Lễ Hội Rắn Làng Lệ Mật: Khám Phá Nét Độc Đáo Văn Hóa Dân Gian

Lễ hội Làng Lệ Mật là một sự kiện văn hóa truyền thống nổi bật, được tổ chức hàng năm từ ngày 20 đến 24 tháng 3 Âm lịch tại đình Lệ Mật, phường Việt Hưng, quận Long Biên, Hà Nội. Lễ hội nhằm tôn vinh Thành hoàng làng Hoàng Đức Trung, người có công khai phá và lập nên Thập Tam Trại phía Tây kinh thành Thăng Long.

Trong khuôn khổ lễ hội, nhiều nghi thức trang trọng được diễn ra, bao gồm:

• Lễ rước nước: Đoàn rước lấy nước từ giếng làng, tượng trưng cho sự thanh khiết và cầu mong mùa màng bội thu.
• Lễ Đả Ngư: Tái hiện cảnh bắt cá ở giếng làng, thể hiện truyền thống ngư nghiệp và sự gắn kết với thiên nhiên.
• Múa rắn: Trình diễn nghệ thuật độc đáo, biểu tượng cho sự dũng cảm và chiến thắng trước thử thách.
• Lễ rước Thập Tam Trại: Con cháu từ các trại xưa trở về dâng lễ vật, thể hiện lòng biết ơn và sự đoàn kết cộng đồng.

Đặc biệt, năm 2015, Lễ hội Làng Lệ Mật đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, khẳng định giá trị văn hóa và lịch sử sâu sắc của lễ hội trong đời sống cộng đồng.

Theo truyền thuyết, vào thời vua Lý Thái Tông (1028 – 1054), công chúa nhà Lý không may bị thủy quái Giảo Long làm đắm thuyền và mất tích. Một chàng trai dũng cảm tên Hoàng, quê ở làng Lệ Mật, đã xả thân đánh bại thủy quái, cứu được thi thể công chúa. Cảm kích trước hành động anh hùng này, nhà vua ban thưởng hậu hĩnh, nhưng chàng trai chỉ xin được khai hoang vùng đất phía Tây kinh thành Thăng Long để lập nên Thập Tam Trại, góp phần mở rộng và phát triển kinh tế khu vực.

Để tưởng nhớ công lao to lớn của chàng trai họ Hoàng, người dân Lệ Mật đã tôn ông làm Thành hoàng làng và xây dựng đình thờ. Hàng năm, từ ngày 20 đến 24 tháng 3 Âm lịch, lễ hội truyền thống được tổ chức nhằm tri ân vị anh hùng và duy trì các giá trị văn hóa độc đáo của địa phương.

Trong lễ hội, nhiều nghi thức đặc sắc được diễn ra, bao gồm:

• Lễ rước nước: Đoàn rước trang trọng lấy nước từ giếng làng, biểu trưng cho sự thanh khiết và cầu mong mùa màng bội thu.
• Lễ Đả Ngư: Tái hiện cảnh bắt cá ở giếng làng, gợi nhớ chiến công diệt thủy quái của chàng trai họ Hoàng.
• Múa rắn: Trình diễn nghệ thuật độc đáo với hình tượng rắn khổng lồ, tượng trưng cho loài thủy quái đã bị chàng trai họ Hoàng chế ngự.
• Lễ rước Thập Tam Trại: Con cháu từ 13 trại phía Tây Thăng Long xưa trở về dâng lễ vật, thể hiện lòng biết ơn và sự đoàn kết cộng đồng.

Những hoạt động này không chỉ tôn vinh lịch sử hào hùng của làng Lệ Mật mà còn góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, thu hút đông đảo du khách và người dân tham gia.

Lễ hội làng Lệ Mật diễn ra hàng năm với nhiều nghi lễ truyền thống đặc sắc, thể hiện sự tôn kính và tri ân đối với vị Thành hoàng làng. Dưới đây là các nghi lễ chính trong lễ hội:

• Lễ rước nước:

  Diễn ra vào ngày 21 tháng 3 âm lịch, đoàn rước trang trọng lấy nước từ giếng Ngọc của làng, mang về đình để tế lễ, thể hiện ước nguyện cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

• Lễ rước cá chép:

  Vào ngày 23 tháng 3 âm lịch, các trai đinh trong làng thực hiện nghi thức đánh bắt cá tại giếng Ngọc, sau đó rước cá chép vào đình Thánh để dâng lên Thành hoàng, tượng trưng cho sự tri ân và cầu mong sự bảo hộ.

• Lễ rước cỗ của Thập Tam Trại:

  Đại diện con cháu của 13 trại phía Tây thành Thăng Long xưa mang lễ vật về đình làng Lệ Mật để dâng lên thần, thể hiện sự đoàn kết và lòng thành kính.

• Múa Giảo Long (múa rắn):

  Màn trình diễn tái hiện cảnh chàng trai họ Hoàng chiến đấu với thủy quái để cứu công chúa, sử dụng con rắn làm bằng nan tre lợp vải, kết hợp với nhạc bát âm và tiếng trống nhịp đôi, tạo nên không khí sôi động và hào hùng.

• Lễ Đả Ngư (đánh cá thờ):

  Nghi thức tâm linh quan trọng, diễn ra tại giếng Ngọc, nơi các trai đinh tung chài bắt cá thần, sau đó chế biến và dâng lên Thành hoàng, thể hiện lòng tri ân và cầu mong sự phù hộ.

Lễ hội làng Lệ Mật không chỉ là dịp tưởng nhớ vị Thành hoàng làng mà còn là cơ hội để cộng đồng thể hiện và gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống thông qua các hoạt động nghệ thuật đặc sắc. Dưới đây là một số hoạt động tiêu biểu:

• Múa rắn (Múa Giảo Long):

  Màn trình diễn tái hiện huyền thoại chàng trai họ Hoàng chiến đấu với thủy quái để cứu công chúa, sử dụng con rắn mô phỏng bằng nan tre và vải, kết hợp với âm nhạc truyền thống, tạo nên không khí sôi động và hấp dẫn.

• Trình diễn văn nghệ dân gian:

  Các tiết mục hát chèo, quan họ, ca trù được tổ chức, mang đến không gian âm nhạc đậm chất truyền thống, thu hút sự tham gia của nhiều nghệ nhân và khán giả.

• Hội thi và hội diễn:

  Những cuộc thi như múa nghệ thuật không chuyên, hội thi Trưởng ban Công tác mặt trận giỏi được tổ chức, tạo sân chơi bổ ích và tăng cường gắn kết cộng đồng.

• Trang trí đình làng:

  Đình Lệ Mật được trang hoàng lộng lẫy với cờ hoa, quạt và nến, tạo nên không gian lễ hội rực rỡ và ấm cúng, thu hút đông đảo du khách tham quan.

Lễ hội làng Lệ Mật là dịp quan trọng để cộng đồng địa phương và du khách cùng nhau tham gia, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Dưới đây là những vai trò nổi bật của họ trong lễ hội:

• Cộng đồng địa phương:
  • Tổ chức và thực hiện nghi lễ:

    Người dân làng Lệ Mật chủ trì các nghi thức truyền thống như lễ rước nước, rước cá chép, và múa rắn, thể hiện sự đoàn kết và lòng tôn kính đối với Thành hoàng làng.

  • Bảo tồn và truyền dạy nghệ thuật:

    Các nghệ nhân địa phương truyền dạy kỹ năng múa rắn và các làn điệu dân ca cho thế hệ trẻ, đảm bảo sự tiếp nối và phát triển của di sản văn hóa.

  • Phát triển kinh tế địa phương:

    Người dân tận dụng cơ hội lễ hội để giới thiệu và kinh doanh các sản phẩm đặc sản như món ăn từ rắn, đồ thủ công mỹ nghệ, góp phần thúc đẩy kinh tế và quảng bá hình ảnh làng nghề.

• Du khách:
  • Tham gia và trải nghiệm văn hóa:

    Du khách được hòa mình vào không khí lễ hội, tham gia các hoạt động như xem múa rắn, thưởng thức ẩm thực địa phương, qua đó hiểu sâu hơn về văn hóa và truyền thống của làng Lệ Mật.

  • Giao lưu và học hỏi:

    Thông qua việc tiếp xúc với người dân địa phương, du khách có cơ hội học hỏi về nghề nuôi và chế biến rắn, cũng như các phong tục tập quán độc đáo của vùng.

  • Đóng góp vào bảo tồn văn hóa:

    Sự quan tâm và tham gia của du khách góp phần nâng cao nhận thức về giá trị của di sản văn hóa, khuyến khích cộng đồng địa phương tiếp tục duy trì và phát huy các truyền thống tốt đẹp.

Lễ hội làng Lệ Mật không chỉ là dịp để tưởng nhớ công lao của Thành hoàng làng mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa truyền thống. Những nỗ lực trong công tác này được thể hiện qua các hoạt động sau:

• Gìn giữ nghi lễ truyền thống:

  Các nghi thức như lễ rước nước, lễ rước văn và đặc biệt là lễ Đả Ngư được duy trì và thực hiện trang trọng, giúp thế hệ trẻ hiểu và trân trọng di sản văn hóa của cha ông.

• Phục dựng và biểu diễn nghệ thuật dân gian:

  Những màn múa Giảo Long và các trò chơi dân gian được tổ chức thường xuyên, tạo sân chơi lành mạnh và khuyến khích sự tham gia của cộng đồng, đồng thời giới thiệu nét đặc sắc của địa phương đến du khách.

• Giáo dục và truyền dạy:

  Các nghệ nhân và người lớn tuổi trong làng tích cực truyền dạy kỹ năng, kiến thức về các nghi lễ và nghệ thuật truyền thống cho thế hệ trẻ, đảm bảo sự tiếp nối và phát triển bền vững của di sản.

• Quảng bá và phát triển du lịch:

  Việc công nhận và phát triển làng Lệ Mật thành điểm du lịch văn hóa góp phần thu hút du khách, tăng cường giao lưu văn hóa và thúc đẩy kinh tế địa phương.

Những hoạt động trên không chỉ giữ gìn bản sắc văn hóa độc đáo của làng Lệ Mật mà còn đóng góp vào việc phát huy giá trị di sản, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của cộng đồng.

Trong lễ hội truyền thống của làng Lệ Mật, việc dâng hương tại đình làng là một nghi thức quan trọng, thể hiện lòng thành kính đối với Thành hoàng làng và các vị thần linh. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng trong nghi lễ này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Thành Hoàng làng, chư vị Thánh Hiền.

Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ..., tín chủ con là ... ngụ tại ... thành tâm dâng hương, hoa, lễ vật kính lên trước án.

Chúng con cúi xin ngài Thành Hoàng làng, chư vị Tôn thần chứng giám lòng thành, phù hộ độ trì cho gia đình chúng con sức khỏe dồi dào, gia đạo hưng long, công danh sự nghiệp tiến tới, con cháu học hành đỗ đạt, mọi sự hanh thông.

Cúi xin chư vị chứng giám lòng thành, độ trì cho bản thôn, bản xóm yên vui, mùa màng bội thu, nhân khang vật thịnh.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện nghi lễ, người dâng hương cần ăn mặc chỉnh tề, thể hiện sự trang nghiêm và lòng thành kính đối với các vị thần linh.

Trong lễ hội truyền thống làng Lệ Mật, nghi thức rước nước và tế lễ Thủy thần được thực hiện trang trọng nhằm tôn vinh các vị thần sông nước, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng trong nghi lễ này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Thủy Thần, Long Mạch Tôn thần.

Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ..., tín chủ con là ... ngụ tại ... thành tâm sắm sửa lễ vật, hương đăng, hoa quả, trà nước, dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài Thủy Thần, Long Mạch Tôn thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Cúi xin chư vị phù hộ độ trì cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, nhân dân ấm no hạnh phúc.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện nghi lễ, người hành lễ cần ăn mặc chỉnh tề, giữ tâm thanh tịnh và thành kính, thể hiện sự tôn trọng đối với các vị thần linh.

Trong lễ hội truyền thống làng Lệ Mật, nghi thức rước Thập Tam Trại là một phần quan trọng, thể hiện sự tri ân đối với Đức Thành Hoàng và kết nối cộng đồng. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng trong nghi lễ này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Đức Thành Hoàng làng Lệ Mật.

Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ..., chúng con đại diện cho Thập Tam Trại, gồm các trại: ... (liệt kê tên các trại), thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, dâng lên trước án.

Chúng con kính mời Đức Thành Hoàng giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Cúi xin ngài phù hộ độ trì cho Thập Tam Trại chúng con được bình an, thịnh vượng, nhân dân khỏe mạnh, gia đình hạnh phúc, mùa màng bội thu.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện nghi lễ, người hành lễ cần ăn mặc trang nghiêm, giữ tâm thanh tịnh và thành kính, thể hiện sự tôn trọng đối với Đức Thành Hoàng và các vị thần linh.

Trong lễ hội làng Lệ Mật, nghi thức dâng hương và đọc văn khấn tại đình làng nhằm tưởng nhớ và tri ân vị Thành hoàng – chàng trai họ Hoàng, người đã có công đánh bại thủy quái, cứu công chúa và khai hoang lập làng. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng trong nghi lễ này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, chàng trai họ Hoàng, chư vị Đại Vương.

Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ..., tín chủ con là ... ngụ tại ... thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, chàng trai họ Hoàng giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Cúi xin ngài phù hộ độ trì cho dân làng Lệ Mật chúng con được bình an, thịnh vượng, gia đình hạnh phúc, mùa màng bội thu.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện nghi lễ, người hành lễ cần ăn mặc trang nghiêm, giữ tâm thanh tịnh và thành kính, thể hiện sự tôn trọng đối với Thành hoàng và các vị thần linh.

Trong lễ hội làng Lệ Mật, nghi thức Đả Ngư được tổ chức nhằm tái hiện truyền thuyết về chàng trai họ Hoàng dũng cảm đánh bại thủy quái để cứu công chúa. Nghi thức này diễn ra tại giếng Ngọc, nơi các trai đinh trong làng thực hiện lễ đánh cá thiêng dâng lên Thành hoàng làng. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng trong nghi thức này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, chàng trai họ Hoàng, chư vị Đại Vương.

Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ..., tín chủ con là ... ngụ tại ... cùng toàn thể dân làng Lệ Mật, thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, chàng trai họ Hoàng giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Nhân dịp lễ hội truyền thống của làng, chúng con thực hiện nghi thức Đả Ngư, tái hiện công đức của ngài đã trừ diệt thủy quái, cứu công chúa, mang lại bình yên cho dân làng.

Cúi xin ngài phù hộ độ trì cho dân làng Lệ Mật chúng con được bình an, thịnh vượng, gia đình hạnh phúc, mùa màng bội thu.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện nghi lễ, người hành lễ cần ăn mặc trang nghiêm, giữ tâm thanh tịnh và thành kính, thể hiện sự tôn trọng đối với Thành hoàng và các vị thần linh.