Lễ Hội Vật Cầu: Di sản văn hóa độc đáo của làng Vân

Lễ hội Vật Cầu Nước, hay còn gọi là Vật Cầu Bùn, là một lễ hội truyền thống độc đáo diễn ra tại làng Vân, xã Vân Hà, thị xã Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Được tổ chức 4 năm một lần vào các ngày 12 đến 14 tháng Tư âm lịch, lễ hội thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách thập phương đến tham gia và chiêm ngưỡng.

Lễ hội mang đậm nét tín ngưỡng thờ Thần Mặt Trời của cư dân trồng lúa nước, thể hiện khát vọng cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Điểm nhấn của lễ hội là trò chơi vật cầu nước, nơi các thanh niên khỏe mạnh chia thành hai đội tranh giành quả cầu gỗ nặng khoảng 20kg trên sân bùn nhão. Trò chơi không chỉ đòi hỏi sức mạnh, sự khéo léo mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết và ý chí kiên cường của người dân làng Vân.

Năm 2022, Lễ hội Vật Cầu Nước làng Vân đã được công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia, khẳng định giá trị văn hóa và lịch sử đặc sắc của lễ hội trong đời sống cộng đồng.

Lễ hội Vật Cầu Nước làng Vân được tổ chức định kỳ 4 năm một lần, diễn ra trong 3 ngày từ ngày 12 đến ngày 14 tháng Tư âm lịch. Thời gian cụ thể của lễ hội như sau:

• Ngày 12 tháng Tư âm lịch: Khai mạc lễ hội và diễn ra hai trận cầu.
• Ngày 13 tháng Tư âm lịch: Tiếp tục với ba trận cầu.
• Ngày 14 tháng Tư âm lịch: Kết thúc với bốn trận cầu và bế mạc lễ hội.

Địa điểm tổ chức lễ hội là sân chính của đền thờ Đức Thánh Tam Giang, nằm tại thôn Yên Viên (còn gọi là làng Vân), xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Sân đấu có diện tích khoảng 200m², được phủ bùn nhão, với hai hố cầu đặt ở hai đầu sân để phục vụ cho các trận đấu vật cầu nước đầy sôi động và hấp dẫn.

Lễ hội Vật Cầu Nước làng Vân diễn ra với nhiều hoạt động truyền thống đặc sắc, thu hút sự tham gia nhiệt tình của cộng đồng và du khách.

• Nghi thức tế lễ Đức Thánh Tam Giang:

  Trước khi bắt đầu các trận đấu vật cầu, các quân cầu thực hiện nghi lễ tế Đức Thánh Tam Giang tại đền thờ. Mỗi người uống ba lưng bát rượu, ăn dưa hấu và xuống sân ra mắt khán giả, thể hiện lòng thành kính và cầu mong sự phù hộ cho lễ hội diễn ra suôn sẻ.

• Trò chơi vật cầu nước:

  Đây là hoạt động trung tâm của lễ hội, nơi 16 thanh niên khỏe mạnh, được gọi là quân cầu, chia thành hai giáp (giáp Thượng và giáp Hạ), mỗi giáp tám người. Trận đấu diễn ra trên sân bùn rộng khoảng 200m², với quả cầu gỗ nặng gần 20kg. Mục tiêu của mỗi đội là đưa quả cầu vào hố của đối phương để ghi điểm. Trò chơi đòi hỏi sức mạnh, sự khéo léo và tinh thần đồng đội cao.

• Tham gia và cổ vũ của cộng đồng:

  Người dân và du khách tập trung đông đảo quanh sân đấu để cổ vũ, tạo nên không khí sôi động và hào hứng. Sau mỗi trận đấu, khán giả thường cùng nhau xuống sân, hòa mình vào bùn để chia sẻ niềm vui và tận hưởng không khí lễ hội.

Những hoạt động này không chỉ mang tính giải trí mà còn thể hiện sâu sắc nét văn hóa, tín ngưỡng và tinh thần cộng đồng của người dân làng Vân.

Lễ hội Vật Cầu Nước làng Vân mang những nét đặc trưng độc đáo, phản ánh sâu sắc văn hóa và tín ngưỡng của cư dân trồng lúa nước.

• Tín ngưỡng thờ Thần Mặt Trời:

  Quả cầu gỗ trong lễ hội tượng trưng cho Mặt Trời, thể hiện sự tôn kính và cầu mong ánh sáng, năng lượng cho mùa màng bội thu.

• Sân đấu đặc biệt:

  Sân đấu rộng khoảng 200m² được phủ bùn nhão, tạo điều kiện cho trò chơi vật cầu nước diễn ra sôi động và hấp dẫn.

• Vai trò của phụ nữ trong lễ hội:

  Những người phụ nữ mặc trang phục truyền thống gánh nước từ sông Cầu đổ vào sân đấu, góp phần quan trọng vào việc duy trì và tổ chức lễ hội.

• Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia:

  Năm 2022, lễ hội được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, khẳng định giá trị văn hóa và lịch sử của lễ hội trong cộng đồng.

Những đặc điểm này tạo nên sức hấp dẫn riêng biệt, thu hút đông đảo du khách và góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Lễ hội Vật Cầu Nước làng Vân không chỉ thu hút du khách bởi những nghi lễ truyền thống và trò chơi dân gian độc đáo, mà còn được ghi lại qua nhiều hình ảnh và video sống động, phản ánh không khí sôi động và tinh thần đoàn kết của cộng đồng.

Dưới đây là một số hình ảnh tiêu biểu về lễ hội:

• Quang cảnh sôi động của lễ hội:

  Hàng nghìn du khách và người dân địa phương tập trung quanh sân đấu, tạo nên không khí náo nhiệt và đầy hứng khởi.

• Nghi thức tế lễ trang nghiêm:

  Các quân cầu thực hiện nghi lễ tế Đức Thánh Tam Giang trước khi bắt đầu trận đấu, thể hiện lòng thành kính và truyền thống văn hóa sâu sắc.

• Trận đấu vật cầu nước kịch tính:

  Những thanh niên khỏe mạnh tranh giành quả cầu gỗ trên sân bùn, thể hiện sức mạnh và sự khéo léo trong từng pha bóng.

• Sự tham gia nhiệt tình của cộng đồng:

  Người dân và du khách không ngần ngại hòa mình vào sân bùn sau mỗi trận đấu, cùng chia sẻ niềm vui và tinh thần đoàn kết.

Để cảm nhận rõ hơn về không khí lễ hội, mời bạn xem video dưới đây:

Những hình ảnh và video này không chỉ lưu giữ khoảnh khắc đáng nhớ của lễ hội mà còn góp phần quảng bá và bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống độc đáo của làng Vân.

Trước khi khai mạc Lễ hội Vật Cầu Nước tại làng Vân, nghi thức dâng hương được tổ chức trang trọng để bày tỏ lòng thành kính đối với Đức Thánh Tam Giang và cầu mong cho lễ hội diễn ra suôn sẻ. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng trong nghi lễ này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Đức Thánh Tam Giang cùng chư vị Thần linh cai quản vùng đất này.

Hôm nay là ngày... tháng... năm..., nhân dịp khai hội Vật Cầu Nước truyền thống của làng, chúng con là... (họ tên), ngụ tại... (địa chỉ), thành tâm sắm sửa lễ vật, hương đăng, hoa quả, trầu cau và các phẩm vật khác, dâng lên trước án.

Chúng con kính mời Đức Thánh Tam Giang cùng chư vị Thần linh giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con cầu xin các Ngài phù hộ độ trì cho bản làng được bình an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, nhân khang vật thịnh, gia đạo hưng long, vạn sự tốt lành.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Việc thực hiện bài văn khấn này thể hiện lòng tôn kính và biết ơn sâu sắc của người dân đối với các vị thần linh, đồng thời cầu mong cho lễ hội diễn ra thành công, mang lại niềm vui và phúc lành cho cộng đồng.

Trong khuôn khổ Lễ hội Vật Cầu Nước tại làng Vân, nghi thức tế lễ Thành Hoàng Làng được tổ chức trang trọng nhằm tôn vinh vị thần bảo trợ của làng và cầu mong cho cộng đồng được bình an, thịnh vượng. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng trong nghi lễ này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy ngài Thành Hoàng Làng, vị thần linh thiêng cai quản và che chở cho toàn thể dân làng.

Hôm nay là ngày... tháng... năm..., nhân dịp khai hội Vật Cầu Nước truyền thống của làng, chúng con là... (họ tên), ngụ tại... (địa chỉ), thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, trầu cau và các phẩm vật khác, dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài Thành Hoàng Làng giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con cầu xin ngài phù hộ độ trì cho bản làng được bình an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, nhân khang vật thịnh, gia đạo hưng long, vạn sự tốt lành.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Việc thực hiện bài văn khấn này thể hiện lòng tôn kính và biết ơn sâu sắc của người dân đối với Thành Hoàng Làng, đồng thời cầu mong cho lễ hội diễn ra thành công, mang lại niềm vui và phúc lành cho cộng đồng.

Trong khuôn khổ Lễ hội Vật Cầu Nước làng Vân, nghi thức cầu mùa màng tốt tươi được tổ chức nhằm bày tỏ lòng thành kính với các vị thần linh và cầu mong cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng trong nghi lễ này:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy ngài Thành Hoàng Làng, các vị Thần Nông, Thần Mặt Trời và chư vị thần linh cai quản vùng đất này.

Hôm nay là ngày... tháng... năm..., nhân dịp khai hội Vật Cầu Nước truyền thống của làng, chúng con là... (họ tên), ngụ tại... (địa chỉ), thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, trầu cau và các phẩm vật khác, dâng lên trước án.

Chúng con kính mời các ngài giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con cầu xin các ngài phù hộ độ trì cho bản làng được mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, cây cối xanh tươi, hoa màu phong phú, nhân dân ấm no, hạnh phúc.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Việc thực hiện bài văn khấn này thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của người dân đối với các vị thần linh, đồng thời gửi gắm niềm hy vọng về một vụ mùa thành công và cuộc sống sung túc cho cộng đồng.

Trước khi tổ chức trò vật cầu trong khuôn khổ lễ hội, người dân thường thực hiện nghi thức dâng hương và đọc văn khấn để xin phép tổ tiên và các vị thần linh. Dưới đây là bài văn khấn thường được sử dụng:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ Địa, ngài Bản gia Táo Quân cùng chư vị Tôn thần.

Con kính lạy tổ tiên nội ngoại chư vị Hương linh.

Hôm nay là ngày... tháng... năm..., nhân dịp lễ hội truyền thống của làng, chúng con là... (họ tên), ngụ tại... (địa chỉ), thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả, trầu cau và các phẩm vật khác, dâng lên trước án.

Chúng con kính mời các ngài giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính xin phép tổ tiên và chư vị Tôn thần cho phép tổ chức trò vật cầu trong khuôn khổ lễ hội, nhằm duy trì và phát huy truyền thống văn hóa của làng, đồng thời cầu mong cho dân làng được bình an, mạnh khỏe, mùa màng bội thu.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Việc thực hiện bài văn khấn này thể hiện lòng thành kính và biết ơn của người dân đối với tổ tiên và các vị thần linh, đồng thời xin phép và cầu mong sự ủng hộ cho việc tổ chức trò vật cầu diễn ra suôn sẻ, mang lại niềm vui và phúc lợi cho cộng đồng.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Kính lạy:

• Đức Thánh Tam Giang tôn thần.
• Liệt vị Thánh linh.

Hôm nay, ngày... tháng... năm..., chúng con là...

Ngụ tại:...

Nhân dịp lễ hội Vật Cầu truyền thống đã hoàn mãn, chúng con thành tâm kính dâng hương hoa, lễ vật, lòng thành kính cẩn tâu trình:

Nhờ hồng ân chư vị Thánh thần, lễ hội đã diễn ra suôn sẻ, nhân dân an vui, phúc lộc tràn đầy. Nay lễ hội kết thúc, chúng con kính xin chư vị tiếp tục phù hộ độ trì cho quê hương thịnh vượng, mùa màng bội thu, nhân dân khỏe mạnh, an khang.

Chúng con cúi đầu thành tâm đảnh lễ, kính mong chư vị chứng giám lòng thành, tiếp tục che chở cho chúng con.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)