Lễ Hội Trà Cổ: Khám Phá Di Sản Văn Hóa Độc Đáo Vùng Biên

Đình Trà Cổ, tọa lạc tại khu Nam Thọ, phường Trà Cổ, thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, được xây dựng từ thời Hậu Lê. Đây là một công trình kiến trúc độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, được xem như "Cột mốc văn hóa" nơi địa đầu Tổ quốc.

Hằng năm, từ ngày 30 tháng 5 đến ngày 3 tháng 6 âm lịch, tại đình diễn ra Lễ hội Đình Trà Cổ nhằm tưởng nhớ công lao của các bậc tiền nhân đã khai phá, lập làng. Lễ hội bao gồm hai phần chính:

• Phần lễ:
  • Lễ Mộc Dục (tắm tượng)
  • Rước mâm hoa quả và cây đèn thần vào đình
  • Rước "Ông Voi" ra đình chầu
  • Lễ Thỉnh sinh
  • Lễ nghênh thần trên biển
  • Lễ An vị
  • Đóng cây cai đám, gọi sổ bìa xanh
  • Dâng lễ của nhân dân và du khách
  • Rước cỗ chay, cỗ mặn của ông đám đương nhiệm
  • Lễ cất cây cai đám
• Phần hội:
  • Hội thi "Ông Voi"
  • Chương trình văn nghệ chào mừng
  • Các trò chơi dân gian: kéo co, đi cà kheo, viết thư pháp, nhảy bao bố

Đặc biệt, lễ rước "Ông Voi" là nét độc đáo riêng có của vùng đất biên ải Móng Cái, thu hút đông đảo du khách tham gia và trải nghiệm.

Lễ hội Đình Trà Cổ được tổ chức hàng năm tại phường Trà Cổ, thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. Thời gian diễn ra lễ hội từ ngày 30 tháng 5 đến ngày 3 tháng 6 âm lịch, tương ứng với khoảng tháng 6 hoặc tháng 7 dương lịch.

Địa điểm chính của lễ hội là Đình Trà Cổ, một di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu, được xây dựng từ thời Hậu Lê (năm 1461). Đình tọa lạc tại khu Nam Thọ, phường Trà Cổ, gần bãi biển Trà Cổ nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp.

Trong thời gian diễn ra lễ hội, nhiều nghi thức truyền thống và hoạt động văn hóa, thể thao được tổ chức tại khu vực đình và các địa điểm lân cận, thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách tham gia.

Lễ hội Đình Trà Cổ được tổ chức hàng năm với nhiều hoạt động phong phú, chia thành hai phần chính: phần lễ và phần hội.

Phần lễ

Phần lễ bao gồm các nghi thức truyền thống nhằm tôn vinh các bậc tiền nhân và cầu mong sự bình an, thịnh vượng cho cộng đồng. Các nghi thức chính trong phần lễ gồm:

• Lễ Mộc Dục: Nghi thức tắm tượng thần, thanh tẩy trước khi tiến hành các nghi lễ chính.
• Rước mâm hoa quả và cây đèn thần vào đình: Đưa các lễ vật tượng trưng cho sự sung túc, ánh sáng vào đình.
• Rước "Ông Voi" ra đình chầu: Nghi thức rước tượng voi, biểu tượng của sức mạnh và sự trung thành, ra đình để chầu thần.
• Lễ Thỉnh sinh: Nghi lễ cầu cho mùa màng bội thu, sinh sôi nảy nở.
• Lễ nghênh thần trên biển: Đón thần linh từ biển về đình, thể hiện sự gắn kết giữa cư dân và biển cả.
• Lễ An vị: Đưa tượng thần vào vị trí an tọa trong đình.
• Đóng cây cai đám, gọi sổ bìa xanh: Nghi thức truyền thống liên quan đến việc ghi danh và tổ chức các ông đám.
• Dâng lễ của nhân dân và du khách: Người dân và du khách dâng lễ vật, thể hiện lòng thành kính.
• Rước cỗ chay, cỗ mặn của ông đám đương nhiệm: Nghi thức rước các mâm cỗ chay, mặn do các ông đám chuẩn bị.
• Lễ cất cây cai đám: Kết thúc lễ hội, thu dọn các biểu tượng và vật dụng nghi lễ.

Phần hội

Phần hội diễn ra sôi nổi với nhiều hoạt động văn hóa, thể thao và trò chơi dân gian, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia. Các hoạt động tiêu biểu gồm:

• Hội thi "Ông Voi": Cuộc thi trang trí và diễu hành tượng voi, thể hiện sự sáng tạo và tinh thần cộng đồng.
• Chương trình văn nghệ chào mừng: Các tiết mục ca múa nhạc đặc sắc do nghệ sĩ và người dân địa phương biểu diễn.
• Các trò chơi dân gian:
  • Kéo co: Trò chơi thể hiện sức mạnh và tinh thần đồng đội.
  • Đi cà kheo: Trò chơi đòi hỏi sự khéo léo và cân bằng.
  • Viết thư pháp: Hoạt động tôn vinh nghệ thuật viết chữ đẹp truyền thống.
  • Nhảy bao bố: Trò chơi vui nhộn, tạo không khí sôi động cho lễ hội.
  • Bịt mắt đập niêu: Trò chơi thử thách sự định hướng và may mắn của người chơi.
  • Ném vòng: Trò chơi giải trí phổ biến trong các lễ hội truyền thống.

Những hoạt động này không chỉ mang tính giải trí mà còn góp phần gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của địa phương, tạo nên nét đặc sắc riêng cho Lễ hội Đình Trà Cổ.

Lễ hội Đình Trà Cổ, diễn ra hàng năm tại phường Trà Cổ, thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, nổi bật với những nét độc đáo riêng biệt, phản ánh sâu sắc văn hóa và tín ngưỡng của cộng đồng địa phương.

Lễ rước "Ông Voi"

Một trong những điểm nhấn đặc sắc của lễ hội là tục thi "Ông Voi". Trong nghi thức này, 12 ông cai đám, được tuyển chọn kỹ lưỡng, chăm sóc những chú lợn (gọi là "Ông Voi") từ nhiều tháng trước. Vào ngày diễn ra lễ hội, các "Ông Voi" được rước ra đình trong không khí trang trọng và náo nhiệt, thể hiện lòng thành kính và sự đoàn kết của cộng đồng.

Lễ rước thần trên biển

Nghi thức rước thần trên biển là một hoạt động truyền thống, trong đó người dân tổ chức đoàn thuyền ra khơi để nghênh đón thần linh. Nghi lễ này tượng trưng cho hành trình lập nghiệp trên biển của tổ tiên, đồng thời thể hiện sự gắn kết giữa con người và biển cả.

Hội thi làm cỗ truyền thống

Trong khuôn khổ lễ hội, hội thi làm cỗ được tổ chức, nơi các gia đình và cá nhân trổ tài nấu nướng, chuẩn bị những mâm cỗ truyền thống tinh tế và ngon miệng. Hoạt động này không chỉ tôn vinh nghệ thuật ẩm thực địa phương mà còn thúc đẩy tinh thần cộng đồng và gìn giữ nét đẹp văn hóa ẩm thực.

Những nét độc đáo này đã góp phần làm nên sức hấp dẫn riêng biệt của Lễ hội Đình Trà Cổ, thu hút đông đảo du khách và người dân tham gia, đồng thời khẳng định giá trị văn hóa truyền thống tại vùng biên giới của Tổ quốc.

Di tích Đình Trà Cổ là một công trình văn hóa – tín ngưỡng có giá trị đặc biệt tại phường Trà Cổ, thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. Đây là nơi thờ Thành hoàng làng và là biểu tượng thiêng liêng của cư dân vùng biên giới biển.

Vị trí và lịch sử

Đình được xây dựng từ thế kỷ XV bởi 12 gia đình từ Đồ Sơn đến khai hoang lập ấp tại Trà Cổ. Trải qua nhiều lần trùng tu, đình vẫn giữ được nét kiến trúc cổ kính và trang nghiêm, ghi dấu một phần quan trọng trong quá trình mở cõi về phía Đông Bắc của Tổ quốc.

Kiến trúc và nghệ thuật điêu khắc

Đình Trà Cổ mang phong cách kiến trúc truyền thống với quy mô lớn và nghệ thuật điêu khắc gỗ tinh xảo. Toàn bộ công trình nằm trong khuôn viên rộng, có tường bao, cổng nghi môn, cây cổ thụ và hồ nước tạo nên không gian linh thiêng và hài hòa.

• Kiến trúc hình chữ “Đinh” gồm Tiền đường và Hậu cung.
• Các chi tiết chạm khắc gỗ rồng, phượng, hoa lá thể hiện tài hoa của nghệ nhân xưa.
• Bên trong đình còn lưu giữ nhiều hiện vật quý như long ngai, bài vị, sắc phong.

Giá trị văn hóa và tâm linh

Đình là trung tâm sinh hoạt văn hóa, nơi tổ chức các nghi lễ trọng đại trong năm, đặc biệt là Lễ hội Đình Trà Cổ diễn ra vào đầu tháng 6 âm lịch. Đây là dịp để con cháu tưởng nhớ tổ tiên, thể hiện tinh thần “uống nước nhớ nguồn”.

Công nhận di tích

Với giá trị lịch sử, văn hóa đặc biệt, Đình Trà Cổ đã được công nhận là Di tích Quốc gia Đặc biệt, góp phần khẳng định và tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Lễ hội Đình Trà Cổ là một trong những sự kiện văn hóa truyền thống lớn của tỉnh Quảng Ninh, vì vậy công tác chuẩn bị và tổ chức được tiến hành chu đáo, đảm bảo trang trọng và đúng phong tục.

Chuẩn bị cơ sở vật chất

• Tu bổ và trang trí Đình Trà Cổ, đảm bảo không gian lễ hội linh thiêng và khang trang.
• Lắp đặt sân khấu, khu vực biểu diễn và các gian hàng phục vụ khách thập phương.
• Trang bị đầy đủ âm thanh, ánh sáng, nhà vệ sinh công cộng và điểm hỗ trợ y tế.

Thành lập Ban tổ chức

Ban tổ chức lễ hội gồm đại diện chính quyền địa phương, các tổ chức văn hóa, đoàn thể và người dân trong cộng đồng. Các nhóm được phân công nhiệm vụ cụ thể như:

• Tiểu ban nghi lễ: phụ trách nghi lễ truyền thống, lễ rước, tế lễ.
• Tiểu ban hậu cần: lo ăn ở, phương tiện và an toàn cho người tham dự.
• Tiểu ban tuyên truyền: đảm nhận công tác truyền thông, quảng bá hình ảnh lễ hội.

Đảm bảo an ninh trật tự

Lực lượng công an, dân phòng và tình nguyện viên được huy động để đảm bảo an toàn giao thông, an ninh khu vực lễ hội và xử lý các tình huống phát sinh.

Vận động cộng đồng cùng tham gia

Người dân địa phương tích cực tham gia vào công tác chuẩn bị như luyện tập các tiết mục văn nghệ, làm bánh truyền thống, dọn dẹp vệ sinh và chuẩn bị các nghi lễ dân gian.

Nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị và sự chung tay góp sức của cộng đồng, Lễ hội Đình Trà Cổ hằng năm luôn để lại ấn tượng tốt đẹp trong lòng du khách, góp phần bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc.

Lễ hội Đình Trà Cổ không chỉ là một sự kiện văn hóa truyền thống quan trọng của tỉnh Quảng Ninh, mà còn được công nhận và đánh giá cao trên phạm vi quốc gia.

Công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia

Vào năm 2019, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chính thức vinh danh Lễ hội Đình Trà Cổ là Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia. Đây là sự ghi nhận những giá trị lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng độc đáo của lễ hội, đồng thời thúc đẩy việc bảo tồn và phát huy di sản này trong cộng đồng.

Đánh giá về giá trị văn hóa và lịch sử

• Giá trị lịch sử: Lễ hội tôn vinh công lao của các vị tiền nhân trong việc khai lập và bảo vệ vùng đất Trà Cổ, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước và tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ.
• Giá trị văn hóa: Thông qua các nghi lễ và hoạt động truyền thống, lễ hội thể hiện bản sắc văn hóa đặc trưng của cư dân vùng biển Đông Bắc, đồng thời là dịp để cộng đồng gắn kết và gìn giữ phong tục tập quán.

Ghi nhận từ cộng đồng và du khách

Lễ hội Đình Trà Cổ thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách tham gia, trở thành điểm nhấn du lịch văn hóa của khu vực. Sự tham gia nhiệt tình của cộng đồng và du khách là minh chứng cho sức sống và tầm quan trọng của lễ hội trong đời sống xã hội.

Những đánh giá và ghi nhận tích cực này đã khẳng định vị thế của Lễ hội Đình Trà Cổ trong hệ thống các lễ hội truyền thống của Việt Nam, đồng thời thúc đẩy việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản cho các thế hệ mai sau.

Trong các dịp lễ hội tại Đình Trà Cổ, việc dâng hương và đọc văn khấn để tỏ lòng thành kính với Thành Hoàng làng là một nghi thức quan trọng. Dưới đây là bài văn khấn truyền thống thường được sử dụng:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Hương tử con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay là ngày: [Ngày tháng năm âm lịch]

Hương tử con thành tâm sửa biện hương hoa, lễ vật, trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án, kính cẩn tâu trình:

Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương, ngài Thổ Địa, ngài Định Phúc Táo Quân, cùng chư vị Tôn thần lai lâm chứng giám.

Hương tử con lòng thành kính cẩn, cúi xin chư vị Tôn thần phù hộ độ trì cho gia đình chúng con được an ninh khang thái, vạn sự tốt lành, làm ăn phát đạt, gia đạo hưng long.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện nghi lễ, người khấn cần ăn mặc chỉnh tề, thái độ trang nghiêm, thể hiện lòng thành kính đối với các vị thần linh.

Trong lễ hội Đình Trà Cổ, việc dâng hương và đọc văn khấn để tưởng nhớ công lao của các Tiên công – những người đã khai hoang lập làng – là một nghi thức quan trọng. Dưới đây là bài văn khấn truyền thống thường được sử dụng:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy các Tiên công, Tiền bối khai hoang lập làng Trà Cổ.

Hương tử con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay là ngày: [Ngày tháng năm âm lịch]

Nhân dịp lễ hội truyền thống, hương tử con thành tâm sửa biện hương hoa, lễ vật, trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án, kính cẩn tâu trình:

Chúng con kính mời các Tiên công, Tiền bối khai hoang lập làng Trà Cổ, ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương, ngài Thổ Địa, ngài Định Phúc Táo Quân, cùng chư vị Tôn thần lai lâm chứng giám.

Hương tử con lòng thành kính cẩn, cúi xin chư vị Tôn thần và các bậc Tiên công phù hộ độ trì cho gia đình chúng con được an ninh khang thái, vạn sự tốt lành, làm ăn phát đạt, gia đạo hưng long.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện nghi lễ, người khấn cần ăn mặc chỉnh tề, thái độ trang nghiêm, thể hiện lòng thành kính đối với các vị thần linh và Tiên công.

Trong lễ hội đình Trà Cổ, nghi thức rước "Ông Voi" là một phần quan trọng và độc đáo, thể hiện lòng thành kính của người dân đối với thần linh và các bậc tiền nhân. Dưới đây là bài văn khấn truyền thống được sử dụng trong lễ rước "Ông Voi":

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy các bậc Tiên hiền, Tiền bối khai hoang lập làng Trà Cổ.

Hương tử con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay là ngày: [Ngày tháng năm âm lịch]

Nhân dịp lễ hội truyền thống của làng, chúng con thành tâm sửa biện hương hoa, lễ vật, thành kính dâng lên trước án, kính cẩn tâu trình:

Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương, các bậc Tiên hiền, Tiền bối cùng chư vị Tôn thần lai lâm chứng giám.

Hương tử chúng con thành tâm cung nghinh "Ông Voi" về đình làng để chầu thần, cầu mong sự phù hộ độ trì cho dân làng được an khang, thịnh vượng, mùa màng bội thu, gia đình hạnh phúc.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện nghi lễ, người khấn cần ăn mặc chỉnh tề, thái độ trang nghiêm, thể hiện lòng thành kính đối với thần linh và các bậc tiền nhân.

Trong các dịp lễ hội truyền thống tại đình Trà Cổ, nghi thức cầu quốc thái dân an được tổ chức trang trọng nhằm cầu nguyện cho đất nước thịnh vượng, nhân dân an lành. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng trong nghi lễ này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy các bậc Tiên hiền, Tiền bối khai hoang lập làng Trà Cổ.

Hương tử con là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay là ngày: [Ngày tháng năm âm lịch]

Nhân dịp lễ hội truyền thống, chúng con thành tâm chuẩn bị hương hoa, lễ vật, kính dâng trước án, cúi xin chư vị Tôn thần chứng giám.

Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương, các bậc Tiên hiền, Tiền bối cùng chư vị Tôn thần lai lâm chứng giám.

Hương tử chúng con thành tâm cầu nguyện cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, nhân dân ấm no hạnh phúc, gia đình thịnh vượng, mọi sự hanh thông.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện nghi lễ, người khấn cần ăn mặc chỉnh tề, thái độ trang nghiêm, thể hiện lòng thành kính đối với thần linh và các bậc tiền nhân.

Trong không gian linh thiêng của đình Trà Cổ, việc dâng hương tưởng niệm các bậc tiền nhân là một nghi thức quan trọng, thể hiện lòng thành kính và biết ơn sâu sắc. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng trong nghi lễ này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy các bậc Tiên hiền, Tiền bối khai hoang lập làng Trà Cổ.

Hương tử con tên là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay, ngày: [Ngày tháng năm âm lịch]

Nhân dịp lễ hội truyền thống, chúng con thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, dâng lên trước án, kính mời chư vị Tôn thần và các bậc Tiên hiền, Tiền bối lai lâm chứng giám.

Chúng con kính cẩn tưởng nhớ công đức to lớn của các Ngài đã khai sáng, bảo vệ và phát triển làng Trà Cổ, nguyện noi theo gương sáng, giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của quê hương.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì, cho gia đình an khang, thịnh vượng, mọi sự như ý.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện nghi lễ, người khấn cần ăn mặc chỉnh tề, thái độ trang nghiêm, thể hiện lòng thành kính đối với thần linh và các bậc tiền nhân.

Trong không gian linh thiêng của đình Trà Cổ, việc dâng hương cầu nguyện tài lộc và bình an cho gia đình là một nghi thức quan trọng, thể hiện lòng thành kính và mong muốn cuộc sống sung túc, hạnh phúc. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng trong nghi lễ này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy chư vị Thần linh cai quản trong khu vực này.

Hương tử con tên là: [Họ và tên]

Ngụ tại: [Địa chỉ]

Hôm nay, ngày: [Ngày tháng năm âm lịch]

Chúng con thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, dâng lên trước án, kính mời chư vị Tôn thần và các bậc Tiên hiền, Tiền bối lai lâm chứng giám.

Chúng con kính cẩn cầu xin chư vị Tôn thần phù hộ độ trì cho gia đình chúng con:

• Gia đạo hòa thuận, trên dưới đồng lòng.
• Sức khỏe dồi dào, thân tâm an lạc.
• Công việc hanh thông, tài lộc tăng tiến.
• Con cháu hiếu thảo, học hành tấn tới.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được chư vị Tôn thần chứng giám và phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Lưu ý: Khi thực hiện nghi lễ, người khấn cần ăn mặc chỉnh tề, thái độ trang nghiêm, thể hiện lòng thành kính đối với thần linh và các bậc tiền nhân.