Lễ Hội Gióng Được UNESCO Công Nhận: Di Sản Văn Hóa Phi Vật Thể Của Nhân Loại

Lễ hội Gióng là một lễ hội truyền thống hàng năm được tổ chức tại nhiều địa điểm ở Hà Nội để tưởng nhớ và tôn vinh Thánh Gióng, một trong Tứ Bất Tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Thánh Gióng được biết đến như vị anh hùng huyền thoại đã đánh bại giặc Ân, bảo vệ đất nước.

Hai lễ hội Gióng tiêu biểu nhất diễn ra tại:

• Đền Phù Đổng (xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm): Tổ chức từ ngày 7 đến 9 tháng 4 âm lịch, nơi Thánh Gióng sinh ra.
• Đền Sóc (xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn): Tổ chức từ ngày 6 đến 8 tháng Giêng âm lịch, nơi Thánh Gióng bay về trời.

Ngoài ra, còn hơn 10 lễ hội Gióng khác được tổ chức tại các địa phương như Thống Nhất (huyện Thường Tín), Đổng Xuyên, Chi Nam (huyện Gia Lâm), Phù Lỗ Đoài, Thanh Nhàn, Xuân Lai (huyện Sóc Sơn), Sơn Du, Cán Khê, Đống Đồ (huyện Đông Anh), Xuân Tảo (phường Xuân Đỉnh, quận Bắc Từ Liêm), và Hội Xá (quận Long Biên).

Đặc trưng của lễ hội Gióng là việc tái hiện sinh động các trận đánh của Thánh Gióng và nhân dân Văn Lang chống lại giặc Ân, thông qua các màn diễn xướng dân gian, rước kiệu, múa cờ và nhiều nghi thức truyền thống khác. Lễ hội không chỉ thể hiện lòng biết ơn đối với vị anh hùng dân tộc mà còn giáo dục các thế hệ sau về lòng yêu nước và tinh thần đoàn kết.

Với những giá trị văn hóa đặc sắc và ý nghĩa sâu sắc, năm 2010, UNESCO đã công nhận lễ hội Gióng tại đền Phù Đổng và đền Sóc là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, góp phần khẳng định và tôn vinh di sản văn hóa phong phú của Việt Nam trên trường quốc tế.

Hội Gióng, một lễ hội truyền thống nổi bật của Việt Nam, đã trải qua một hành trình đầy ý nghĩa để được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Quá trình công nhận diễn ra như sau:

1. Chuẩn bị hồ sơ đề cử: Thành phố Hà Nội phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng các cơ quan liên quan tiến hành xây dựng hồ sơ đề cử cho Hội Gióng tại đền Phù Đổng và đền Sóc. Hồ sơ này được hoàn thiện và gửi tới UNESCO vào tháng 8 năm 2009.
2. Thẩm định và đánh giá: UNESCO tiến hành xem xét hồ sơ dựa trên các tiêu chí về giá trị văn hóa, lịch sử và tính đại diện của lễ hội. Hội Gióng được đánh giá cao nhờ khả năng tái hiện sinh động truyền thuyết Thánh Gióng và vai trò quan trọng trong việc bảo tồn, truyền bá các giá trị văn hóa truyền thống.
3. Quyết định công nhận: Vào ngày 16 tháng 11 năm 2010, tại kỳ họp thứ 5 của Ủy ban Liên chính phủ theo Công ước năm 2003 của UNESCO, diễn ra tại Nairobi, Kenya, Hội Gióng ở đền Phù Đổng và đền Sóc chính thức được ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Việc công nhận này không chỉ tôn vinh giá trị văn hóa độc đáo của Hội Gióng mà còn góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về việc bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam trên trường quốc tế.

Hội Gióng tại đền Phù Đổng là một lễ hội truyền thống quan trọng, được tổ chức hàng năm để tưởng nhớ và tôn vinh Thánh Gióng, vị anh hùng huyền thoại trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Lễ hội diễn ra tại xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội, nơi được coi là quê hương của Thánh Gióng.

Thời gian tổ chức lễ hội kéo dài từ ngày 6 đến ngày 12 tháng 4 Âm lịch, với các nghi thức chính diễn ra vào ngày 9 tháng 4. Các hoạt động trong lễ hội bao gồm:

• Rước kiệu: Đoàn rước kiệu Thánh Gióng được tổ chức long trọng với sự tham gia của đông đảo người dân địa phương và du khách.
• Diễn xướng: Tái hiện các trận đánh oai hùng của Thánh Gióng chống lại giặc ngoại xâm, thể hiện tinh thần yêu nước và ý chí quật cường của dân tộc.
• Lễ tế: Nghi thức tế lễ trang nghiêm tại đền thờ Thánh Gióng, cầu cho quốc thái dân an, mùa màng bội thu.

Hội Gióng tại đền Phù Đổng không chỉ là dịp để người dân bày tỏ lòng biết ơn đối với Thánh Gióng mà còn là cơ hội để thế hệ trẻ hiểu hơn về lịch sử, truyền thống văn hóa của dân tộc, qua đó góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị tốt đẹp của di sản văn hóa Việt Nam.

Hội Gióng tại đền Sóc là một lễ hội truyền thống quan trọng, được tổ chức hàng năm để tưởng nhớ và tôn vinh Đức Thánh Gióng, vị anh hùng huyền thoại trong lịch sử Việt Nam. Lễ hội diễn ra tại Khu di tích đền Sóc, xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn, Hà Nội, từ ngày 6 đến ngày 8 tháng Giêng âm lịch.

Các nghi thức chính trong lễ hội bao gồm:

• Lễ khai hội: Bắt đầu vào sáng sớm ngày 6 tháng Giêng với các hoạt động dâng hương, rước lễ và tế lễ của các thôn làng. Tám lễ vật truyền thống được cung tiến gồm giò hoa tre, thần mã (ngựa chiến), voi chiến, trầu cau, ngà voi, cỏ voi, nữ tướng trẻ và cầu húc.
• Lễ rước nước: Đoàn người rước hai chum nước thiêng từ đền Thượng đến đền Mẫu, thực hiện nghi thức múc nước và lọc qua vải trước khi đổ vào chum.
• Lễ dâng hương: Người dân và du khách thập phương dâng hương tại đền Thượng để tưởng nhớ công đức của Thánh Gióng.

Phần hội diễn ra sôi nổi với nhiều trò chơi dân gian và hoạt động văn hóa nghệ thuật như:

• Đi cà kheo
• Đập niêu đất
• Hội thi nấu cơm
• Hội thi cầu húc
• Biểu diễn văn hóa, nghệ thuật truyền thống

Điểm đặc biệt trong lễ hội là tục lệ dâng giò hoa tre, tượng trưng cho roi ngựa của Thánh Gióng. Những thanh tre cật vót mỏng, đầu tuốt bông nhuộm phẩm màu được dâng lên đền Thượng, sau đó rước xuống đền Hạ và phát cho người dân và du khách làm lộc may mắn đầu xuân.

Hội Gióng tại đền Sóc không chỉ là dịp để người dân bày tỏ lòng biết ơn đối với Đức Thánh Gióng mà còn góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, nâng cao nhận thức cộng đồng về di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Lễ hội Gióng không chỉ là một sự kiện văn hóa truyền thống mà còn mang ý nghĩa sâu sắc đối với cộng đồng và quốc gia. Dưới đây là những khía cạnh quan trọng của lễ hội này:

• Tưởng nhớ và tôn vinh anh hùng dân tộc: Lễ hội Gióng được tổ chức để tưởng nhớ Thánh Gióng, một trong "Tứ bất tử" trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, người đã có công đánh đuổi giặc ngoại xâm, bảo vệ đất nước.
• Kết nối cộng đồng: Lễ hội là dịp để người dân từ nhiều làng xã cùng tham gia, thể hiện tinh thần đoàn kết và gắn kết cộng đồng thông qua các nghi thức và hoạt động chung.
• Bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống: Thông qua việc tái hiện các nghi lễ, diễn xướng dân gian, lễ hội giúp lưu giữ và truyền bá những giá trị văn hóa, lịch sử cho các thế hệ sau.
• Thúc đẩy du lịch và kinh tế địa phương: Lễ hội thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước, góp phần quảng bá hình ảnh địa phương và thúc đẩy phát triển kinh tế.
• Giáo dục lòng yêu nước và tự hào dân tộc: Thông qua các hoạt động trong lễ hội, thế hệ trẻ được giáo dục về lịch sử, truyền thống và lòng yêu nước, từ đó nâng cao ý thức trách nhiệm đối với quê hương, đất nước.

Những giá trị trên đã góp phần quan trọng trong việc UNESCO công nhận Lễ hội Gióng là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, khẳng định tầm quan trọng và sức ảnh hưởng của lễ hội trong việc bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống Việt Nam.

Đền Phù Đổng, tọa lạc tại xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội, là nơi thờ phụng Thánh Gióng – vị anh hùng huyền thoại trong lịch sử Việt Nam. Khi đến dâng hương tại đền, việc chuẩn bị lễ vật và đọc văn khấn đúng nghi thức là rất quan trọng để thể hiện lòng thành kính.

Chuẩn bị lễ vật:

• Lễ chay: Hương, hoa tươi, quả chín, phẩm oản, xôi chè.
• Lễ mặn: Gà luộc, giò chả, trầu cau, rượu trắng.

Văn khấn tại Đền Phù Đổng:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Kính lạy Đức Thánh Phù Đổng Thiên Vương!

Tín chủ con tên là: ...................................................

Ngụ tại: ...............................................................

Hôm nay, ngày ... tháng ... năm ..., tín chủ con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án, kính cẩn tâu trình:

Nhớ đức xưa Thánh Gióng, sinh tại làng Phù Đổng, tuổi nhỏ hiếu trung, vì nước quên mình, đánh đuổi giặc Ân, bảo vệ sơn hà xã tắc. Công đức ấy ngàn năm còn tạc, uy linh lẫm liệt, sáng chói sử xanh.

Chúng con cúi đầu tưởng nhớ, ngưỡng mong Thánh ngài chứng giám lòng thành, phù hộ độ trì cho gia đình chúng con được mạnh khỏe, an khang, vạn sự tốt lành, sở cầu như ý.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Việc dâng lễ và đọc văn khấn tại Đền Phù Đổng thể hiện lòng tri ân sâu sắc đối với Thánh Gióng, đồng thời cầu mong sự bình an và may mắn cho bản thân và gia đình.

Trong ngày chính hội Lễ hội Gióng, việc dâng hương và đọc văn khấn tại đền thờ Thánh Gióng thể hiện lòng thành kính và tri ân đối với vị anh hùng dân tộc. Dưới đây là hướng dẫn về lễ vật cần chuẩn bị và bài văn khấn phù hợp.

Chuẩn bị lễ vật:

• Hương: Một bó hương thơm.
• Đèn hoặc nến: Hai cây nến hoặc đèn cầy.
• Hoa tươi: Hoa sen, hoa cúc hoặc hoa hồng.
• Mâm ngũ quả: Gồm năm loại trái cây tươi như chuối, cam, táo, nho, thanh long.
• Trầu cau: Một đĩa trầu cau têm cánh phượng.
• Xôi: Xôi gấc hoặc xôi đỗ xanh.
• Chè: Chè trôi nước hoặc chè đậu trắng.
• Nước và rượu trắng: Mỗi loại ba chén nhỏ.

Bài văn khấn dâng hương:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Kính lạy Đức Thánh Phù Đổng Thiên Vương!

Tín chủ con tên là: ...................................................

Ngụ tại: ...............................................................

Hôm nay, ngày ... tháng ... năm ..., nhân ngày chính hội, tín chủ con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án, kính cẩn tâu trình:

Nhớ đức xưa Thánh Gióng, sinh tại làng Phù Đổng, tuổi nhỏ hiếu trung, vì nước quên mình, đánh đuổi giặc Ân, bảo vệ sơn hà xã tắc. Công đức ấy ngàn năm còn tạc, uy linh lẫm liệt, sáng chói sử xanh.

Chúng con cúi đầu tưởng nhớ, ngưỡng mong Thánh ngài chứng giám lòng thành, phù hộ độ trì cho gia đình chúng con được mạnh khỏe, an khang, vạn sự tốt lành, sở cầu như ý.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Việc thực hiện nghi lễ dâng hương và đọc văn khấn trong ngày chính hội không chỉ thể hiện lòng tri ân sâu sắc đối với Thánh Gióng mà còn cầu mong sự bình an và may mắn cho bản thân và gia đình.

Trong các dịp lễ tết hoặc khi đến đền, chùa, việc dâng hương và đọc văn khấn cầu bình an, may mắn cho gia đình là một nét đẹp truyền thống của người Việt. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng:

Bài văn khấn cầu bình an và may mắn cho gia đình:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh.

Tín chủ con là: ...................................................

Ngụ tại: ...............................................................

Hôm nay là ngày... tháng... năm..., tín chủ con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án, kính cẩn tâu trình:

Chúng con kính mời các vị Tôn thần, gia tiên tiền tổ, hiển linh chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho gia đình chúng con được mạnh khỏe, bình an, vạn sự tốt lành, sở cầu như ý.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Việc thực hiện nghi lễ dâng hương và đọc văn khấn cầu bình an không chỉ thể hiện lòng thành kính đối với thần linh và tổ tiên mà còn cầu mong sự bình an, may mắn cho bản thân và gia đình.

Sau khi tham gia hành hương tại lễ hội, việc thực hiện nghi thức tạ lễ là cách thể hiện lòng biết ơn và kính trọng đối với các vị thần linh đã phù hộ độ trì. Dưới đây là hướng dẫn về lễ vật cần chuẩn bị và bài văn khấn tạ lễ phù hợp.

Chuẩn bị lễ vật tạ lễ:

• Hương: Một bó hương thơm.
• Đèn hoặc nến: Hai cây nến hoặc đèn cầy.
• Hoa tươi: Hoa sen, hoa cúc hoặc hoa hồng.
• Mâm ngũ quả: Gồm năm loại trái cây tươi như chuối, cam, táo, nho, thanh long.
• Trầu cau: Một đĩa trầu cau têm cánh phượng.
• Xôi: Xôi gấc hoặc xôi đỗ xanh.
• Chè: Chè trôi nước hoặc chè đậu trắng.
• Nước và rượu trắng: Mỗi loại ba chén nhỏ.

Bài văn khấn tạ lễ:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh.

Tín chủ con là: ...................................................

Ngụ tại: ...............................................................

Hôm nay, ngày ... tháng ... năm ..., sau khi hoàn thành chuyến hành hương, tín chủ con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án, kính cẩn tâu trình:

Nhờ ơn chư vị Tôn thần và gia tiên tiền tổ, chuyến hành hương của chúng con đã diễn ra thuận lợi, bình an. Nay tín chủ con kính dâng lễ mọn, lòng thành tạ ơn sự che chở, phù hộ độ trì của chư vị.

Kính mong chư vị tiếp tục gia ân, phù hộ cho gia đình chúng con được mạnh khỏe, an khang, vạn sự tốt lành, sở cầu như ý.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Thực hiện nghi thức tạ lễ sau khi hành hương không chỉ thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với thần linh và tổ tiên mà còn cầu mong sự bình an và may mắn cho bản thân và gia đình trong tương lai.

Trong các dịp lễ hội truyền thống, việc dâng hương và đọc văn khấn để cầu xin lộc và công danh là một nét đẹp văn hóa, thể hiện lòng thành kính và mong muốn được phù hộ độ trì. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng:

Bài văn khấn xin lộc và công danh:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh.

Tín chủ con là: ...................................................

Ngụ tại: ...............................................................

Hôm nay là ngày... tháng... năm..., tín chủ con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án, kính cẩn tâu trình:

Chúng con kính mời các vị Tôn thần, gia tiên tiền tổ, hiển linh chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho tín chủ con và gia đình được mạnh khỏe, bình an, công việc hanh thông, công danh thăng tiến, tài lộc dồi dào, vạn sự tốt lành, sở cầu như ý.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Việc thực hiện nghi lễ dâng hương và đọc văn khấn cầu xin lộc và công danh không chỉ thể hiện lòng thành kính đối với thần linh và tổ tiên mà còn cầu mong sự may mắn, thành công trong sự nghiệp và cuộc sống.