Mâm Lễ Cúng Rằm Tháng 7: Hướng Dẫn Chuẩn Bị Đầy Đủ và Ý Nghĩa

Rằm tháng 7 là dịp quan trọng trong đạo Phật, thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với chư Phật. Việc chuẩn bị mâm cúng Phật cần chú trọng đến sự thanh tịnh và trang nghiêm.

Mâm cúng Phật thường bao gồm các món chay thanh đạm, tránh sát sinh, thể hiện lòng từ bi và tuân thủ giáo lý nhà Phật. Dưới đây là một số món chay thường được sử dụng:

• Xôi chay: Xôi gấc, xôi đỗ xanh hoặc xôi vò hạt sen.
• Nem chay: Nem rau củ hoặc nem nấm.
• Nộm chay: Nộm rau củ hoặc gỏi hoa chuối ngó sen.
• Canh chay: Canh nấm, canh rau củ hoặc canh bóng nấu chay.
• Các món chay khác: Đậu hũ non sốt nấm, rau xào thập cẩm.

Bên cạnh các món ăn, mâm cúng Phật còn cần chuẩn bị các lễ vật sau:

• Hoa tươi: Hoa sen, hoa huệ, mẫu đơn hoặc hoa cúc.
• Trái cây tươi: Mâm ngũ quả với các loại quả chín, tươi ngon.
• Hương, đèn nến.
• Nước sạch và trà.

Thời gian cúng Phật nên tiến hành vào ban ngày, thường là buổi sáng, để thể hiện sự trang nghiêm và thanh tịnh. Sau khi cúng, gia đình có thể thụ lộc tại nhà, cùng nhau thưởng thức các món chay, tăng thêm phước lành và sự gắn kết.

Rằm tháng 7 là dịp quan trọng để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo và tưởng nhớ đến tổ tiên. Việc chuẩn bị mâm cúng gia tiên cần được thực hiện chu đáo, thể hiện sự kính trọng và biết ơn đối với những người đã khuất.

Mâm cúng gia tiên thường bao gồm:

• Trầu cau: Biểu tượng cho sự hiếu thảo và kính trọng.
• Hương, đèn, nến: Những vật dụng không thể thiếu trên bàn thờ.
• Hoa tươi: Thường là hoa cúc, hoa huệ hoặc hoa hồng.
• Trái cây: Các loại quả tươi ngon như chuối, cam, quýt, nho.
• Rượu và nước: Thể hiện sự thanh khiết và lòng thành.
• Xôi và cơm: Xôi gấc, xôi đậu xanh hoặc cơm trắng.
• Món mặn: Thịt gà luộc, thịt lợn hoặc cá kho.
• Các món chay: Đậu phụ, nộm, rau củ quả.
• Vàng mã và đồ dùng cho người cõi âm: Quần áo, giày dép bằng giấy.

Khi bày mâm cúng, nếu người cúng là trưởng tộc, thường cúng xôi gà và 9 bát xếp chồng lên nhau, 9 đôi đũa. Nếu không có gà thì một miếng thịt hoặc một khoanh giò cũng được chấp nhận.

Thời gian cúng gia tiên thường diễn ra vào ban ngày, tốt nhất là vào buổi sáng hoặc trưa. Sau khi cúng, gia đình cùng thụ lộc, chia sẻ các món ăn, tăng thêm sự gắn kết và ấm cúng.

Rằm tháng 7 là dịp để tưởng nhớ và cầu siêu cho những vong linh không nơi nương tựa. Việc chuẩn bị mâm cúng chúng sinh (cô hồn) thể hiện lòng từ bi và mong muốn mang lại sự an lành cho các vong linh.

Mâm cúng chúng sinh thường bao gồm các lễ vật sau:

• Muối và gạo: Một đĩa muối và một đĩa gạo, sau khi cúng xong sẽ được rắc ra vỉa hè hoặc sân nhà về bốn phương tám hướng.
• Cháo trắng nấu loãng: 12 chén nhỏ cháo trắng nấu loãng, tượng trưng cho sự bố thí rộng rãi.
• Hoa quả: Mâm ngũ quả với 5 loại quả có màu sắc khác nhau.
• Đường thẻ: 12 cục đường thẻ.
• Quần áo chúng sinh: Quần áo giấy với nhiều màu sắc như xanh lam, xanh lá mạ, vàng, hồng...
• Bỏng ngô, bánh, kẹo: Các loại bỏng ngô, bánh, kẹo đa dạng.
• Tiền vàng: Tiền vàng mã và tiền thật với các mệnh giá nhỏ.
• Nước: 3 ly nước nhỏ.
• Nhang và nến: 3 cây nhang và 2 ngọn nến nhỏ.
• Các món luộc: Khoai lang, ngô, sắn luộc.
• Mía: Mía để nguyên vỏ và chặt thành từng khúc nhỏ khoảng 15cm.

Khi bày mâm cúng, cần chú ý:

• Đặt bát lư nhang ở giữa làm tâm, sau đó đặt đèn nến, chén gạo và muối bên cạnh lư nhang sao cho cân đối.
• Sắp xếp 3 ly nước phía sau bát lư nhang.
• Các món cháo, chè, xôi được sắp xếp thành một hàng ngang để tạo sự đẹp mắt.
• Hoa quả được sắp xếp theo quy tắc "Tây quả, Đông bình", tức là bình hoa đặt ở phía Đông và trái cây đặt ở phía Tây.
• Giấy cúng vàng mã và hoa được đặt lên trên cùng.

Thời gian cúng chúng sinh thường diễn ra vào buổi chiều tối ngày 14 hoặc 15 tháng 7 Âm lịch. Sau khi cúng xong, gạo và muối được rắc ra vỉa hè hoặc sân nhà về bốn phương tám hướng, sau đó đốt vàng mã. Lưu ý, lễ cúng chúng sinh nên được thực hiện ngoài trời hoặc trước cửa chính ngôi nhà.

Rằm tháng 7 là dịp quan trọng để các gia đình Việt bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên và thể hiện lòng từ bi với chúng sinh. Tùy theo truyền thống và điều kiện của mỗi gia đình, mâm cỗ cúng có thể là mặn hoặc chay, miễn sao thể hiện được tâm ý và sự trang trọng.

Mâm cỗ mặn

Mâm cỗ mặn thường được chuẩn bị để cúng gia tiên, bao gồm các món truyền thống như:

• Gà luộc: Gà được làm sạch, luộc chín tới, da vàng óng, thể hiện sự sung túc.
• Xôi gấc: Màu đỏ của xôi gấc tượng trưng cho sự may mắn và hạnh phúc.
• Nem rán: Nem giòn rụm, nhân thịt và mộc nhĩ, thể hiện sự đoàn kết.
• Giò lụa: Món ăn truyền thống không thể thiếu trong mâm cỗ.
• Canh bóng thập cẩm: Canh nấu từ nhiều loại rau củ và bóng bì, bổ dưỡng và đẹp mắt.
• Thịt bò xào cần tây: Món xào thơm ngon, bổ sung dinh dưỡng.
• Nộm rau củ: Món ăn thanh mát, cân bằng dinh dưỡng cho mâm cỗ.

Mâm cỗ chay

Đối với những gia đình theo đạo Phật hoặc muốn thể hiện lòng từ bi, mâm cỗ chay là lựa chọn phù hợp. Một số món chay gợi ý bao gồm:

• Xôi đỗ xanh: Xôi nấu từ gạo nếp và đỗ xanh, dẻo thơm.
• Nem chay: Nem cuốn từ rau củ và nấm, chiên giòn.
• Nộm hoa chuối: Món nộm thanh mát từ hoa chuối và rau thơm.
• Đậu hũ sốt nấm: Đậu hũ mềm mịn kết hợp với sốt nấm đậm đà.
• Canh rau củ: Canh nấu từ nhiều loại rau củ, bổ dưỡng và thanh đạm.
• Chè sen: Món tráng miệng ngọt mát từ hạt sen và đường phèn.

Khi chuẩn bị mâm cỗ cúng, quan trọng nhất là lòng thành và sự trang trọng. Dù là mâm cỗ mặn hay chay, việc bày biện gọn gàng, sạch sẽ và đẹp mắt sẽ thể hiện sự kính trọng đối với tổ tiên và các đấng linh thiêng.

Rằm tháng 7 là dịp quan trọng trong văn hóa tâm linh của người Việt, bao gồm lễ Vu Lan báo hiếu và cúng cô hồn. Để thực hiện nghi lễ một cách trang trọng và đúng đắn, cần lưu ý những điểm sau:

1. Thời gian cúng

• Lễ cúng Phật và gia tiên: Nên tiến hành vào ban ngày, từ ngày 11 đến 15 tháng 7 Âm lịch. Thời gian tốt nhất là từ 7h đến 11h sáng hoặc 13h đến 17h chiều.
• Lễ cúng chúng sinh (cô hồn): Thường được thực hiện vào buổi chiều tối, từ 17h đến 19h, và nên hoàn thành trước 12h đêm ngày 15 tháng 7 Âm lịch.

2. Địa điểm cúng

• Cúng Phật và gia tiên: Thực hiện trong nhà, tại bàn thờ Phật và bàn thờ gia tiên.
• Cúng chúng sinh: Nên cúng ngoài trời, trước cửa nhà hoặc tại sân, không cúng trong nhà để tránh vong linh lưu lại quấy nhiễu.

3. Chuẩn bị lễ vật

• Mâm cúng Phật: Gồm các món chay như xôi, giò chay, nem chay, canh nấm, đậu hũ và hoa quả tươi.
• Mâm cúng gia tiên: Có thể là mâm cỗ mặn hoặc chay, tùy theo truyền thống gia đình, bao gồm các món ăn truyền thống và món mà tổ tiên yêu thích.
• Mâm cúng chúng sinh: Gồm cháo loãng, gạo, muối, bỏng ngô, bánh kẹo, hoa quả, tiền vàng mã và quần áo giấy nhiều màu sắc.

4. Khi thực hiện nghi lễ

• Giữ thân thể thanh tịnh: Trước khi cúng, người thực hiện nên kiêng các hoạt động như sinh hoạt vợ chồng, ăn các món như mắm tôm, thịt chó, mèo, rắn, ba ba để cơ thể thanh sạch.
• Trang phục: Nên mặc quần áo trang nhã, tránh màu đen hoặc kết hợp đen trắng khi cúng.
• Thái độ: Giữ tâm thanh tịnh, tránh xung đột, cãi vã trong ngày này.

5. Khi cúng chúng sinh

• Không đọc rõ tên tuổi gia đình: Khi khấn, không cần đọc rõ tên tuổi và địa chỉ của gia đình để tránh vong linh lưu luyến.
• Đốt vàng mã: Nên đốt với số lượng vừa phải, tránh lãng phí và nguy cơ cháy nổ.
• Rắc gạo muối: Sau khi cúng xong, rắc gạo muối ra vỉa hè hoặc sân nhà về bốn phương tám hướng.

Thực hiện đúng và đầy đủ các lưu ý trên sẽ giúp gia đình bạn có một lễ cúng Rằm tháng 7 trang trọng, ý nghĩa và mang lại may mắn.

Văn khấn cúng Phật là một phần quan trọng trong nghi lễ cúng Rằm tháng 7, nhằm thể hiện lòng thành kính, tri ân với đức Phật và cầu mong sự bình an, may mắn cho gia đình. Dưới đây là một mẫu văn khấn cúng Phật đơn giản và trang nghiêm:

Văn khấn cúng Phật Rằm tháng 7

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!


Con kính lạy trên chư Phật, chư Bồ Tát, chư Đại Hiền Thánh. Hôm nay, ngày... tháng... năm... con cùng gia đình thành tâm sửa biện lễ vật dâng lên chư Phật, Bồ Tát, chư Hương Linh, Thánh Thần để kính cẩn, báo hiếu tổ tiên và cầu xin chư Phật gia hộ cho gia đình con được bình an, hạnh phúc, công việc thuận lợi, sức khỏe dồi dào, tài lộc tăng tiến.


Con xin hồi hướng công đức này cho tất cả những người đã khuất, những linh hồn không nơi nương tựa, những vong hồn cô hồn trong tháng 7 này, cầu cho họ được siêu thoát, đầu thai vào cõi an lành.


Con xin thành tâm kính cẩn lạy Phật, cầu xin các Ngài từ bi chứng giám lòng thành của con.


Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Các lưu ý khi khấn cúng Phật

• Thời gian: Thực hiện cúng Phật vào ban ngày, tốt nhất là vào sáng sớm hoặc trước 12h trưa để có năng lượng tích cực.
• Vị trí: Cúng Phật tại bàn thờ Phật, nơi trang nghiêm và sạch sẽ trong nhà.
• Chất lượng lễ vật: Các lễ vật dâng cúng Phật nên là đồ chay, tươi mới và thanh sạch như hoa quả, trà, bánh chay, xôi.
• Tâm thành: Cúng Phật với lòng thành kính, không vội vã, cần giữ tâm thanh tịnh, tránh những suy nghĩ tiêu cực.

Khi cúng Phật trong Rằm tháng 7, bạn không chỉ cầu nguyện cho gia đình mà còn thể hiện sự tri ân và lòng thành kính với đức Phật, để cuộc sống gia đình luôn bình an và thuận lợi.

Văn khấn cúng gia tiên trong dịp Rằm tháng 7 là một phần quan trọng trong lễ cúng, thể hiện lòng biết ơn và tri ân đối với tổ tiên, những người đã khuất. Dưới đây là một mẫu văn khấn cúng gia tiên để gia đình bạn có thể tham khảo và thực hiện nghi lễ một cách trang nghiêm:

Văn khấn cúng gia tiên Rằm tháng 7

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!


Con kính lạy chư vị Hương Linh gia tiên, các bậc tổ tông nội ngoại, ông bà, cha mẹ đã qua đời của gia đình chúng con.


Hôm nay, ngày... tháng... năm... (theo âm lịch), con cùng gia đình kính cẩn dâng lên mâm cúng và thành tâm cầu xin sự phù hộ độ trì từ các bậc tổ tiên, ông bà cho gia đình chúng con luôn được bình an, khỏe mạnh, hạnh phúc và gặp nhiều may mắn trong công việc và cuộc sống.


Con xin thành tâm cúng dâng lễ vật, mong tổ tiên chứng giám và phù hộ cho con cháu được đắc tài, đắc lộc, cuộc sống bình an, gia đình luôn đoàn kết, hạnh phúc. Cầu xin các vong linh được siêu thoát, nhận được sự cúng dường và ân đức của chúng con.


Con kính cẩn lạy tổ tiên, mong các ngài ban phước lành, bảo vệ gia đình chúng con.


Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Lưu ý khi khấn cúng gia tiên

• Chọn ngày giờ: Nên thực hiện lễ cúng vào đúng ngày Rằm tháng 7 (ngày 15 tháng 7 âm lịch) để đảm bảo tính linh thiêng của nghi lễ.
• Đặt bàn thờ: Mâm cúng gia tiên phải được đặt ở nơi trang trọng, sạch sẽ và có không gian thanh tịnh, tránh đặt ở nơi ô uế hoặc nơi có nhiều người qua lại.
• Lễ vật cúng: Các lễ vật dâng lên gia tiên nên bao gồm những món ăn quen thuộc mà tổ tiên yêu thích, thường là cơm canh, trái cây tươi, bánh kẹo, hương hoa, nước sạch.
• Tâm thành: Để lễ cúng có hiệu quả, người thực hiện cần giữ tâm thành kính, không vội vàng hay làm qua loa, tránh nói chuyện hay làm việc gì khi đang cúng bái.

Lễ cúng gia tiên là dịp để con cháu thể hiện lòng biết ơn và tưởng nhớ tổ tiên. Qua đó, mong cầu sự bảo vệ, bình an cho gia đình và cầu siêu cho những linh hồn đã khuất.

Văn khấn cúng thần linh, thổ công trong dịp Rằm tháng 7 là một phần quan trọng trong lễ cúng, thể hiện sự tôn kính và cầu xin sự bảo vệ, may mắn từ các vị thần linh và thổ công. Dưới đây là mẫu văn khấn để gia đình có thể thực hiện một cách trang nghiêm và thành kính:

Văn khấn cúng thần linh, thổ công Rằm tháng 7

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!


Con kính lạy chư vị thần linh, thổ công, các vị cai quản đất đai và các vong linh nơi này.


Hôm nay, ngày... tháng... năm... (theo âm lịch), gia đình chúng con thành kính dâng lễ vật lên chư vị thần linh, thổ công để cầu xin sự phù hộ độ trì, bảo vệ gia đình con được bình an, khỏe mạnh và mọi công việc làm ăn đều thuận lợi. Chúng con mong nhận được sự gia hộ của các ngài, giúp cho mọi sự trong gia đình luôn được suôn sẻ, phát đạt.


Chúng con cũng xin cầu cho các linh hồn được siêu thoát, đón nhận những lễ vật dâng lên từ tấm lòng thành của chúng con. Mong các ngài ban phúc lành cho con cháu, làm ăn phát đạt, gia đình hòa thuận.


Con xin thành tâm tạ ơn các vị thần linh, thổ công đã bảo vệ gia đình chúng con suốt thời gian qua.


Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Lưu ý khi khấn cúng thần linh, thổ công

• Chọn thời gian cúng: Nên cúng vào thời điểm trang nghiêm, thuận lợi trong ngày Rằm tháng 7, tránh làm việc vội vàng hoặc thiếu chú tâm.
• Đặt mâm cúng đúng vị trí: Mâm cúng nên được đặt ở bàn thờ thần linh, thổ công, không nên đặt mâm ở những nơi ô uế hoặc bất tiện.
• Lễ vật cúng: Lễ vật cúng thần linh, thổ công bao gồm những món ăn ngon, sạch sẽ, phù hợp với phong tục truyền thống, như gà, xôi, trái cây, hoa tươi và các món ăn thanh khiết khác.
• Tâm thành: Lúc cúng, hãy giữ tâm thành kính, tĩnh tâm, tránh nói chuyện hoặc làm việc gì khác khi đang tiến hành lễ cúng.

Lễ cúng thần linh và thổ công trong dịp Rằm tháng 7 là dịp để thể hiện lòng biết ơn và cầu xin sự bảo vệ, may mắn từ các vị thần linh, thổ công. Điều này giúp gia đình luôn được bình an, công việc suôn sẻ và luôn gặp may mắn trong mọi việc.

Văn khấn cúng chúng sinh (cô hồn) là một phần không thể thiếu trong lễ cúng Rằm tháng 7, thể hiện lòng từ bi, sự thành kính đối với các linh hồn vất vưởng, cô hồn không nơi nương tựa. Lễ cúng này có mục đích giải thoát các linh hồn khỏi nỗi khổ, đồng thời cầu nguyện cho gia đình được bình an, phước lộc đầy nhà.

Văn khấn cúng chúng sinh (cô hồn) Rằm tháng 7:

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!


Con kính lạy các vong linh, cô hồn, các đấng thần linh cai quản nơi đây. Hôm nay, ngày... tháng... năm..., gia đình chúng con thành kính sắm lễ, dâng cúng lên các ngài với lòng thành kính, mong được các ngài nhận và siêu độ cho các linh hồn đang vất vưởng, không nơi nương tựa. Mong các ngài được siêu thoát, về với cõi an lành.


Chúng con thành tâm cầu nguyện cho các vong linh sớm được siêu độ, không còn khổ đau, vất vưởng. Con xin dâng lễ vật này và cầu mong các ngài nhận và ban phúc lành cho gia đình chúng con được an lành, may mắn, bình yên trong cuộc sống.


Con xin thành tâm cảm tạ và cầu mong các ngài phù hộ độ trì cho gia đình chúng con.


Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Lưu ý khi khấn cúng chúng sinh (cô hồn)

• Thành tâm khi khấn: Cần giữ tâm thành khi cúng và khấn, đừng vội vã hay làm việc gì khác khi đang thực hiện nghi lễ.
• Đặt mâm cúng: Mâm cúng chúng sinh cần được chuẩn bị chu đáo, các món ăn cần tươi mới, sạch sẽ, như cháo, cơm, trái cây và các món ăn chay khác.
• Chọn thời gian cúng: Nên cúng vào buổi chiều hoặc tối, trước khi trời tối, để tạo không khí trang nghiêm, thận trọng.
• Lễ vật cần đầy đủ: Lễ vật không cần quá cầu kỳ nhưng cần thể hiện sự thành tâm, như bánh, trái cây, nước, hoa tươi và đặc biệt là cháo trắng cho các linh hồn.

Lễ cúng cô hồn (chúng sinh) trong Rằm tháng 7 là dịp để thể hiện lòng từ bi, giúp các linh hồn được siêu thoát và mang lại sự bình an, may mắn cho gia đình. Cúng cô hồn là một nét văn hóa truyền thống sâu sắc của người Việt, giúp con cháu nhớ về tổ tiên và hướng về những giá trị nhân văn sâu sắc.

Văn khấn cúng cầu siêu cho người đã khuất là một nghi lễ thể hiện lòng tưởng nhớ, sự biết ơn và mong muốn giúp các linh hồn người đã khuất được siêu thoát, an nghỉ. Đây là một trong những nghi thức quan trọng trong lễ cúng Rằm tháng 7, nhằm cầu cho người đã mất được thanh thản, gia đình bình an và được hưởng phúc lộc từ tổ tiên.

Văn khấn cầu siêu cho người đã khuất:

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!


Con kính lạy chư Phật, chư Bồ Tát, chư vị thần linh, các đấng vong linh, và các linh hồn của người đã khuất. Hôm nay, gia đình chúng con thành tâm cúng dâng lễ vật để cầu siêu cho các linh hồn của người đã khuất trong gia đình, tổ tiên, họ hàng, bạn bè, và tất cả những ai đã ra đi, để các ngài được siêu thoát và hưởng phúc lành từ các đấng tối cao.


Con xin thành tâm cầu nguyện cho các linh hồn người đã khuất được siêu thoát, an nghỉ nơi cõi vĩnh hằng, không còn khổ đau. Mong các ngài được sự gia hộ của chư Phật, chư Bồ Tát để có thể siêu độ và về với nơi an lành, đón nhận phúc lộc, cầu cho gia đình chúng con được bình an, sức khỏe, và phúc thọ lâu dài.


Con xin dâng lễ vật này lên, cầu mong các ngài nhận và phù hộ cho gia đình chúng con, giúp chúng con vượt qua mọi khó khăn, đem lại sự may mắn và bình an cho mỗi thành viên trong gia đình.


Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Lưu ý khi khấn cúng cầu siêu cho người đã khuất

• Chuẩn bị mâm lễ đầy đủ: Mâm lễ cúng cầu siêu cần đầy đủ các món ăn chay, hoa tươi, trái cây và các vật phẩm như nhang, đèn, để thể hiện sự thành kính và lòng tri ân.
• Thành tâm khấn vái: Khi cúng, gia đình cần thành tâm, không vội vã, giữ lòng trang nghiêm, tưởng nhớ tới người đã khuất.
• Chọn thời gian cúng: Nên tổ chức cúng vào ngày giờ đẹp, không vội vã mà phải đúng thời điểm thích hợp để tăng thêm sự trang trọng của nghi lễ.
• Giữ không khí trang nghiêm: Tạo không gian thanh tịnh, không ồn ào để tránh làm ảnh hưởng đến buổi lễ cúng.

Lễ cầu siêu cho người đã khuất trong Rằm tháng 7 là dịp để con cháu thể hiện lòng hiếu thảo và nhớ ơn tổ tiên, đồng thời giúp các linh hồn được thanh thản, siêu thoát. Đây là một hành động vô cùng ý nghĩa trong văn hóa truyền thống của người Việt Nam, thể hiện sự tôn trọng và tình yêu thương dành cho những người đã khuất.