Lễ Hội Nguyên Phi Ỷ Lan – Hành Trình Tâm Linh Tri Ân Bậc Mẫu Nghi Kinh Quốc

Nguyên Phi Ỷ Lan, tên thật là Lê Thị Yến, là một trong những người phụ nữ kiệt xuất trong lịch sử Việt Nam thời Lý. Bà xuất thân từ làng Thổ Lỗi (nay thuộc xã Dương Xá, huyện Gia Lâm, Hà Nội) và nổi tiếng với tài đức vẹn toàn, trí tuệ sắc sảo.

Với cốt cách thanh cao và tài năng vượt trội, bà đã được vua Lý Thánh Tông đưa vào cung, phong làm Nguyên Phi – một trong những bậc mẫu nghi được nhân dân tôn kính. Trong thời gian vua thân chinh, bà được trao quyền nhiếp chính và đã thể hiện tài trị nước an dân, chăm lo phát triển văn hóa, giáo dục và Phật giáo.

Những đóng góp của Nguyên Phi Ỷ Lan có thể tóm lược qua các điểm nổi bật sau:

• Góp phần phát triển nền giáo dục và Phật giáo dưới triều Lý.
• Chăm lo đời sống nhân dân, mở mang y tế, khuyến khích học hành.
• Là biểu tượng mẫu mực của người phụ nữ Việt Nam trí tuệ, nhân hậu và kiên cường.

Ngày nay, hình ảnh và công lao của bà được tưởng niệm sâu sắc qua Lễ Hội Nguyên Phi Ỷ Lan hằng năm tại quê hương bà, thu hút đông đảo người dân và du khách đến tri ân và tìm hiểu về một trong những bậc nữ kiệt của dân tộc.

Lễ hội Nguyên Phi Ỷ Lan bắt nguồn từ truyền thống tri ân công đức của bà Lê Thị Yến – Nguyên Phi Ỷ Lan, người phụ nữ kiệt xuất dưới triều đại nhà Lý. Sau khi mất, bà được nhân dân suy tôn và thờ phụng tại đền thờ ở xã Dương Xá, huyện Gia Lâm, Hà Nội.

Lễ hội được tổ chức hằng năm vào ngày 19 tháng 2 (âm lịch), là ngày hóa của bà. Đây là dịp để người dân tưởng nhớ công lao của một người phụ nữ tài đức vẹn toàn, từng có nhiều đóng góp to lớn trong việc điều hành đất nước, phát triển Phật giáo, chăm lo an sinh xã hội.

Ý nghĩa của lễ hội bao gồm:

• Ghi nhớ công đức và tri ân Nguyên Phi Ỷ Lan – biểu tượng mẫu mực của phụ nữ Việt Nam.
• Bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống, giáo dục thế hệ trẻ về lòng yêu nước và hiếu nghĩa.
• Khơi dậy niềm tự hào dân tộc và nâng cao ý thức giữ gìn di sản văn hóa phi vật thể.

Lễ hội không chỉ mang giá trị tâm linh sâu sắc mà còn là dịp để cộng đồng cùng nhau tụ họp, giao lưu và gắn kết, góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần của người dân Thủ đô.

Lễ hội Nguyên Phi Ỷ Lan được tổ chức hằng năm tại quê hương của bà – xã Dương Xá, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội. Địa điểm chính diễn ra lễ hội là khu di tích lịch sử Đền thờ Nguyên Phi Ỷ Lan, nơi thờ phụng và tưởng niệm công đức to lớn của bà.

Thời gian diễn ra lễ hội gồm hai kỳ lễ chính:

• Lễ hội mùa xuân: tổ chức vào ngày 19 tháng 2 âm lịch – ngày hóa của Nguyên Phi Ỷ Lan. Đây là kỳ lễ quan trọng nhất, thu hút đông đảo nhân dân và du khách thập phương.
• Lễ hội mùa thu: diễn ra vào ngày 25 tháng 7 âm lịch – ngày sinh của bà. Lễ hội này cũng được tổ chức trang trọng, mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống.

Không gian lễ hội bao gồm:

Lễ hội là dịp để tôn vinh những giá trị truyền thống, gắn kết cộng đồng và tạo nên không khí trang nghiêm nhưng cũng đầy sắc màu văn hóa dân gian đặc trưng của vùng đất Kinh Bắc xưa.

Lễ hội Nguyên Phi Ỷ Lan được tổ chức trang nghiêm, mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống với các nghi thức cổ truyền nhằm tưởng nhớ và tri ân công đức của bà. Các nghi lễ được tiến hành chu đáo, theo trình tự và phong tục dân gian lâu đời.

Các nghi thức chính bao gồm:

1. Lễ rước kiệu: Là nghi thức mở đầu quan trọng, kiệu thờ bài vị Nguyên Phi Ỷ Lan được rước từ đình làng Dương Xá đến đền thờ. Đoàn rước đi qua các tuyến đường chính của làng, tạo không khí linh thiêng và trang trọng.
2. Lễ dâng hương: Diễn ra tại chính điện đền Nguyên Phi Ỷ Lan, do các bô lão và đại diện chính quyền địa phương chủ trì, thể hiện lòng thành kính với tiền nhân.
3. Lễ tế: Gồm lễ tế nam quan và tế nữ quan. Các nghi lễ được thực hiện theo nghi thức truyền thống, có ban tế, ban chấp lễ, đọc chúc văn và lễ vật dâng lên Nguyên Phi.
4. Lễ cầu an, cầu quốc thái dân an: Nhân dân và du khách thập phương tham gia cầu nguyện cho một năm an lành, mùa màng bội thu, gia đình hạnh phúc.

Trong các nghi thức, trang phục truyền thống như áo the, khăn xếp, áo dài được sử dụng, góp phần tái hiện không khí cổ kính và tôn nghiêm của lễ hội.

Những nghi thức này không chỉ mang tính tâm linh mà còn là dịp để giáo dục đạo lý uống nước nhớ nguồn, tôn vinh hình ảnh người phụ nữ Việt Nam tiêu biểu qua hình tượng Nguyên Phi Ỷ Lan.

Lễ hội Nguyên Phi Ỷ Lan không chỉ là dịp để tưởng niệm một bậc hiền tài của dân tộc, mà còn là sân chơi văn hóa - nghệ thuật sôi nổi, thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương tham gia.

• Biểu diễn hát quan họ: Các làn điệu quan họ truyền thống do những liền anh, liền chị thể hiện, mang đến không khí đậm chất dân gian Kinh Bắc.
• Chương trình nghệ thuật sân khấu hóa: Tái hiện hình tượng Nguyên Phi Ỷ Lan qua các vở chèo, kịch lịch sử, múa dân gian, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, đạo lý làm người.
• Thi đấu thể thao và trò chơi dân gian: Như kéo co, bịt mắt bắt dê, nhảy bao bố, đấu vật… tạo nên sự sôi nổi và gắn kết cộng đồng.
• Hội thi nấu ăn và trưng bày sản vật địa phương: Tôn vinh nét đẹp ẩm thực truyền thống và quảng bá đặc sản quê hương.

Những hoạt động này không chỉ góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc, mà còn tạo nên một không gian lễ hội sôi động, hấp dẫn và đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam.

Lễ hội Nguyên Phi Ỷ Lan không chỉ là dịp tưởng nhớ công lao to lớn của bà Nguyên Phi Ỷ Lan – một nhân vật lịch sử có ảnh hưởng sâu sắc trong triều đại nhà Lý, mà còn là di sản văn hóa quý giá của dân tộc Việt Nam.

• Giá trị lịch sử: Lễ hội là minh chứng sống động về truyền thống "Uống nước nhớ nguồn", tri ân người có công với đất nước. Nguyên Phi Ỷ Lan được biết đến là người phụ nữ tài đức vẹn toàn, đã từng thay vua trị quốc và chăm lo đời sống nhân dân.
• Giá trị văn hóa: Lễ hội là nơi hội tụ các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của vùng đất Bắc Ninh – quê hương của lễ hội và cũng là cái nôi của văn hóa dân gian, đặc biệt là nghệ thuật hát quan họ.
• Công tác bảo tồn: Các cấp chính quyền và người dân địa phương thường xuyên tổ chức trùng tu, bảo vệ di tích liên quan đến Nguyên Phi Ỷ Lan, đồng thời tổ chức lễ hội trang trọng và ý nghĩa nhằm truyền lại cho thế hệ mai sau.

Việc gìn giữ và phát huy giá trị của lễ hội không chỉ giúp tôn vinh một nhân vật lịch sử tiêu biểu, mà còn góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa dân tộc, gắn kết cộng đồng và giáo dục lòng yêu nước cho thế hệ trẻ.

Lễ hội Nguyên Phi Ỷ Lan thu hút sự tham gia đông đảo của cả người dân địa phương và du khách thập phương, tạo nên không khí náo nhiệt, sôi động nhưng vẫn trang nghiêm và thành kính.

• Người dân địa phương: Chủ động chuẩn bị, tham gia các nghi thức truyền thống và các hoạt động văn hóa, góp phần giữ gìn bản sắc dân tộc và phát huy giá trị lễ hội.
• Du khách: Từ khắp mọi miền đất nước đổ về không chỉ để chiêm bái, cầu phúc mà còn để trải nghiệm văn hóa, tìm hiểu lịch sử và hòa mình vào không khí lễ hội truyền thống.
• Sự gắn kết cộng đồng: Lễ hội trở thành dịp để gắn bó tình làng nghĩa xóm, tăng cường tinh thần đoàn kết và lòng tự hào dân tộc.

Chính sự tham gia nhiệt tình và tự nguyện của người dân cùng sự hào hứng, tôn trọng của du khách đã góp phần quan trọng vào việc duy trì, phát huy giá trị lễ hội, biến nơi đây trở thành điểm đến văn hóa - tâm linh tiêu biểu trong lòng công chúng.

Trong bối cảnh hiện đại, Lễ hội Nguyên Phi Ỷ Lan không chỉ giữ gìn các giá trị truyền thống mà còn được tổ chức ngày càng quy mô, chuyên nghiệp và hấp dẫn hơn, góp phần làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần của người dân.

• Ứng dụng công nghệ: Việc quảng bá lễ hội thông qua các nền tảng số, mạng xã hội giúp lan tỏa rộng rãi giá trị lịch sử - văn hóa đến đông đảo công chúng.
• Kết hợp truyền thống và hiện đại: Bên cạnh các nghi lễ cổ truyền, lễ hội còn có thêm các hoạt động hiện đại như triển lãm, sân khấu hóa lịch sử, chương trình nghệ thuật đặc sắc.
• Thu hút giới trẻ: Những hoạt động giao lưu, trải nghiệm văn hóa truyền thống được tổ chức hấp dẫn, tạo cơ hội cho giới trẻ gắn bó với cội nguồn dân tộc.

Với sự đổi mới tích cực và tinh thần hướng về cội nguồn, Lễ hội Nguyên Phi Ỷ Lan đã và đang trở thành một biểu tượng văn hóa độc đáo, kết nối truyền thống với nhịp sống hiện đại, góp phần khẳng định bản sắc Việt trong thời đại hội nhập.

Khi đến dâng hương tại đền thờ Nguyên Phi Ỷ Lan, người dân thường chuẩn bị văn khấn trang nghiêm, thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với bà – một bậc nữ nhân kiệt xuất trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Văn khấn được đọc với thái độ trân trọng, cầu mong phúc lành, bình an và may mắn cho gia đình.

Dưới đây là mẫu văn khấn thường được sử dụng:

• Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
• Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật.
• Con lạy Đức Thánh Mẫu Nguyên Phi Ỷ Lan, người đã có công dựng nước, an dân.
• Tín chủ chúng con là: … (họ tên)
• Ngụ tại: … (địa chỉ)
• Hôm nay là ngày… tháng… năm… (âm lịch)
• Chúng con thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, dâng lên trước án.
• Xin kính cẩn dâng hương tưởng nhớ công đức của Thánh Mẫu, cầu mong người che chở, ban cho sức khỏe, bình an, hạnh phúc, công việc hanh thông.
• Chúng con xin cúi đầu thành tâm lễ bái, nguyện sống thiện lành, hướng về tổ tiên và truyền thống dân tộc.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Vào dịp lễ hội Nguyên Phi Ỷ Lan, nhiều người dân và du khách thập phương đến đền thờ để dâng hương, cầu nguyện cho gia đình được bình an, mạnh khỏe. Văn khấn cầu bình an và sức khỏe mang ý nghĩa thiêng liêng, thể hiện lòng tin sâu sắc vào đức độ và sự linh thiêng của Thánh Mẫu.

Dưới đây là mẫu văn khấn được sử dụng trong nghi lễ cầu an:

• Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
• Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư vị Thánh Hiền.
• Con kính lạy Đức Thánh Mẫu Nguyên Phi Ỷ Lan, bậc mẫu nghi thiên hạ, người có công với đất nước và nhân dân.
• Tín chủ con là: … (họ tên)
• Ngụ tại: … (địa chỉ)
• Hôm nay là ngày… tháng… năm… (âm lịch)
• Chúng con thành tâm dâng lễ, hương hoa trà quả, lòng thành kính dâng lên Đức Thánh Mẫu.
• Nguyện xin Thánh Mẫu phù hộ độ trì cho gia đình con luôn được:
• Bình an trong tâm trí,
• Mạnh khỏe trong thân thể,
• An lạc trong cuộc sống,
• Hạnh phúc, đoàn kết và viên mãn.
• Nguyện xin được sống thiện lành, tích đức, giúp đời, giúp người, gìn giữ truyền thống và đạo lý tốt đẹp của dân tộc.

Chúng con cúi xin Thánh Mẫu chứng giám lòng thành, ban phúc lành cho toàn thể gia quyến.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Trong không khí linh thiêng của lễ hội Nguyên Phi Ỷ Lan, nhiều người dân đến đền thờ để cầu nguyện cho con đường học hành, thi cử và sự nghiệp được hanh thông, thăng tiến. Nguyên Phi Ỷ Lan không chỉ được tôn vinh là người phụ nữ tài đức vẹn toàn mà còn là biểu tượng của sự thông tuệ, bản lĩnh và thành đạt, nên việc dâng hương cầu công danh tại đền bà mang nhiều ý nghĩa sâu sắc.

Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng để cầu công danh và sự nghiệp:

• Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
• Con kính lạy Đức Thánh Mẫu Nguyên Phi Ỷ Lan – bậc hiền hậu, thông minh, tài đức vẹn toàn.
• Tín chủ con là: … (họ tên)
• Ngụ tại: … (địa chỉ)
• Hôm nay ngày… tháng… năm… (âm lịch), con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, lòng thành kính dâng lên Thánh Mẫu.
• Cúi xin Thánh Mẫu gia hộ cho con được:
• Học hành tấn tới, thi cử đỗ đạt,
• Công việc thuận lợi, sự nghiệp hanh thông,
• Mưu sự thành công, gặp quý nhân giúp đỡ,
• Danh lợi song toàn, phúc lộc bền lâu.
• Con nguyện sống chân thành, siêng năng, chính trực, tu tâm dưỡng tính, góp phần xây dựng xã hội tốt đẹp.

Con xin Thánh Mẫu chứng giám lòng thành, gia trì cho mọi điều như ý nguyện.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lễ hội Nguyên Phi Ỷ Lan là dịp để người dân và du khách thể hiện lòng thành kính, đồng thời gửi gắm những ước nguyện về cuộc sống sung túc, làm ăn phát đạt. Với đức độ và sự thông tuệ của mình, Nguyên Phi Ỷ Lan được nhiều người tin tưởng cầu khấn để xin tài lộc và buôn bán hanh thông.

Dưới đây là bài văn khấn phổ biến được sử dụng trong lễ cầu tài lộc và buôn bán thuận lợi:

• Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
• Con kính lạy Đức Thánh Mẫu Nguyên Phi Ỷ Lan – người che chở cho quốc thái dân an, hộ trì muôn dân làm ăn thuận lợi.
• Tín chủ con là: … (họ tên)
• Ngụ tại: … (địa chỉ)
• Hôm nay ngày… tháng… năm… (âm lịch), con xin thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa kính dâng lên Thánh Mẫu.
• Chúng con cúi xin Thánh Mẫu gia hộ cho:
• Buôn bán thuận lợi, khách hàng đông đúc,
• Lộc vào như nước, tài chính vững bền,
• Không gặp tiểu nhân quấy phá,
• Công việc suôn sẻ, may mắn ngập tràn.
• Con nguyện sống lương thiện, buôn bán chân chính, không gian dối, lừa lọc để giữ trọn phúc đức lâu dài.

Con cúi xin Thánh Mẫu chứng minh, che chở độ trì cho vạn sự như ý.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Sau khi hoàn thành việc cầu khấn tại lễ hội Nguyên Phi Ỷ Lan, người dân thường thực hiện nghi thức tạ lễ để bày tỏ lòng biết ơn tới Thánh Mẫu vì đã lắng nghe lời nguyện cầu và ban phúc lành. Văn khấn tạ lễ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, thể hiện sự thành tâm và biết ơn của người hành lễ.

Dưới đây là mẫu văn khấn tạ lễ phổ biến:

• Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
• Con kính lạy Thánh Mẫu Nguyên Phi Ỷ Lan – Bậc mẫu nghi thiên hạ, linh thiêng hiển ứng.
• Tín chủ con là: … (họ tên)
• Ngụ tại: … (địa chỉ)
• Hôm nay ngày… tháng… năm… (âm lịch), con cùng gia đình xin được thành tâm kính lễ tạ ơn.
• Nhờ ơn trên soi xét và ban phúc, chúng con đã được:
• Công việc hanh thông, mọi sự thuận lợi,
• Sức khỏe bình an, gia đạo yên vui,
• Tài lộc dồi dào, buôn bán phát đạt.
• Chúng con xin dâng nén hương thơm, lễ mọn thành tâm, kính cáo tạ lễ với tấm lòng thành kính.
• Nguyện cầu Thánh Mẫu tiếp tục phù trì cho gia đình chúng con luôn mạnh khỏe, bình an, hạnh phúc, và gặp nhiều may mắn trong cuộc sống.

Chúng con cúi xin Thánh Mẫu chứng giám lòng thành. Kính lễ tạ ơn và nguyện noi theo gương sáng của Người để sống thiện lành, hướng thiện, tích đức hành thiện.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lễ hội Nguyên Phi Ỷ Lan không chỉ là dịp để cầu phúc, cầu an mà còn là thời điểm trang nghiêm để tưởng niệm công đức to lớn của bà – một bậc nữ nhân kiệt xuất trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Văn khấn tưởng niệm mang đậm tính nhân văn, thể hiện lòng thành kính tri ân của hậu thế đối với bậc tiền nhân đã có công với dân, với nước.

Dưới đây là mẫu văn khấn tưởng niệm Nguyên Phi Ỷ Lan:

• Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
• Con kính lạy Thánh Mẫu Nguyên Phi Ỷ Lan – Bậc hiền hậu đức độ, mẫu nghi thiên hạ, người đã có công lao to lớn trong việc chấn hưng Phật pháp, giúp dân, giúp nước, giữ yên xã tắc.
• Tín chủ con là: … (họ tên)
• Ngụ tại: … (địa chỉ)
• Hôm nay, ngày… tháng… năm… (âm lịch), nhân dịp lễ hội tưởng niệm Thánh Mẫu, con xin cúi đầu dâng hương tưởng niệm, tỏ lòng biết ơn sâu sắc.
• Ngưỡng mong Thánh Mẫu chứng giám tấm lòng thành, phù hộ độ trì cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, nhà nhà ấm no, hạnh phúc.
• Con xin nguyện học theo gương sáng của Người: sống nhân nghĩa, yêu thương, giúp đời, hành thiện tích đức, góp phần xây dựng quê hương, đất nước ngày càng phồn vinh.

Chúng con đời đời ghi nhớ công ơn cao cả của Thánh Mẫu. Xin dâng nén tâm hương, lễ vật thanh tịnh, kính cẩn tưởng niệm Người.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)