính mời Đức Thánh Tản Viên, chư vị Thánh linh hiển linh trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Cúi xin các Ngài phù hộ độ trì cho chúng con và gia đình được mạnh khỏe, bình an, công việc hanh thông, sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Quý vị nên đọc bài văn khấn này với tâm thế trang nghiêm, thành kính khi dâng lễ tại Đền Và trong dịp khai hội.

Trong các lễ hội truyền thống như Lễ hội Đền Và, nghi thức rước kiệu đóng vai trò quan trọng, thể hiện lòng thành kính đối với các vị thần linh. Dưới đây là bài văn khấn rước kiệu mà quý vị có thể tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Đức Thánh Tản Viên, chư vị Thánh linh cai quản tại Đền Và.

Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ..., nhằm dịp Lễ hội Đền Và.

Tín chủ con là: ...........................................................

Ngụ tại: ...................................................................

Thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án.

Chúng con kính mời Đức Thánh Tản Viên, chư vị Thánh linh hiển linh trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Cúi xin các Ngài phù hộ độ trì cho chúng con và gia đình được mạnh khỏe, bình an, công việc hanh thông, sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Quý vị nên đọc bài văn khấn này với tâm thế trang nghiêm, thành kính khi tham gia nghi thức rước kiệu tại Lễ hội Đền Và.

Sau khi hoàn thành nghi thức cầu khấn tại Đền Và, việc thực hiện lễ tạ là biểu hiện của lòng thành kính và biết ơn đối với các vị thần linh đã chứng giám và phù hộ. Dưới đây là bài văn khấn lễ tạ mà quý vị có thể tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Đức Thánh Tản Viên, chư vị Thánh linh cai quản tại Đền Và.

Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ..., tín chủ con tên là: ...........................................................

Ngụ tại: ...................................................................

Thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án.

Chúng con kính mời Đức Thánh Tản Viên, chư vị Thánh linh hiển linh trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con xin tạ ơn các Ngài đã phù hộ độ trì cho chúng con và gia đình được mạnh khỏe, bình an, công việc hanh thông, sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm.

Cúi xin các Ngài tiếp tục che chở, dẫn dắt chúng con trên mọi nẻo đường.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Khi đọc bài văn khấn này, quý vị nên giữ tâm thế trang nghiêm, thành kính, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với các vị thần linh tại Đền Và.

Trong không gian linh thiêng của Đền Và, việc thực hiện nghi thức cầu quốc thái dân an thể hiện lòng thành kính và nguyện vọng cho đất nước hòa bình, nhân dân ấm no. Dưới đây là bài văn khấn cầu quốc thái dân an mà quý vị có thể tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Đức Thánh Tản Viên, chư vị Thánh linh cai quản tại Đền Và.

Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ..., tín chủ con tên là: ...........................................................

Ngụ tại: ...................................................................

Thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án.

Chúng con kính mời Đức Thánh Tản Viên, chư vị Thánh linh hiển linh trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con xin cầu nguyện cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, đất nước phồn vinh, nhân dân ấm no, hạnh phúc.

Cúi xin các Ngài phù hộ độ trì cho đất nước Việt Nam ngày càng phát triển, nhân dân đoàn kết, cuộc sống ngày càng thịnh vượng.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Khi đọc bài văn khấn này, quý vị nên giữ tâm thế trang nghiêm, thành kính, thể hiện lòng biết ơn và nguyện vọng chân thành đối với các vị thần linh tại Đền Và.

Để cầu nguyện cho công danh và học hành thuận lợi tại Đền Và, quý vị có thể tham khảo bài văn khấn sau:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Đức Thánh Tản Viên Sơn Thánh cùng chư vị Thần linh cai quản tại Đền Và.

Hôm nay là ngày... tháng... năm...

Tín chủ con là: (Họ và tên)

Ngụ tại: (Địa chỉ)

Thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, kính dâng lên Đức Thánh Tản Viên Sơn Thánh và chư vị Thần linh. Cúi xin các ngài chứng giám lòng thành, ban phước lành, phù hộ độ trì cho con được:

• Trí tuệ minh mẫn, học hành tấn tới.
• Thi cử đỗ đạt, công danh như ý.
• Sự nghiệp hanh thông, gặp nhiều may mắn.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Khi đến dâng lễ vật tại Đền Và, quý vị có thể tham khảo bài văn khấn sau để bày tỏ lòng thành kính và cầu mong sự phù hộ:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy Đức Thánh Tản Viên Sơn Thánh cùng chư vị Thánh linh cai quản tại Đền Và.

Tín chủ con là: (Họ và tên)

Ngụ tại: (Địa chỉ)

Hôm nay là ngày... tháng... năm..., tín chủ con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, kính dâng lên Đức Thánh Tản Viên Sơn Thánh và chư vị Thánh linh. Cúi xin các ngài chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho chúng con và gia đình:

• Sức khỏe dồi dào, thân tâm an lạc.
• Công việc hanh thông, tài lộc tăng tiến.
• Gia đạo hòa thuận, hạnh phúc viên mãn.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)