Lễ Hội Mặt Nạ: Khám Phá Nét Độc Đáo Trong Văn Hóa Việt Nam

Lễ hội Ná Nhèm là một nét văn hóa độc đáo của người Tày tại xã Trấn Yên, huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn. Được tổ chức vào ngày Rằm tháng Giêng âm lịch hàng năm, lễ hội này mang ý nghĩa tôn vinh các vị thần linh và anh hùng dân tộc, đồng thời cầu mong sự bình an và thịnh vượng cho cộng đồng.

Trong tiếng Tày, "Ná Nhèm" có nghĩa là "mặt nhọ", phản ánh phong tục bôi nhọ mặt của những người tham gia lễ hội. Họ hóa trang để tái hiện hình ảnh các chiến binh trong cuộc chiến chống giặc ngoại xâm, với niềm tin rằng việc này sẽ đánh lạc hướng linh hồn ma quỷ, bảo vệ dân làng khỏi tai họa.

Một trong những điểm nhấn đặc sắc của lễ hội là nghi thức rước sinh thực khí nam (Tàng thinh) và sinh thực khí nữ (Mặt nguyệt). Nghi thức này thể hiện ước nguyện về sự sinh sôi, phát triển và cuộc sống sung túc cho cộng đồng.

Bên cạnh đó, lễ hội còn bao gồm nhiều hoạt động văn hóa truyền thống như:

• Trò diễn Sĩ - Nông - Công - Thương, Ngư - Tiều - Canh - Mục (kén dâu, kén rể).
• Các trò chơi dân gian: đánh đu, đánh cờ, kéo co, đẩy gậy.
• Nghi thức rước nước từ miếu thờ đức vua Miêu Tĩnh về đình làng Mỏ.

Những hoạt động này không chỉ tái hiện lịch sử hào hùng của dân tộc mà còn góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của người Tày. Năm 2015, lễ hội Ná Nhèm đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, khẳng định giá trị và tầm quan trọng của lễ hội trong đời sống văn hóa Việt Nam.

Lễ hội mặt nạ Trung thu tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám là một sự kiện văn hóa đặc sắc, được tổ chức nhằm tái hiện và gìn giữ những giá trị truyền thống của Tết Trung thu Việt Nam. Sự kiện thu hút đông đảo trẻ em và gia đình tham gia, tạo nên không gian vui tươi và ý nghĩa.

Trong khuôn khổ lễ hội, các em nhỏ được tham gia vào nhiều hoạt động trải nghiệm thú vị như:

• Tự tay làm mặt nạ giấy bồi truyền thống: Dưới sự hướng dẫn của các nghệ nhân, các em học cách bồi giấy, vẽ và tô màu để tạo ra những chiếc mặt nạ độc đáo mang dấu ấn cá nhân.
• Vẽ tranh trên quạt giấy: Hoạt động này khuyến khích sự sáng tạo và giúp các em hiểu hơn về nghệ thuật dân gian.
• Tham gia các trò chơi dân gian: Như kéo co, ô ăn quan, nhảy dây, giúp các em kết nối và hiểu thêm về văn hóa truyền thống.

Bên cạnh đó, lễ hội còn có các gian trưng bày mặt nạ truyền thống và hiện đại, triển lãm nghệ thuật liên quan đến Tết Trung thu, mang đến cho người tham dự cái nhìn toàn diện về sự phát triển và đa dạng của nghệ thuật mặt nạ Việt Nam.

Đặc biệt, những sản phẩm do các em nhỏ tự làm tại lễ hội được dành tặng cho các bạn nhỏ có hoàn cảnh khó khăn, thể hiện tinh thần sẻ chia và nhân ái trong cộng đồng.

Lễ hội mặt nạ Trung thu tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám không chỉ là dịp để vui chơi, mà còn là cơ hội giáo dục thế hệ trẻ về giá trị văn hóa, truyền thống tốt đẹp của dân tộc, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa Việt Nam.

Hội rước mặt nạ tuồng trên phố Huế là một sự kiện văn hóa độc đáo, lần đầu tiên được tổ chức trong khuôn khổ Festival Huế 2022, nhằm tôn vinh và quảng bá nghệ thuật tuồng cổ truyền thống của vùng đất cố đô.

Sự kiện bắt đầu với nghi lễ tri ân tổ nghề sân khấu tại Thanh Bình từ đường, nơi các nghệ sĩ bày tỏ lòng kính trọng đối với những bậc tiền nhân đã góp phần phát triển nghệ thuật tuồng Huế.

Sau lễ tri ân, khoảng 200 nghệ sĩ, diễn viên trong trang phục truyền thống, mang mặt nạ tuồng, cầm cờ xí, lồng đèn, lọng, chiêng, trống, cùng đội hình Nhã nhạc và múa Bát Dật văn võ, đã diễu hành qua các tuyến phố chính của Huế, tạo nên một không gian nghệ thuật sống động và đầy màu sắc.

Đoàn rước đã dừng chân tại Nghinh Lương Đình để trình diễn các trích đoạn tuồng cung đình đặc sắc như:

• Trống hội tuồng đồ
• Ác thiện ẩn hình
• Mộc Quế Anh dâng cây
• Mạnh Lương bắt ngựa
• Múa bông

Những màn trình diễn này không chỉ tái hiện tinh hoa nghệ thuật tuồng cổ mà còn mang đến cho khán giả những trải nghiệm văn hóa thú vị và sâu sắc.

Hội rước mặt nạ tuồng trên phố Huế đã góp phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể, đồng thời giới thiệu nghệ thuật tuồng Huế đến với công chúng trong và ngoài nước, làm phong phú thêm các hoạt động của Festival Huế.

Lễ hội mặt nạ On-Matsuri là một sự kiện văn hóa Nhật Bản độc đáo, được tổ chức tại Hà Nội, thu hút đông đảo bạn trẻ yêu thích văn hóa xứ sở hoa anh đào. Lấy cảm hứng từ lễ hội Kasuga Wakamiya On-Matsuri ở tỉnh Nara, Nhật Bản, sự kiện này mang đến không gian trải nghiệm văn hóa Nhật Bản phong phú và đa dạng.

Trong khuôn khổ lễ hội, nhiều hoạt động hấp dẫn được tổ chức, bao gồm:

• Trình diễn kiếm đạo: Các màn biểu diễn kiếm thuật truyền thống, thể hiện tinh thần võ sĩ đạo.
• Diễu hành Yosakoi: Những vũ điệu sôi động, đầy màu sắc của các đội Yosakoi đến từ nhiều trường đại học và câu lạc bộ.
• Gian hàng văn hóa: Trải nghiệm mặc thử Yukata, bói bài Tarot, thử bắn cung và tham gia các trò chơi truyền thống Nhật Bản.
• Giao lưu cosplay: Cơ hội gặp gỡ và chụp ảnh cùng các cosplayer nổi tiếng, hóa thân thành các nhân vật yêu thích.

Đặc biệt, lễ hội còn có khu vực dành riêng cho việc sáng tạo và trưng bày mặt nạ truyền thống Nhật Bản, cho phép người tham gia tự tay tô vẽ và mang về những chiếc mặt nạ độc đáo.

Lễ hội mặt nạ On-Matsuri không chỉ là dịp để giới trẻ Hà Nội khám phá và trải nghiệm văn hóa Nhật Bản, mà còn góp phần thúc đẩy giao lưu văn hóa giữa hai nước, tăng cường sự hiểu biết và gắn kết cộng đồng.

Từ ngày 27 tháng 9 đến ngày 6 tháng 10 năm 2024, Đoàn nghệ thuật thành phố Hội An đã tham gia Lễ hội Múa mặt nạ quốc tế Andong tại thành phố Andong, Hàn Quốc. Lễ hội năm nay thu hút 34 đội nghệ thuật đến từ 25 quốc gia và vùng lãnh thổ như Nhật Bản, Peru, Ấn Độ, Sri Lanka, Indonesia, Dominica, Latvia, Nga, Malaysia, Thái Lan, Ba Lan, Đài Loan, Cộng hòa Síp, New Zealand, Thổ Nhĩ Kỳ, Mông Cổ và Việt Nam.

Tham gia lễ hội, Đoàn nghệ thuật Hội An đã mang đến những tiết mục đặc sắc, giới thiệu văn hóa và nghệ thuật truyền thống của Việt Nam, bao gồm:

• Biểu diễn nghệ thuật Hát Bội: Tiết mục "Ngũ hành phương Đông" được dàn dựng công phu, kết hợp giữa nghệ thuật truyền thống và đương đại, dựa trên triết lý văn hóa Á Đông sâu sắc. Đây là loại hình nghệ thuật mang tính bác học của văn hóa Hội An.
• Trình diễn dân ca Bài Chòi: Giới thiệu đến khán giả quốc tế nét văn hóa dân gian độc đáo của miền Trung Việt Nam.
• Múa dân gian và trình diễn nhạc cụ dân tộc: Thể hiện sự phong phú và đa dạng của nghệ thuật truyền thống Việt Nam.

Trong khuôn khổ lễ hội, đoàn đại biểu thành phố Hội An, do ông Tạ Ngọc Quý - Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy làm trưởng đoàn, cùng bà Nguyễn Thị Thu Hiền - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam, đã có buổi chào xã giao và làm việc với Tổ chức Văn hóa và Nghệ thuật Mặt nạ Quốc tế (IMACO).

Việc tham gia Lễ hội Múa mặt nạ quốc tế Andong không chỉ là cơ hội để Hội An quảng bá văn hóa và nghệ thuật truyền thống đến bạn bè quốc tế, mà còn góp phần thúc đẩy giao lưu văn hóa và tăng cường quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Hàn Quốc.