Lễ Hội Khai Hạ Mường Bi: Nét Đẹp Văn Hóa Độc Đáo Của Người Mường

Lễ Hội Khai Hạ Mường Bi, còn được gọi là Lễ hội Khuống mùa, là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng và lâu đời của dân tộc Mường tại tỉnh Hòa Bình. Lễ hội này được tổ chức hàng năm vào ngày mùng 7 và mùng 8 tháng Giêng âm lịch tại xã Phong Phú, huyện Tân Lạc, nơi gắn liền với truyền thuyết về Quốc Mẫu Hoàng Bà và Tam vị Tản Viên Sơn Thánh.

Lễ hội mang ý nghĩa tôn kính các vị thần linh, tưởng nhớ những người đã có công lập đất, lập mường và cầu mong vạn vật phát triển thuận lợi, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Đây cũng là dịp để cộng đồng người Mường gặp gỡ, giao lưu và thắt chặt tình đoàn kết.

Trong khuôn khổ lễ hội, nhiều hoạt động văn hóa, thể thao và nghệ thuật truyền thống được tổ chức, bao gồm:

• Trình diễn trang phục dân tộc Mường
• Giao lưu văn nghệ giữa các xã, thị trấn
• Thi đấu các môn thể thao dân tộc như bắn nỏ, kéo co, đẩy gậy
• Trưng bày và giới thiệu sản phẩm nông sản, tiểu thủ công nghiệp và sản phẩm du lịch địa phương

Đặc biệt, phần nghi lễ của lễ hội bao gồm các nghi thức cúng thổ công, thổ địa; thờ cúng Thành Hoàng; rước kiệu Quốc Mẫu Hoàng Bà và các nghi thức tế lễ truyền thống khác, thể hiện sâu sắc tín ngưỡng và văn hóa của người Mường.

Với những giá trị văn hóa đặc sắc và ý nghĩa sâu sắc, Lễ Hội Khai Hạ Mường Bi không chỉ là niềm tự hào của người Mường tại Hòa Bình mà còn góp phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Lễ hội Khai Hạ Mường Bi là một sự kiện văn hóa truyền thống quan trọng của dân tộc Mường tại Hòa Bình, với nhiều nghi thức độc đáo và trang trọng. Dưới đây là các nghi thức chính trong lễ hội:

• Nghi lễ cúng tế Thành Hoàng:

  Được tổ chức tại miếu xóm Lũy Ải, xã Phong Phú, nghi lễ này thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với các vị thần linh và những người có công lập mường. Thầy mo chủ trì nghi lễ, cầu mong cho một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

• Nghi thức rước kiệu Quốc Mẫu Hoàng Bà:

  Đội rước kiệu được chuẩn bị chu đáo với đội hình gồm trống, chiêng, thầy mo dẫn đường, đội cờ lễ, phường bát âm và đội chiêng. Kiệu Quốc Mẫu Hoàng Bà được rước từ miếu thờ xóm Lũy Ải đến sân vận động xã Phong Phú, tạo nên không khí trang nghiêm và long trọng.

• Nghi lễ tế tại sân vận động:

  Tại sân vận động xã Phong Phú, các nghi thức tế lễ được thực hiện, bao gồm Mo dấng chiêng và hòa tấu chiêng Mường. Đây là phần lễ quan trọng, thể hiện sự kết nối giữa con người và thần linh, cầu mong cho cộng đồng được bình an và thịnh vượng.

• Nghi thức xuống đồng đầu xuân:

  Nghi thức này tái hiện cảnh cày bừa đầu năm, thể hiện mong muốn một mùa vụ thuận lợi. Nam giới điều khiển trâu cày, trong khi nữ giới nhổ mạ và cấy lúa, tạo nên hình ảnh sinh động và ý nghĩa về sự khởi đầu mới.

Những nghi thức trên không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc mà còn góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc Mường.

Lễ hội Khai Hạ Mường Bi không chỉ nổi bật với các nghi thức truyền thống mà còn hấp dẫn bởi nhiều hoạt động văn hóa và thể thao đa dạng, thể hiện đậm nét bản sắc của dân tộc Mường.

• Trình diễn nghệ thuật chiêng Mường:

  Hàng trăm nghệ nhân cùng hòa tấu chiêng Mường, tạo nên không gian âm nhạc truyền thống đầy ấn tượng và trang trọng.

• Thi đấu thể thao dân tộc:

  Các môn thể thao truyền thống như bắn nỏ, kéo co, đẩy gậy được tổ chức, thu hút sự tham gia nhiệt tình của người dân và du khách.

• Giao lưu văn nghệ:

  Các tiết mục văn nghệ mang đậm bản sắc văn hóa Mường được trình diễn, tạo không khí vui tươi, sôi động cho lễ hội.

• Trưng bày sản phẩm địa phương:

  Các gian hàng giới thiệu nông sản, sản phẩm tiểu thủ công nghiệp và sản phẩm OCOP của địa phương, giúp quảng bá và thúc đẩy kinh tế vùng.

• Trò chơi dân gian:

  Những trò chơi truyền thống như đi cà kheo, ném còn, đánh đu được tổ chức, mang lại niềm vui và gắn kết cộng đồng.

Những hoạt động này không chỉ góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Mường mà còn tạo cơ hội cho du khách trải nghiệm và hiểu sâu hơn về đời sống văn hóa của người Mường.

Trong khuôn khổ Lễ hội Khai Hạ Mường Bi, các hoạt động trình diễn nghệ thuật truyền thống đóng vai trò quan trọng trong việc tôn vinh và bảo tồn bản sắc văn hóa của dân tộc Mường. Dưới đây là một số hoạt động nổi bật:

• Hòa tấu chiêng Mường:

  Hàng trăm nghệ nhân cùng tham gia biểu diễn chiêng Mường, tạo nên âm thanh hài hòa, thể hiện sự đoàn kết và tinh thần cộng đồng của người Mường.

• Trình diễn trang phục truyền thống:

  Các nhóm nghệ nhân và người dân địa phương giới thiệu những bộ trang phục đặc trưng của dân tộc Mường, giúp khán giả hiểu rõ hơn về nét đẹp văn hóa và thẩm mỹ của cộng đồng.

• Biểu diễn các điệu múa dân gian:

  Những điệu múa truyền thống được tái hiện, phản ánh đời sống sinh hoạt và tâm tư tình cảm của người Mường, mang đến cho khán giả những trải nghiệm văn hóa độc đáo.

Những hoạt động này không chỉ góp phần làm phong phú thêm nội dung của lễ hội mà còn giúp bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống quý báu của dân tộc Mường.

Tại Lễ hội Khai Hạ Mường Bi, các gian hàng trưng bày sản phẩm địa phương thu hút sự quan tâm đặc biệt của du khách. Đây là không gian giới thiệu, quảng bá những nét đặc trưng trong đời sống sản xuất và văn hóa của người dân vùng Mường Bi.

• Sản phẩm nông nghiệp:

  Các loại nông sản sạch như gạo nếp nương, ngô, sắn, rau rừng và các loại quả đặc sản vùng cao được bày bán phong phú và bắt mắt.

• Thủ công mỹ nghệ:

  Gian hàng giới thiệu các sản phẩm như đồ thổ cẩm, rổ rá tre đan, đồ gỗ mỹ nghệ... mang đậm nét tinh xảo của bàn tay người Mường.

• Ẩm thực truyền thống:

  Du khách có cơ hội thưởng thức các món ăn đặc sản như cơm lam, thịt nướng, canh măng, rượu cần – những món ăn mang đậm bản sắc văn hóa Mường.

Thông qua các gian hàng trưng bày, lễ hội không chỉ tôn vinh giá trị văn hóa vật thể mà còn tạo điều kiện thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển theo hướng bền vững và thân thiện.

Trong truyền thống văn hóa Việt Nam, việc cúng Thổ Công và Thổ Địa vào dịp đầu năm là nghi lễ quan trọng nhằm cầu mong sự bình an, may mắn và thịnh vượng cho gia đình. Dưới đây là một bài văn khấn thường được sử dụng trong dịp này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Đông trù tư mệnh Táo phủ Thần quân.

Con kính lạy ngài Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ, Long Mạch Tôn Thần.

Con kính lạy các bậc Tiền chủ, Hậu chủ tại gia.

Hôm nay là ngày… tháng… năm…

Tín chủ con là… (họ và tên)

Ngụ tại… (địa chỉ)

Nhân dịp đầu xuân năm mới, chúng con lòng thành sắm sửa lễ vật, hương hoa trà quả, kính dâng lên chư vị Tôn thần. Cúi xin các ngài giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, gia hộ cho gia đình chúng con được mạnh khỏe, bình an, công việc hanh thông, tài lộc đầy nhà, gia đình hạnh phúc.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chư vị Tôn thần chứng giám và độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Việc thực hiện nghi lễ này không chỉ thể hiện lòng thành kính đối với các vị thần linh mà còn góp phần duy trì và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc.

Trong Lễ hội Khai Hạ Mường Bi, việc dâng hương Quốc Mẫu Hoàng Bà là nghi lễ quan trọng, thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với vị thần đã có công gây dựng mảnh đất Mường. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Quốc Mẫu Hoàng Bà, vị thần linh thiêng cai quản vùng Mường Bi.

Tín chủ con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay, ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm], nhân dịp Lễ hội Khai Hạ, chúng con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, dâng lên trước án. Cúi xin Quốc Mẫu Hoàng Bà giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, phù hộ độ trì cho gia đình chúng con được mạnh khỏe, bình an, công việc hanh thông, tài lộc dồi dào.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Việc thực hiện nghi lễ này không chỉ thể hiện lòng biết ơn đối với Quốc Mẫu Hoàng Bà mà còn góp phần duy trì và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Mường.

Trong Lễ hội Khai Hạ Mường Bi, nghi thức dâng hương Thành Hoàng làng được thực hiện để bày tỏ lòng thành kính và biết ơn đối với vị thần bảo hộ của làng. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Tín chủ con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay là ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm], nhân dịp Lễ hội Khai Hạ, chúng con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, dâng lên trước án. Cúi xin ngài Thành Hoàng cùng chư vị Tôn thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, phù hộ độ trì cho gia đình chúng con được mạnh khỏe, bình an, công việc hanh thông, tài lộc dồi dào.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Việc thực hiện nghi lễ này không chỉ thể hiện lòng biết ơn đối với Thành Hoàng làng mà còn góp phần duy trì và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của cộng đồng.

Trong Lễ hội Khai Hạ Mường Bi, nghi thức cầu mưa thuận gió hòa và mùa màng bội thu được thực hiện nhằm bày tỏ lòng thành kính với các vị thần linh và cầu mong cho một năm mới đầy thuận lợi. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng trong nghi lễ này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân.

Con kính lạy các ngài Thần Nông, Thần Điền, Thần Hậu Tắc.

Tín chủ con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay là ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm], nhân dịp Lễ hội Khai Hạ, chúng con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, dâng lên trước án. Cúi xin các ngài chứng giám lòng thành, phù hộ độ trì cho thiên thời thuận lợi, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, nhân khang vật thịnh, gia đạo hưng long.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Việc thực hiện nghi lễ này không chỉ thể hiện lòng biết ơn đối với các vị thần linh mà còn góp phần duy trì và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của cộng đồng.

Trong văn hóa tâm linh của người Mường, việc thờ cúng tổ tiên đóng vai trò quan trọng, thể hiện lòng biết ơn và tôn kính đối với những người đi trước. Trong các dịp lễ tết, đặc biệt là Tết Nguyên đán, các gia đình người Mường thường chuẩn bị mâm cỗ cúng tổ tiên với những món ăn truyền thống như xôi ngũ sắc, thịt gà, thịt lợn, bánh chưng, bánh giày, rượu cần và hoa quả. Mâm cỗ được bày biện trang trọng trên bàn thờ, kèm theo hai cây mía dựng hai bên, mang ý nghĩa dẫn đường cho tổ tiên về sum họp cùng con cháu.

Trong đêm giao thừa, người Mường thực hiện lễ cúng ngoài trời với mâm lễ gồm một con cá diếc và một cái bánh chay, thể hiện sự kính trọng đối với trời đất và tổ tiên. Lời khấn trong các nghi lễ này thường cầu mong tổ tiên phù hộ cho con cháu một năm mới an lành, mùa màng bội thu, gia đình hạnh phúc và thịnh vượng.

Đặc biệt, trong Lễ hội Khai Hạ, một lễ hội truyền thống lớn của người Mường, các nghi thức cúng tế tổ tiên được thực hiện trang trọng, nhằm tôn vinh công lao của những người đã lập đất, lập mường, đồng thời cầu mong cho vạn vật sinh sôi, phát triển thuận lợi.