Chủ đề nhứt giả lễ kính chư phật: “Nhứt Giả Lễ Kính Chư Phật” là nguyện đầu tiên trong Thập Đại Nguyện Vương của Bồ Tát Phổ Hiền, thể hiện lòng tôn kính sâu sắc đối với chư Phật ba đời. Bài viết này sẽ giới thiệu ý nghĩa của nguyện lễ kính và cung cấp các mẫu văn khấn phù hợp cho Phật tử thực hành tại gia, chùa chiền và các dịp lễ quan trọng.
Mục lục
- Giới thiệu về Thập Đại Nguyện của Bồ Tát Phổ Hiền
- Ý nghĩa sâu xa của "Nhứt Giả Lễ Kính Chư Phật"
- Thực hành lễ kính trong đời sống hàng ngày
- Những lời dạy từ các bậc cao tăng về lễ kính chư Phật
- Liên hệ giữa lễ kính và các hạnh nguyện khác
- Thực hành lễ kính trong các nghi thức Phật giáo
- Ảnh hưởng tích cực của lễ kính chư Phật đến cộng đồng
- Mẫu văn khấn lễ kính chư Phật tại gia
- Mẫu văn khấn lễ kính chư Phật tại chùa
- Mẫu văn khấn lễ kính chư Phật trong ngày rằm và mùng một
- Mẫu văn khấn lễ kính chư Phật trong các lễ hội Phật giáo
- Mẫu văn khấn lễ kính chư Phật cầu an, cầu phúc
- Mẫu văn khấn lễ kính chư Phật hồi hướng công đức
- Mẫu văn khấn lễ kính chư Phật vào dịp đầu năm
Giới thiệu về Thập Đại Nguyện của Bồ Tát Phổ Hiền
Thập Đại Nguyện của Bồ Tát Phổ Hiền là mười hạnh nguyện cao quý được trình bày trong phẩm "Nhập Bất Tư Nghị Giải Thoát Cảnh Giới Phổ Hiền Hạnh Nguyện" thuộc Kinh Hoa Nghiêm. Đây là kim chỉ nam cho hành giả tu tập, giúp phát triển tâm từ bi, trí tuệ và hạnh nguyện rộng lớn, hướng đến sự giác ngộ viên mãn.
- Lễ kính chư Phật
- Xưng tán Như Lai
- Quảng tu cúng dường
- Sám hối nghiệp chướng
- Tùy hỷ công đức
- Thỉnh chuyển Pháp luân
- Thỉnh Phật trụ thế
- Thường tùy Phật học
- Hằng thuận chúng sinh
- Phổ giai hồi hướng
Mỗi nguyện hạnh đều mang ý nghĩa sâu sắc, giúp hành giả không chỉ tu tập cá nhân mà còn góp phần vào sự an lạc của cộng đồng và xã hội. Việc thực hành Thập Đại Nguyện là con đường dẫn đến sự hoàn thiện nhân cách và đạt được trí tuệ siêu việt.
.png)
Ý nghĩa sâu xa của "Nhứt Giả Lễ Kính Chư Phật"
“Nhứt Giả Lễ Kính Chư Phật” là nguyện đầu tiên trong Thập Đại Nguyện của Bồ Tát Phổ Hiền, thể hiện lòng tôn kính tuyệt đối đối với chư Phật trong mười phương ba đời. Đây không chỉ là hành động lễ lạy bên ngoài, mà còn là sự biểu hiện của tâm thành kính sâu sắc, hướng đến sự giác ngộ và giải thoát.
Ý nghĩa sâu xa của nguyện này bao gồm:
- Lễ kính bằng thân, khẩu, ý: Sự lễ lạy không chỉ bằng hành động bên ngoài mà còn bằng lời nói và ý nghĩ trong sáng, thanh tịnh.
- Thể hiện lòng tôn kính tuyệt đối: Nhận thức rằng tất cả chư Phật đều là bậc giác ngộ, đáng được tôn kính và học theo.
- Phát triển tâm từ bi và trí tuệ: Qua việc lễ kính, hành giả nuôi dưỡng lòng từ bi và trí tuệ, hướng đến sự hoàn thiện bản thân.
- Liên kết với tất cả chúng sinh: Nhận ra rằng mọi chúng sinh đều có Phật tánh, từ đó phát khởi lòng từ và hành động thiện lành.
Thực hành nguyện “Nhứt Giả Lễ Kính Chư Phật” giúp hành giả kết nối sâu sắc với chư Phật, phát triển tâm linh và tiến bước trên con đường giác ngộ.
Thực hành lễ kính trong đời sống hàng ngày
Thực hành "Nhứt Giả Lễ Kính Chư Phật" không chỉ giới hạn trong các nghi lễ tại chùa mà còn có thể được áp dụng linh hoạt trong cuộc sống hàng ngày. Việc này giúp nuôi dưỡng tâm từ bi, trí tuệ và mang lại sự an lạc nội tâm.
- Lễ kính qua hành động: Thể hiện sự tôn trọng đối với mọi người xung quanh, xem họ như những vị Phật tương lai, từ đó hành xử với lòng thành kính và thiện ý.
- Lễ kính qua lời nói: Sử dụng ngôn ngữ chân thành, tránh nói lời tổn thương, luôn khuyến khích và động viên người khác.
- Lễ kính qua ý nghĩ: Giữ tâm thanh tịnh, tránh khởi niệm xấu, luôn quán tưởng về đức hạnh của chư Phật để soi sáng bản thân.
- Lễ kính trong công việc: Làm việc với tinh thần trách nhiệm, trung thực và tận tâm, xem công việc như một hình thức cúng dường chư Phật.
- Lễ kính trong gia đình: Tôn trọng và yêu thương các thành viên trong gia đình, xem họ như những người thầy giúp mình tu tập và trưởng thành.
Việc thực hành lễ kính trong đời sống hàng ngày giúp chúng ta sống chánh niệm, phát triển lòng từ bi và trí tuệ, từ đó góp phần xây dựng một xã hội hài hòa và tiến bộ.

Những lời dạy từ các bậc cao tăng về lễ kính chư Phật
Trong truyền thống Phật giáo Đại thừa, các bậc cao tăng thường nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hành "Nhứt Giả Lễ Kính Chư Phật" như một phương tiện để phát triển tâm từ bi và trí tuệ.
- Hòa thượng Trí Tịnh: Ngài khuyến khích hành giả thọ trì phẩm "Nhập Bất Tư Nghị Giải Thoát Cảnh Giới Phổ Hiền Hạnh Nguyện" trong Kinh Hoa Nghiêm, nhấn mạnh rằng việc lễ kính chư Phật giúp hành giả kết nối sâu sắc với tâm nguyện của Bồ Tát Phổ Hiền.
- Hòa thượng Trí Thủ: Ngài dạy rằng lễ kính chư Phật không chỉ là hành động bên ngoài mà còn là sự biểu hiện của tâm thành kính, giúp hành giả phát triển lòng từ bi và trí tuệ.
- Thượng tọa Thích Chân Quang: Ngài giảng rằng việc lễ kính chư Phật là cách để hành giả thể hiện lòng tôn kính đối với chư Phật trong mười phương ba đời, từ đó nuôi dưỡng tâm từ bi và hướng đến sự giác ngộ.
Những lời dạy này nhấn mạnh rằng việc thực hành lễ kính chư Phật không chỉ là một nghi lễ mà còn là con đường tu tập dẫn đến sự hoàn thiện bản thân và đạt được trí tuệ siêu việt.
Liên hệ giữa lễ kính và các hạnh nguyện khác
Trong Thập Đại Nguyện của Bồ Tát Phổ Hiền, "Nhứt Giả Lễ Kính Chư Phật" không chỉ là nguyện đầu tiên mà còn là nền tảng cho các hạnh nguyện tiếp theo. Mỗi hạnh nguyện đều liên kết chặt chẽ với nhau, tạo thành một con đường tu tập toàn diện, hướng đến sự giác ngộ và lợi ích cho tất cả chúng sinh.
- Lễ kính chư Phật khơi dậy lòng tôn kính và khiêm hạ, là bước đầu để phát triển tâm từ bi và trí tuệ.
- Xưng tán Như Lai là sự tiếp nối của lễ kính, giúp hành giả nhận thức sâu sắc về đức hạnh và công đức của chư Phật.
- Quảng tu cúng dường là biểu hiện cụ thể của lòng tôn kính, thông qua hành động cúng dường để tích lũy công đức.
- Sám hối nghiệp chướng giúp hành giả thanh tịnh thân tâm, chuẩn bị cho việc thực hành các hạnh nguyện khác một cách hiệu quả.
- Tùy hỷ công đức là sự hoan hỷ trước công đức của người khác, từ đó nuôi dưỡng tâm từ bi và lòng vị tha.
- Thỉnh chuyển pháp luân và Thỉnh Phật trụ thế thể hiện mong muốn chư Phật giảng pháp và lưu lại thế gian để cứu độ chúng sinh.
- Thường tùy Phật học là sự học hỏi không ngừng từ chư Phật, nhằm hoàn thiện bản thân và giúp đỡ người khác.
- Hằng thuận chúng sinh là sự linh hoạt và thích nghi trong việc giúp đỡ chúng sinh, tùy theo hoàn cảnh và nhu cầu của họ.
- Phổ giai hồi hướng là việc chuyển công đức tu tập đến tất cả chúng sinh, mong muốn họ đều đạt được giác ngộ.
Như vậy, lễ kính chư Phật không chỉ là hành động đơn lẻ mà còn là khởi điểm cho một chuỗi hạnh nguyện liên kết chặt chẽ, giúp hành giả tiến bước vững chắc trên con đường tu tập và phụng sự chúng sinh.

Thực hành lễ kính trong các nghi thức Phật giáo
Trong Phật giáo, việc thực hành "Nhứt Giả Lễ Kính Chư Phật" không chỉ là một hành động bên ngoài mà còn là sự biểu hiện của lòng thành kính, tôn trọng và ngưỡng mộ đối với chư Phật. Việc này được thể hiện rõ nét trong các nghi thức Phật giáo, giúp hành giả nuôi dưỡng tâm từ bi, trí tuệ và tiến bước trên con đường giác ngộ.
Các nghi thức Phật giáo thường bao gồm những bước sau:
- Dâng hương lễ bái: Thắp hương, chắp tay, cúi đầu trước tượng Phật để thể hiện lòng tôn kính.
- Trì tụng kinh điển: Đọc tụng các bài kinh như Kinh A Di Đà, Kinh Hoa Nghiêm để phát triển trí tuệ và thanh tịnh tâm hồn.
- Cúng dường phẩm vật: Dâng hoa, trái cây, đèn nến, thực phẩm để thể hiện lòng thành kính và sự biết ơn đối với chư Phật.
- Sám hối nghiệp chướng: Thực hiện các nghi thức sám hối để thanh tịnh thân tâm, xóa bỏ nghiệp chướng và phát tâm tu hành.
- Hồi hướng công đức: Sau mỗi nghi thức, hành giả hồi hướng công đức đến tất cả chúng sinh, mong họ đều được an lạc và giác ngộ.
Việc thực hành lễ kính trong các nghi thức Phật giáo giúp hành giả duy trì chánh niệm, phát triển tâm từ bi và trí tuệ, từ đó tiến bước trên con đường tu tập và đạt được giác ngộ.
XEM THÊM:
Ảnh hưởng tích cực của lễ kính chư Phật đến cộng đồng
Việc thực hành "Nhứt Giả Lễ Kính Chư Phật" không chỉ mang lại lợi ích cá nhân mà còn có tác động sâu rộng đến cộng đồng và xã hội. Những ảnh hưởng tích cực này thể hiện rõ nét trong nhiều khía cạnh của đời sống cộng đồng Phật giáo.
- Thúc đẩy tinh thần đoàn kết và hòa hợp: Các nghi lễ lễ kính chư Phật thường được tổ chức tập thể, tạo cơ hội để các Phật tử gặp gỡ, giao lưu, từ đó tăng cường tình đoàn kết và sự hòa hợp trong cộng đồng.
- Khuyến khích lòng từ bi và chia sẻ: Qua việc cúng dường và hồi hướng công đức, các Phật tử học cách chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau, từ đó xây dựng một cộng đồng nhân ái và biết quan tâm đến người khác.
- Giúp thanh tịnh tâm hồn và giảm căng thẳng: Việc tham gia các nghi lễ lễ kính giúp hành giả thư giãn, giảm bớt lo âu, căng thẳng, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống tinh thần của cộng đồng.
- Thúc đẩy bảo vệ môi trường và phát triển bền vững: Nhiều nghi lễ Phật giáo hiện nay chú trọng đến việc sử dụng vật phẩm cúng dường thân thiện với môi trường, từ đó góp phần nâng cao ý thức bảo vệ thiên nhiên trong cộng đồng.
- Góp phần bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống: Việc duy trì và phát triển các nghi lễ lễ kính giúp bảo tồn những giá trị văn hóa, tâm linh của dân tộc, đồng thời truyền lại cho thế hệ sau những giá trị tốt đẹp của Phật giáo.
Như vậy, "Nhứt Giả Lễ Kính Chư Phật" không chỉ là một hành động tôn kính cá nhân mà còn là sợi dây kết nối cộng đồng, mang lại lợi ích thiết thực cho xã hội và góp phần xây dựng một thế giới hòa bình, an lạc.
Mẫu văn khấn lễ kính chư Phật tại gia
Để thể hiện lòng thành kính và tôn trọng đối với chư Phật, các Phật tử tại gia thường thực hiện nghi thức lễ kính tại bàn thờ Phật. Dưới đây là mẫu văn khấn phổ biến được sử dụng trong các nghi lễ tại gia:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy mười phương chư Phật, Con kính lạy mười phương chư Bồ Tát, Con kính lạy mười phương chư Hiền Thánh Tăng. Hôm nay là ngày... tháng... năm... Tín chủ con là... (tên gia chủ), ngụ tại... Chúng con thành tâm sắm sửa lễ vật, dâng hương, thắp đèn, chắp tay cung kính, Nguyện cầu chư Phật, chư Bồ Tát, chư Hiền Thánh Tăng chứng minh, Gia hộ cho gia đình con được an lành, hạnh phúc, sức khỏe dồi dào, Công việc thuận lợi, tài lộc dồi dào, mọi sự như ý. Chúng con xin hồi hướng công đức này đến tất cả chúng sinh, Mong cho tất cả đều được an lạc, hạnh phúc, thoát khỏi khổ đau. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Gia chủ có thể điều chỉnh nội dung văn khấn sao cho phù hợp với hoàn cảnh và nhu cầu của gia đình. Quan trọng nhất là thực hiện nghi lễ với lòng thành kính, tâm thanh tịnh, để nhận được sự gia hộ và phước lành từ chư Phật.

Mẫu văn khấn lễ kính chư Phật tại chùa
Để thể hiện lòng thành kính và tôn trọng đối với chư Phật khi hành lễ tại chùa, tín chủ có thể tham khảo mẫu văn khấn sau:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy mười phương chư Phật, Con kính lạy mười phương chư Bồ Tát, Con kính lạy mười phương chư Hiền Thánh Tăng. Hôm nay là ngày... tháng... năm... Tín chủ con là... (họ tên gia chủ), ngụ tại... Chúng con thành tâm dâng nén tâm hương, lễ vật, cúi xin Tam Bảo chứng giám. Nguyện cầu chư Phật, chư Bồ Tát, chư Hiền Thánh Tăng gia hộ cho gia đình con được an lành, hạnh phúc, sức khỏe dồi dào, công việc thuận lợi, tài lộc dồi dào, mọi sự như ý. Chúng con xin hồi hướng công đức này đến tất cả chúng sinh, Mong cho tất cả đều được an lạc, hạnh phúc, thoát khỏi khổ đau. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Lưu ý: Khi hành lễ tại chùa, tín chủ nên ăn mặc trang nghiêm, giữ tâm thanh tịnh, thành kính để thể hiện lòng tôn trọng đối với Tam Bảo và nhận được sự gia hộ từ chư Phật.
Mẫu văn khấn lễ kính chư Phật trong ngày rằm và mùng một
Vào ngày rằm và mùng một, tín chủ thường tổ chức lễ kính Phật để cầu bình an, sức khỏe, và may mắn cho gia đình. Dưới đây là mẫu văn khấn lễ kính chư Phật trong những ngày này:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy mười phương chư Phật, Con kính lạy mười phương chư Bồ Tát, Con kính lạy mười phương chư Hiền Thánh Tăng. Hôm nay là ngày rằm/mùng một tháng... năm... Tín chủ con là... (họ tên gia chủ), ngụ tại... Chúng con thành tâm dâng nén tâm hương, lễ vật, cúi xin Tam Bảo chứng giám. Nguyện cầu chư Phật, chư Bồ Tát, chư Hiền Thánh Tăng gia hộ cho gia đình con được an lành, sức khỏe dồi dào, mọi sự tốt lành, công việc thuận lợi, tài lộc dồi dào, mọi điều như ý. Chúng con xin hồi hướng công đức này đến tất cả chúng sinh, Mong cho tất cả đều được an lạc, hạnh phúc, thoát khỏi khổ đau. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Lưu ý: Khi khấn lễ trong ngày rằm và mùng một, tín chủ cần thành tâm, giữ tâm thanh tịnh và thực hiện nghi thức một cách trang nghiêm để nhận được sự gia hộ từ chư Phật, Bồ Tát.
Mẫu văn khấn lễ kính chư Phật trong các lễ hội Phật giáo
Trong các lễ hội Phật giáo, tín đồ thường tổ chức lễ kính chư Phật để tỏ lòng thành kính và cầu nguyện cho quốc thái dân an, gia đình hạnh phúc. Dưới đây là mẫu văn khấn lễ kính chư Phật trong các lễ hội Phật giáo:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy mười phương chư Phật, Con kính lạy mười phương chư Bồ Tát, Con kính lạy mười phương chư Hiền Thánh Tăng. Hôm nay là ngày lễ hội Phật giáo, tín chủ con là... (họ tên gia chủ), ngụ tại... Chúng con thành tâm dâng nén tâm hương, lễ vật, cúi xin Tam Bảo chứng giám. Nguyện cầu chư Phật, chư Bồ Tát, chư Hiền Thánh Tăng gia hộ cho đất nước thái bình, nhân dân an lạc, mọi người đều được hạnh phúc và bình an. Xin cầu cho gia đình con được sức khỏe, bình an, tài lộc dồi dào, công việc thuận lợi, gia đình hòa thuận, và mọi điều tốt lành sẽ đến. Chúng con xin hồi hướng công đức này đến tất cả chúng sinh, Mong cho tất cả chúng sinh đều được an lạc, hạnh phúc, và thoát khỏi khổ đau. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Chú ý: Khi khấn lễ trong các lễ hội Phật giáo, tín chủ cần giữ tâm thành kính, tâm thanh tịnh để cầu nguyện cho quốc thái dân an, đồng thời truyền bá tinh thần từ bi và trí tuệ của Đức Phật đến tất cả mọi người.
Mẫu văn khấn lễ kính chư Phật cầu an, cầu phúc
Trong các buổi lễ kính chư Phật tại gia hay tại chùa, văn khấn cầu an và cầu phúc là một phần quan trọng để tín đồ bày tỏ lòng thành kính và nguyện cầu cho gia đình, bạn bè, và tất cả chúng sinh được bình an, hạnh phúc. Dưới đây là mẫu văn khấn lễ kính chư Phật cầu an, cầu phúc:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy mười phương chư Phật, Con kính lạy mười phương chư Bồ Tát, Con kính lạy mười phương chư Hiền Thánh Tăng. Hôm nay, tín chủ con là... (họ tên gia chủ), ngụ tại... thành tâm dâng nén hương, lễ vật, và lời khấn cầu an, cầu phúc. Nguyện xin chư Phật, chư Bồ Tát, chư Hiền Thánh Tăng gia hộ cho gia đình con được sức khỏe dồi dào, công việc thuận lợi, tài lộc dồi dào, gia đình hạnh phúc, và mọi điều bình an. Xin cho tất cả chúng sinh đều được an lạc, thoát khỏi khổ đau, hưởng thụ cuộc sống bình yên, thanh thản. Nguyện cho đất nước thái bình, nhân dân an lạc, mọi người đều sống trong hòa bình và hạnh phúc. Chúng con xin hồi hướng công đức này đến tất cả chúng sinh, mong cho mọi người đều được hưởng phước lành từ đức Phật. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Chú ý: Khi thực hiện lễ khấn cầu an cầu phúc, tín chủ cần giữ tâm thanh tịnh, thành kính, và hướng tâm cầu nguyện chân thành. Đây là cơ hội để thể hiện lòng tôn kính đối với Tam Bảo và cầu nguyện cho những điều tốt đẹp đến với mọi người.
Mẫu văn khấn lễ kính chư Phật hồi hướng công đức
Văn khấn hồi hướng công đức là một trong những nghi thức quan trọng trong Phật giáo, giúp tín đồ chia sẻ và hồi hướng những công đức mà mình đã tu tạo được cho tất cả chúng sinh. Dưới đây là mẫu văn khấn lễ kính chư Phật hồi hướng công đức:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy mười phương chư Phật, Con kính lạy mười phương chư Bồ Tát, Con kính lạy mười phương chư Hiền Thánh Tăng. Hôm nay, tín chủ con là... (họ tên gia chủ), ngụ tại... thành tâm dâng nén hương, lễ vật và xin hồi hướng công đức mà con đã tu tạo được đến tất cả chúng sinh. Nguyện cho tất cả chúng sinh, từ hữu tình đến vô tình, đều được hưởng thụ công đức này, được giải thoát khỏi mọi khổ đau, được sống trong an lạc và hạnh phúc. Nguyện cho tất cả các hương linh, vong linh trong gia đình và thân quyến của con, được siêu thoát, thăng tiến, được hưởng phước lành từ đức Phật. Nguyện cho mọi người, mọi loài, từ loài người, loài động vật, cho đến tất cả chúng sinh trên thế giới, đều được bình an, hạnh phúc và không còn phải chịu đựng sự đau khổ. Xin hồi hướng công đức này đến các bậc tổ tiên, các hương linh của gia đình con, mong cho họ được siêu thoát, vãng sanh về cõi an lạc. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Chú ý: Khi khấn lễ hồi hướng công đức, tín chủ cần giữ tâm thành kính, thanh tịnh, không tham lam và chỉ mong muốn công đức của mình được chia sẻ đến những người xung quanh. Đó là hành động thể hiện lòng từ bi, bác ái của người Phật tử trong cuộc sống.
Mẫu văn khấn lễ kính chư Phật vào dịp đầu năm
Vào dịp đầu năm, tín đồ Phật tử thường đến chùa lễ Phật để cầu mong một năm mới bình an, hạnh phúc và phát triển. Dưới đây là mẫu văn khấn lễ kính chư Phật vào dịp đầu năm:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần) Con kính lạy mười phương chư Phật, Con kính lạy mười phương chư Bồ Tát, Con kính lạy mười phương chư Hiền Thánh Tăng. Hôm nay là ngày... tháng... năm... Tín chủ con là... (họ tên gia chủ), ngụ tại... thành tâm dâng nén hương, lễ vật và xin cầu nguyện: Nguyện cho gia đình con trong năm mới được bình an, sức khỏe dồi dào, công việc thuận lợi, tài lộc dồi dào, gia đạo hưng thịnh. Nguyện cho tất cả chúng sinh, từ hữu tình đến vô tình, đều được hưởng thụ công đức này, được giải thoát khỏi mọi khổ đau, được sống trong an lạc và hạnh phúc. Nguyện cho các hương linh tổ tiên, thân bằng quyến thuộc của con được siêu thoát, vãng sanh về cõi an lạc. Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Chú ý: Khi khấn lễ vào dịp đầu năm, tín chủ cần giữ tâm thành kính, thanh tịnh, không tham lam và chỉ mong muốn công đức của mình được chia sẻ đến những người xung quanh. Đó là hành động thể hiện lòng từ bi, bác ái của người Phật tử trong cuộc sống.