Lễ Hội Người Chết Là Gì? Khám Phá Día de Muertos - Lễ Hội Độc Đáo của Mexico

Lễ hội Người Chết, hay còn gọi là Día de Muertos, là một truyền thống văn hóa đặc sắc của Mexico, diễn ra vào ngày 1 và 2 tháng 11 hàng năm. Đây là dịp để các gia đình tưởng nhớ và tôn vinh những người thân đã khuất, thể hiện quan niệm rằng cái chết không phải là sự kết thúc, mà là một phần tự nhiên của vòng đời.

Lễ hội có nguồn gốc từ các nền văn minh cổ đại như Aztec, Maya và Olmec, nơi người dân tin rằng linh hồn người chết sẽ trở về thăm gia đình trong khoảng thời gian này. Khi người Tây Ban Nha đến Mexico hơn 500 năm trước, họ đã chứng kiến và ghi nhận những nghi lễ độc đáo này.

Trong suốt lễ hội, các gia đình thường trang trí bàn thờ (ofrendas) với hoa cúc vạn thọ, nến, ảnh và những món ăn yêu thích của người đã khuất. Các hoạt động như diễu hành, hóa trang thành bộ xương, và thưởng thức các món ăn truyền thống như bánh mì người chết (pan de muerto) và kẹo đầu lâu (sugar skulls) cũng diễn ra sôi nổi, tạo nên không khí vui tươi và đầy màu sắc.

Với ý nghĩa sâu sắc và phong tục độc đáo, Día de Muertos đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại vào năm 2008.

Lễ hội Người Chết (Día de Muertos) được tổ chức hàng năm vào ngày 1 và 2 tháng 11, trùng với Lễ Các Thánh và Lễ Các Đẳng trong truyền thống Công giáo. Ngày 1 tháng 11, còn gọi là "Día de los Angelitos" (Ngày của những thiên thần nhỏ), dành để tưởng nhớ các linh hồn trẻ em đã khuất, trong khi ngày 2 tháng 11 dành cho người lớn.

Lễ hội diễn ra trên khắp Mexico, với các hoạt động nổi bật tại nhiều địa phương:

• Thành phố Mexico (Ciudad de México): Tổ chức các cuộc diễu hành lớn với hàng trăm vũ công trong trang phục truyền thống, thu hút đông đảo người dân và du khách.
• Oaxaca: Nổi tiếng với các nghi lễ truyền thống và trang trí bàn thờ công phu, tạo nên không khí linh thiêng và trang trọng.
• Guadalajara: Tổ chức các sự kiện văn hóa và nghệ thuật đặc sắc, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại.

Mặc dù mỗi vùng có những phong tục riêng biệt, nhưng tất cả đều chung mục đích tôn vinh và tưởng nhớ những người thân yêu đã khuất, tạo nên một lễ hội đầy màu sắc và ý nghĩa.

Lễ hội Người Chết (Día de Muertos) ở Mexico là dịp để các gia đình tưởng nhớ và tôn vinh những người thân đã khuất thông qua nhiều hoạt động truyền thống đầy màu sắc và ý nghĩa. Dưới đây là một số hoạt động chính diễn ra trong lễ hội:

• Trang trí bàn thờ (Ofrenda): Các gia đình lập bàn thờ tại nhà, trang trí với ảnh của người đã khuất, nến, hoa cúc vạn thọ, đồ ăn và đồ uống yêu thích của họ, cùng các vật phẩm tượng trưng khác nhằm chào đón linh hồn trở về.
• Thăm viếng và trang trí mộ phần: Người thân đến nghĩa trang để dọn dẹp, trang trí mộ với hoa và nến, tạo không gian ấm cúng và sáng rực để chào đón linh hồn người đã khuất.
• Chế tác và thưởng thức các món ăn truyền thống: Các gia đình chuẩn bị và thưởng thức các món ăn đặc trưng như bánh mì người chết (pan de muerto) và kẹo đầu lâu (calaveras de azúcar), tượng trưng cho sự ngọt ngào của cuộc sống và cái chết.
• Hóa trang và diễu hành: Nhiều người tham gia lễ hội mặc trang phục sặc sỡ, hóa trang thành các nhân vật như La Catrina – biểu tượng bộ xương quý phái, và tham gia các cuộc diễu hành đầy màu sắc trên đường phố.
• Biểu diễn nghệ thuật và âm nhạc: Các buổi biểu diễn múa, hát và chơi nhạc truyền thống được tổ chức, tạo không khí vui tươi và gắn kết cộng đồng trong suốt thời gian lễ hội.

Những hoạt động này không chỉ thể hiện lòng kính trọng đối với người đã khuất mà còn phản ánh quan niệm tích cực về sự sống và cái chết trong văn hóa Mexico.

Trong Lễ hội Người Chết (Día de Muertos), ẩm thực đóng vai trò quan trọng, không chỉ để thưởng thức mà còn mang ý nghĩa tưởng nhớ và tôn vinh những người thân đã khuất. Dưới đây là một số món ăn và đồ uống truyền thống thường xuất hiện trong lễ hội:

• Bánh mì người chết (Pan de Muerto): Đây là loại bánh mì ngọt, mềm, thường có hình tròn với các dải bột tạo hình giống xương chéo trên mặt, tượng trưng cho sự sống và cái chết. Bánh thường được rắc đường hoặc hạt vừng, mang hương vị đặc trưng và thường được đặt trên bàn thờ hoặc dùng trong các buổi tụ họp gia đình.
• Kẹo đầu lâu (Calaveras de Azúcar): Những viên kẹo đường được tạo hình thành đầu lâu, trang trí màu sắc rực rỡ, thể hiện sự vui tươi và chấp nhận cái chết như một phần của cuộc sống. Kẹo thường được dùng để trang trí bàn thờ và cũng là món quà tặng ý nghĩa.
• Tamales: Món ăn truyền thống làm từ bột ngô, nhân thịt, phô mai hoặc rau củ, được gói trong lá ngô hoặc lá chuối và hấp chín. Tamales thường xuất hiện trong các dịp lễ hội và là biểu tượng của sự gắn kết gia đình.
• Mole Negro: Một loại sốt đặc trưng của vùng Oaxaca, làm từ sự kết hợp phức tạp của nhiều loại ớt, socola, gia vị và hạt, tạo nên hương vị đậm đà, thường được dùng kèm với thịt gà hoặc thịt lợn trong các bữa tiệc lễ hội.
• Atole: Đồ uống nóng truyền thống làm từ bột ngô, nước, đường và hương vani hoặc quế, có độ sệt nhẹ, thường được dùng kèm với bánh mì người chết để tăng thêm hương vị.
• Chocolate nóng Mexico: Đồ uống từ socola đen, pha với quế và đường, tạo nên hương vị đặc trưng, thường được thưởng thức trong không khí se lạnh của lễ hội.

Những món ăn và đồ uống này không chỉ làm phong phú thêm trải nghiệm ẩm thực trong lễ hội mà còn thể hiện sâu sắc văn hóa và truyền thống của người Mexico trong việc tưởng nhớ và tôn vinh người đã khuất.

Lễ hội Người Chết (Día de Muertos) tại Mexico nổi bật với nhiều biểu tượng và trang phục truyền thống, thể hiện sự tôn kính đối với người đã khuất và quan niệm tích cực về sự sống và cái chết. Dưới đây là một số biểu tượng và trang phục đặc trưng trong lễ hội:

• La Catrina: Hình tượng bộ xương quý phái, được nghệ sĩ José Guadalupe Posada tạo ra vào đầu thế kỷ 20, tượng trưng cho sự bình đẳng trong cái chết và nhắc nhở rằng không ai tránh khỏi vòng luân hồi. Trong lễ hội, nhiều người hóa trang thành La Catrina với trang phục sang trọng và trang điểm khuôn mặt thành hình đầu lâu.
• Calaveras (Đầu lâu): Biểu tượng đầu lâu xuất hiện rộng rãi trong lễ hội, từ kẹo đường đến trang trí và tranh vẽ, thể hiện sự chấp nhận cái chết như một phần tự nhiên của cuộc sống.
• Hoa cúc vạn thọ (Cempasúchil): Loài hoa màu vàng rực rỡ này được sử dụng để trang trí bàn thờ và mộ phần, với niềm tin rằng hương thơm và màu sắc của hoa sẽ dẫn dắt linh hồn người đã khuất trở về.
• Papel Picado: Những tấm giấy màu sắc được cắt tỉa tinh xảo, trang trí trong lễ hội, tượng trưng cho sự mong manh của cuộc sống và sự kết nối giữa các thế hệ.

Trang phục trong lễ hội thường bao gồm:

• Hóa trang thành bộ xương: Người tham gia thường mặc trang phục mô phỏng bộ xương, kết hợp với trang điểm khuôn mặt thành đầu lâu, thể hiện sự tôn vinh và tưởng nhớ người đã khuất.
• Trang phục truyền thống: Nhiều người chọn mặc trang phục dân tộc Mexico như áo poncho, váy dài với họa tiết sặc sỡ, kết hợp với phụ kiện như mũ rộng vành, tạo nên không khí lễ hội đầy màu sắc.

Những biểu tượng và trang phục này không chỉ làm phong phú thêm lễ hội mà còn thể hiện sâu sắc văn hóa và truyền thống của người Mexico trong việc tôn vinh và tưởng nhớ người đã khuất.

Lễ hội Người Chết (Día de Muertos) không chỉ là một nét văn hóa độc đáo của Mexico mà còn có những tương đồng và ảnh hưởng đến nhiều nền văn hóa khác trên thế giới. Dưới đây là một số lễ hội tương tự và sự lan tỏa của Día de Muertos:

• Lễ Vu Lan (Trung Quốc và Việt Nam): Được tổ chức vào rằm tháng Bảy âm lịch, đây là dịp để tưởng nhớ và báo hiếu tổ tiên, cầu nguyện cho những linh hồn đã khuất.
• Lễ Obon (Nhật Bản): Diễn ra vào tháng 7 hoặc tháng 8, người Nhật tổ chức các nghi lễ đón linh hồn tổ tiên trở về, bao gồm múa Bon Odori và thả đèn lồng trên sông.
• Ngày Các Linh Hồn (All Souls' Day) ở nhiều nước Công giáo: Vào ngày 2 tháng 11, người dân cầu nguyện cho các linh hồn trong luyện ngục, tưởng nhớ người thân đã qua đời.

Sự phổ biến của Día de Muertos đã vượt ra ngoài biên giới Mexico, được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại bởi UNESCO vào năm 2008, và xuất hiện trong nhiều sản phẩm văn hóa đại chúng như phim ảnh, nghệ thuật, góp phần giới thiệu và tôn vinh truyền thống này trên toàn cầu.

Trên thế giới, nhiều nền văn hóa có những lễ hội tưởng nhớ người đã khuất với đặc điểm và nghi thức riêng biệt. Dưới đây là bảng so sánh giữa Lễ hội Người Chết (Día de Muertos) của Mexico và một số lễ hội tương tự:

Mặc dù mỗi lễ hội có những nét đặc trưng riêng, nhưng tất cả đều thể hiện lòng tôn kính và tưởng nhớ đối với người đã khuất, đồng thời củng cố mối liên kết giữa các thế hệ trong gia đình và cộng đồng.