Lễ Hội Quan Tuần Tranh: Khám Phá Nét Đẹp Văn Hóa Tâm Linh Độc Đáo

Lễ Hội Quan Tuần Tranh là một trong những lễ hội truyền thống tiêu biểu của tỉnh Hải Dương, được tổ chức tại Đền Tranh – nơi thờ Quan Lớn Tuần Tranh, một vị thánh trong hệ thống Tứ Phủ linh thiêng của tín ngưỡng dân gian Việt Nam.

Diễn ra vào đầu tháng Hai âm lịch hằng năm, lễ hội mang đậm giá trị văn hóa tâm linh, thu hút đông đảo du khách thập phương đến hành hương, cầu bình an, tài lộc và sức khỏe cho gia đình.

• Thời gian tổ chức: Chính hội vào ngày 15 tháng Hai âm lịch, các hoạt động diễn ra trong nhiều ngày.
• Địa điểm: Đền Tranh, xã Đồng Tâm, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương.
• Nhân vật được tôn vinh: Quan Lớn Tuần Tranh – một trong năm vị Quan Lớn trong tín ngưỡng Tứ Phủ.

Lễ hội gồm hai phần: phần lễ với các nghi thức truyền thống như rước nước, tế Quan, dâng hương, và phần hội với nhiều hoạt động văn hóa - văn nghệ, trò chơi dân gian như đấu vật, múa rồng, hát chầu văn.

Qua nhiều thế kỷ, Lễ Hội Quan Tuần Tranh không chỉ là dịp để cộng đồng thể hiện lòng thành kính với các bậc thần linh, mà còn là cơ hội gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc một cách sinh động và thiêng liêng.

Lễ hội Quan Tuần Tranh tại đền Tranh, Hải Dương, nổi bật với nhiều nghi lễ truyền thống, thể hiện sự tôn kính và tưởng nhớ đến Quan Lớn Tuần Tranh. Dưới đây là các nghi lễ chính:

• Lễ rước nước: Nghi thức đặc biệt diễn ra tại ngã ba sông Tranh, nơi đoàn rước lấy nước thiêng mang về đền để thực hiện các nghi lễ tiếp theo. Nước thiêng sau đó được sử dụng trong lễ Mộc dục và thờ cúng Quan Lớn Tuần Tranh trong suốt năm.
• Lễ dâng hương: Diễn ra tại đền Tranh, nơi các tín đồ và du khách thập phương dâng hương, hoa và lễ vật để bày tỏ lòng thành kính và cầu nguyện cho sức khỏe, tài lộc và bình an.
• Lễ rước kiệu: Đoàn rước kiệu Quan Lớn Tuần Tranh diễu hành qua các tuyến phố chính, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia, tạo nên không khí trang nghiêm và sôi động.
• Lễ Mộc dục: Nghi thức tắm tượng Quan Lớn Tuần Tranh bằng nước thiêng đã được rước về từ ngã ba sông, thể hiện sự tôn kính và thanh tẩy.
• Lễ tế Quan và tế Mẫu: Các nghi lễ tế truyền thống được thực hiện bởi các bô lão và chức sắc địa phương, nhằm tôn vinh và tưởng nhớ công lao của Quan Lớn Tuần Tranh và Mẫu.

Những nghi lễ trên không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc mà còn góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Lễ hội Quan Tuần Tranh không chỉ nổi bật với các nghi lễ truyền thống mà còn hấp dẫn du khách bởi nhiều hoạt động văn hóa và trò chơi dân gian đặc sắc, tạo nên không khí vui tươi và gắn kết cộng đồng.

• Diễn xướng hầu Thánh: Đây là hoạt động nghệ thuật tâm linh đặc sắc, tái hiện các giá trị văn hóa truyền thống và thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách.
• Trưng bày sản phẩm OCOP và làng nghề: Gian hàng giới thiệu các sản phẩm đặc trưng của địa phương, quảng bá văn hóa và tiềm năng kinh tế của vùng.
• Trò chơi dân gian: Nhiều trò chơi truyền thống được tổ chức, mang lại niềm vui và trải nghiệm thú vị cho người tham gia, bao gồm:
  • Đập niêu đất
  • Bắt chạch trong chum
  • Bịt mắt bắt dê
  • Vật dân tộc
  • Đi cầu kiều trên cạn
  • Bóng bàn
  • Bóng chuyền hơi Nam - Nữ
  • Pháo đất
  • Kéo co
  • Cờ tướng
  • Múa rối nước

Những hoạt động này không chỉ giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc mà còn tạo cơ hội cho du khách trải nghiệm và hòa mình vào không gian lễ hội truyền thống đầy màu sắc.

Đền Tranh, còn được biết đến với tên gọi đền Quan Lớn Tuần Tranh, là một ngôi đền cổ kính tọa lạc tại thôn Tranh Xuyên, xã Đồng Tâm, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương. Ngôi đền thờ Quan Lớn Tuần Tranh, vị thần sông nước theo tín ngưỡng dân gian Việt Nam.

Theo lịch sử, đền Tranh được xây dựng từ thời nhà Trần, ban đầu nằm gần bến đò Tranh, nơi giao thoa của sông Tranh và sông Luộc. Do ảnh hưởng của thủy triều và xói lở, vào năm 1935, ngôi đền được di dời về vị trí hiện tại tại làng Tranh Xuyên. Trải qua nhiều lần trùng tu và tôn tạo, đền Tranh ngày nay trở thành một công trình kiến trúc tâm linh quan trọng, mang đậm nét văn hóa truyền thống của vùng đồng bằng Bắc Bộ.

Kiến trúc của đền Tranh nổi bật với cổng tam quan bề thế, mái ngói đỏ tươi và các góc mái được trang trí hình rồng uy nghiêm. Bên trong đền, các gian thờ được bài trí trang trọng, phản ánh sự tôn kính đối với các vị thần linh. Đặc biệt, đền còn lưu giữ nhiều hiện vật quý giá, góp phần làm phong phú thêm giá trị lịch sử và văn hóa của di tích.

Với những giá trị lịch sử và văn hóa đặc sắc, đền Tranh đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng là Di tích Quốc gia vào năm 2009. Hàng năm, đền Tranh thu hút đông đảo du khách thập phương đến tham quan, chiêm bái và tham gia các lễ hội truyền thống, góp phần bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc.

Lễ hội đền Tranh năm 2025, diễn ra tại khu dân cư Tranh Xuyên, thị trấn Ninh Giang, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương, được tổ chức với quy mô lớn nhất từ trước đến nay, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia.

Thời gian tổ chức:

• Ngày 7-9/3/2025 (tức ngày 8-10/2 âm lịch): Các nghi lễ chính và hoạt động văn hóa.
• Ngày 13/3/2025 (tức ngày 14/2 âm lịch): Lễ tế tạ.

Các hoạt động chính:

• Nghi lễ truyền thống:
  • Lễ rước nước: Diễn ra vào sáng 9/3, đoàn rước nước từ đền Tranh đến ngã ba sông, thu hút hàng nghìn người tham gia.
  • Lễ khai quang tịnh đền: Tổ chức vào chiều 8/3.
  • Lễ mộc dục: Diễn ra vào tối 9/3.
  • Lễ tế quan và tế mẫu: Tổ chức vào chiều 9/3.
  • Lễ tế tạ: Diễn ra vào chiều 13/3.
• Hoạt động văn hóa và trò chơi dân gian:
  • Biểu diễn múa rối nước: Tổ chức vào ngày 8/3.
  • Trưng bày sản phẩm OCOP và sản phẩm làng nghề: Giới thiệu các sản phẩm đặc trưng của địa phương.
  • Các trò chơi dân gian: Đập niêu đất, bắt chạch trong chum, bịt mắt bắt dê, vật dân tộc, đi cầu kiều trên cạn, bóng chuyền hơi, bóng chuyền da, pháo đất, đẩy gậy, kéo co, cờ tướng, bóng bàn, cầu lông.
  • Chương trình văn nghệ chào mừng: Tổ chức vào tối 8/3.

Lễ hội đền Tranh năm 2025 không chỉ là dịp để người dân tưởng nhớ và tôn vinh công lao của Quan lớn Tuần Tranh mà còn là cơ hội để bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời thúc đẩy du lịch và kinh tế địa phương.

Khi đến dâng hương tại đền Quan Lớn Tuần Tranh, việc chuẩn bị một bài văn khấn trang trọng và thành kính là rất quan trọng. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương đất, chư Phật mười phương.

Con kính lạy:

• Đức Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế.
• Tam Tòa Thánh Mẫu.
• Ngũ Vị Tôn Ông.
• Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh.

Tín chủ con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay, ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm], tín chủ con thành tâm sắm lễ, hương hoa, trà quả và các vật phẩm dâng lên trước án.

Chúng con kính mời Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho chúng con và gia đình được bình an, mạnh khỏe, vạn sự tốt lành, công danh thăng tiến, gia đạo hưng long.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện lễ dâng hương, tín chủ cần ăn mặc trang nghiêm, giữ tâm thanh tịnh và thành kính để thể hiện lòng tôn trọng đối với Quan Lớn Tuần Tranh.

Khi đến dâng hương tại đền Quan Lớn Tuần Tranh để cầu tài lộc và bình an, quý vị có thể tham khảo bài văn khấn sau:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy:

• Đức Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế.
• Tam Tòa Thánh Mẫu.
• Ngũ Vị Tôn Ông.
• Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh.

Tín chủ con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay, ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm], tín chủ con thành tâm sắm lễ, hương hoa, trà quả và các vật phẩm dâng lên trước án.

Chúng con kính mời Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho chúng con và gia đình được bình an, mạnh khỏe, vạn sự tốt lành, công danh thăng tiến, gia đạo hưng long.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện lễ dâng hương, tín chủ cần ăn mặc trang nghiêm, giữ tâm thanh tịnh và thành kính để thể hiện lòng tôn trọng đối với Quan Lớn Tuần Tranh.

Khi đến dâng hương tại đền Quan Lớn Tuần Tranh để cầu duyên và hạnh phúc gia đình, quý vị có thể tham khảo bài văn khấn sau:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy:

• Đức Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế.
• Tam Tòa Thánh Mẫu.
• Ngũ Vị Tôn Ông.
• Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh.

Tín chủ con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay, ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm], tín chủ con thành tâm sắm lễ, hương hoa, trà quả và các vật phẩm dâng lên trước án.

Chúng con kính mời Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho con sớm gặp được người bạn đời tâm đầu ý hợp, xây dựng gia đình hạnh phúc, con cái hiếu thảo, gia đạo êm ấm.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện lễ dâng hương, tín chủ cần ăn mặc trang nghiêm, giữ tâm thanh tịnh và thành kính để thể hiện lòng tôn trọng đối với Quan Lớn Tuần Tranh.

Sau khi hoàn thành nghi lễ cầu nguyện tại đền Quan Lớn Tuần Tranh, quý vị có thể thực hiện bài văn khấn tạ lễ để bày tỏ lòng biết ơn và xin phép hạ lễ:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy:

• Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn Thần.
• Ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
• Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh.

Tín chủ con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay, ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm], tín chủ con đã thành tâm dâng lễ, cúng dường hương hoa, trà quả và các vật phẩm lên chư vị Tôn thần và Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh.

Nguyện xin chư vị Tôn thần và Quan Lớn tiếp nhận lòng thành, phù hộ độ trì cho gia đình chúng con được bình an, mạnh khỏe, vạn sự tốt lành.

Hương hoa lễ vật đã dâng, nay lễ đã mãn, cúi xin chư vị cho phép được hạ lễ mang về để thụ lộc.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện lễ tạ, tín chủ nên giữ tâm thanh tịnh, ăn mặc trang nghiêm và thể hiện lòng thành kính đối với chư vị Tôn thần và Quan Lớn Tuần Tranh.

Trong Lễ Hội Quan Tuần Tranh, nghi thức rước nước là một phần quan trọng, thể hiện lòng thành kính và cầu mong sự bình an, thịnh vượng cho cộng đồng. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng trong lễ rước nước:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy:

• Chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
• Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
• Quan Lớn Tuần Tranh.

Tín chủ con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay, ngày [ngày] tháng [tháng] năm [năm], nhân dịp Lễ Hội Quan Tuần Tranh, tín chủ cùng đoàn rước nước thành tâm sắm sửa lễ vật, hương đăng, hoa quả, xin dâng lên chư vị Tôn thần và Quan Lớn Tuần Tranh.

Chúng con thành tâm kính mời Quan Lớn Tuần Tranh giáng lâm chứng giám, phù hộ độ trì cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, nhân dân ấm no hạnh phúc.

Chúng con nguyện xin chư vị Tôn thần và Quan Lớn Tuần Tranh chứng giám lòng thành, ban cho nước thiêng để mang về thờ phụng, tẩy trừ uế tạp, đem lại sự thanh tịnh và phúc lành cho cộng đồng.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện nghi lễ rước nước, tín chủ và đoàn rước nên giữ tâm thanh tịnh, trang phục chỉnh tề, thể hiện lòng thành kính đối với chư vị Tôn thần và Quan Lớn Tuần Tranh.