Sự Tích Chùa Phù Dung: Huyền thoại tình yêu và cổ tự linh thiêng Hà Tiên

Chùa Phù Dung, còn được gọi là chùa Phù Cừ, tọa lạc tại chân núi Bình San, phường Bình San, thành phố Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang. Đây là một trong những cổ tự nổi tiếng của vùng đất Hà Tiên, thu hút du khách bởi vẻ đẹp cổ kính và không gian thanh tịnh.

Về tên gọi, chùa ban đầu được gọi là "Phù Cừ". Tuy nhiên, do tên "Dung" trùng với tên húy của vua Thiệu Trị, nên trong thời kỳ này, tên chùa được đổi thành "Phù Cừ" để tránh phạm húy. Sau này, tên "Phù Dung" được phục hồi và sử dụng phổ biến cho đến ngày nay.

Ngoài ra, theo một số tài liệu, tên gọi "Phù Dung" có thể bắt nguồn từ cách gọi của người Xiêm, Khmer, Chăm, Lào, trong đó "Pù" nghĩa là núi và "Youn" chỉ người Việt. Cách gọi "Pù Youn" dần được Việt hóa thành "Phù Dung", mang ý nghĩa "vùng núi của người Việt".

Chùa Phù Dung, còn được gọi là chùa Phù Cừ, là một trong những cổ tự lâu đời tại Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang. Ngôi chùa gắn liền với câu chuyện tình cảm động giữa Tổng trấn Hà Tiên Mạc Thiên Tích và nàng Ái Cơ Nguyễn Thị Xuân. Ban đầu, chùa chỉ là một am nhỏ được xây dựng vào năm 1750 để bà Nguyễn Thị Xuân tu hành sau khi xuất gia. Đến năm 1761, bà qua đời và được an táng tại đây.

Trong khoảng năm 1833–1834, chùa bị phá hủy do chiến tranh với quân Xiêm. Năm 1846, Tổng đốc An Hà Doãn Uẩn cho xây dựng lại chùa ở phía Bắc núi Bình San và đặt tên là chùa Phù Anh. Tuy nhiên, do tên "Dung" trùng với tên húy của vua Thiệu Trị, chùa được đổi tên thành Phù Cừ để tránh phạm húy. Sau này, tên chùa được phục hồi lại là Phù Dung.

Trải qua nhiều biến cố lịch sử, chùa Phù Dung vẫn giữ được vẻ đẹp cổ kính và là điểm đến tâm linh quan trọng của người dân địa phương và du khách thập phương. Ngôi chùa không chỉ là nơi thờ tự mà còn là biểu tượng văn hóa, lưu giữ những giá trị lịch sử và tâm linh quý báu của vùng đất Hà Tiên.

Sự tích "Nàng Ái Cơ trong chậu úp" là một câu chuyện tình yêu đầy xúc động gắn liền với chùa Phù Dung ở Hà Tiên. Nàng Ái Cơ, tên thật là Nguyễn Thị Xuân, là một nữ sĩ tài hoa, thành viên nữ duy nhất trong thi đàn Chiêu Anh Các do Tổng trấn Mạc Thiên Tích sáng lập. Mối tình giữa nàng và ngài Tổng trấn ngày càng sâu đậm, khiến nàng được đưa về dinh làm Ái Cơ thứ phi.

Tuy nhiên, sự sủng ái đặc biệt dành cho Ái Cơ đã khiến Hiểu Túc phu nhân, vợ cả của Mạc Thiên Tích, nảy sinh lòng ghen tuông. Nhân lúc Tổng trấn đi vắng, bà đã bí mật cho người bắt Ái Cơ, bịt miệng và nhốt vào một chiếc chậu sứ lớn úp xuống sân. Khi Mạc Thiên Tích trở về, thấy chậu không hứng nước mưa như thường lệ, ông cho người kiểm tra và phát hiện Ái Cơ đang thoi thóp bên trong.

Sau khi được cứu sống, Ái Cơ cảm thấy chán nản với thế sự và xin phép được xuất gia. Mạc Thiên Tích đồng ý và cho xây một am nhỏ để nàng tu hành. Sau khi Ái Cơ qua đời, ông cho xây dựng ngôi mộ kiên cố với kiến trúc hình cái chậu để tưởng nhớ nàng. Ngôi am nhỏ ấy về sau trở thành chùa Phù Dung, nơi lưu giữ câu chuyện tình yêu đầy cảm động này.

Chùa Phù Dung là một công trình kiến trúc cổ kính, hài hòa với thiên nhiên, tọa lạc tại chân núi Bình San, thành phố Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang. Ngôi chùa không chỉ nổi bật với kiến trúc độc đáo mà còn là điểm đến tâm linh thu hút du khách.

• Tượng Quan Thế Âm Bồ Tát: Trước sân chùa là đài cao với pho tượng Quan Thế Âm Bồ Tát bằng xi măng, sơn trắng, cao khoảng 4 mét, tạo nên điểm nhấn ấn tượng cho không gian chùa.
• Chính điện: Bên trong chính điện được bài trí trang nghiêm với tượng Phật Thích Ca Mâu Ni ở giữa, hai bên là các đệ tử Anan và Ca Diếp. Ngoài ra, còn có bốn bức phù điêu lớn minh họa các giai đoạn trong cuộc đời Đức Phật: đản sanh, xuất gia, thuyết pháp và nhập niết bàn.
• Ngọc Hoàng Bửu Điện: Phía sau chính điện là tòa lầu hai tầng, thờ Ngọc Hoàng Thượng Đế cùng hai vị Bắc Đẩu và Nam Tào, thể hiện sự giao thoa giữa tín ngưỡng dân gian và Phật giáo.
• Lăng mộ bà Phù Dung: Bên trái chùa có lối nhỏ dẫn đến ngôi mộ cổ của bà Nguyễn Thị Xuân, tựa lưng vào vách núi, bên cạnh có tấm bia đá khắc chữ: "Lăng bà Phù Dung – Từ Thành Thục Nhơn – Nguyễn Thị Xuân (1720 – 1761) – viên tịch rằm tháng 2 Âl – Hiệu Phù Cừ."

Tổng thể kiến trúc của chùa Phù Dung mang phong cách nhã nhặn, thanh tao, với các gam màu vàng, cam, nâu và xanh lục của cây cối, tạo nên một không gian yên bình, dễ chịu, là nơi lý tưởng để tìm về sự an yên trong tâm hồn.

Lăng mộ bà Phù Dung, hay còn gọi là mộ bà Nguyễn Thị Xuân, tọa lạc bên trái chùa Phù Dung, tựa lưng vào vách núi Bình San. Đây là nơi an nghỉ của nàng Ái Cơ – người con gái tài sắc vẹn toàn, gắn liền với câu chuyện tình cảm động trong lịch sử Hà Tiên.

Ngôi mộ được xây dựng kiên cố với kiến trúc hình chậu úp, tượng trưng cho hình ảnh chiếc chậu mà nàng Ái Cơ từng bị nhốt trong đó. Bên cạnh mộ có tấm bia đá khắc chữ: "Lăng bà Phù Dung – Từ Thành Thục Nhơn – Nguyễn Thị Xuân (1720 – 1761) – viên tịch rằm tháng 2 Âl – Hiệu Phù Cừ."

Lăng mộ bà Phù Dung không chỉ là nơi tưởng nhớ một người con gái tài sắc, mà còn là biểu tượng cho tình yêu thủy chung và lòng trung thành. Đây là điểm đến tâm linh quan trọng, thu hút du khách và người dân địa phương đến chiêm bái, tưởng niệm.

Chùa Phù Dung không chỉ là một di tích lịch sử, mà còn là biểu tượng văn hóa sâu sắc của vùng đất Hà Tiên. Câu chuyện về "nàng Ái Cơ trong chậu úp" đã trở thành một phần không thể thiếu trong kho tàng văn hóa dân gian, được truyền miệng qua nhiều thế hệ, khắc họa hình ảnh người phụ nữ trung trinh, thủy chung và hiếu thảo.

Mối tình giữa Mạc Thiên Tích và nàng Ái Cơ đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm nghệ thuật, từ thơ ca, âm nhạc đến hội họa. Những tác phẩm này không chỉ phản ánh tình yêu đẹp mà còn thể hiện lòng tôn kính đối với người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

Chùa Phù Dung còn là điểm đến thu hút du khách trong và ngoài nước, góp phần quảng bá hình ảnh Hà Tiên như một vùng đất giàu truyền thống văn hóa và lịch sử. Sự kết hợp giữa tín ngưỡng Phật giáo và các yếu tố văn hóa dân gian đã tạo nên một không gian tâm linh độc đáo, hấp dẫn.

Thông qua các phương tiện truyền thông hiện đại, câu chuyện về chùa Phù Dung và nàng Ái Cơ tiếp tục được lan tỏa rộng rãi, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Đây là minh chứng cho sức sống mãnh liệt của những giá trị văn hóa dân gian trong đời sống đương đại.

Chùa Phù Dung (hay còn gọi là chùa Phù Cừ) tọa lạc dưới chân núi Bình San, phường Bình San, thành phố Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang. Đây là một trong những điểm đến tâm linh nổi tiếng, thu hút du khách bởi vẻ đẹp cổ kính và câu chuyện tình cảm động giữa Mạc Thiên Tích và nàng Ái Cơ.

Để đến chùa, từ Bến xe Hà Tiên, bạn di chuyển khoảng 3,5 km theo hướng Quốc lộ 80, rẽ phải vào đường Phù Dung. Chùa nằm phía bên phải, dễ dàng nhận thấy nhờ kiến trúc đặc trưng và không gian yên bình.

Thời gian lý tưởng để tham quan chùa là từ sau Tết Nguyên Đán đến tháng 5, khi thời tiết mát mẻ, ít mưa, thuận lợi cho việc di chuyển và tham quan. Bạn nên tránh đến vào mùa mưa (từ tháng 5 đến tháng 10) để đảm bảo an toàn và tránh ảnh hưởng đến trải nghiệm.

Khi tham quan, du khách nên mặc trang phục lịch sự, kín đáo, phù hợp với không gian tâm linh. Hạn chế sờ tay vào tượng Phật và các vật phẩm thờ cúng quý giá. Ngoài ra, bạn có thể chuẩn bị một ít tiền lẻ để mua sắm đồ lưu niệm hoặc đồ lễ dâng hương.

Trong khuôn viên chùa, bạn có thể tham quan các công trình như tượng Quan Thế Âm Bồ Tát, chính điện, Ngọc Hoàng Bửu Điện và đặc biệt là lăng mộ bà Phù Dung – nơi lưu giữ câu chuyện tình yêu thủy chung của nàng Ái Cơ.

Sau khi tham quan chùa, bạn có thể kết hợp khám phá các địa điểm du lịch gần đó như lăng mộ Mạc Cửu, nhà tù Hà Tiên và Thạch Động, để có một chuyến đi trọn vẹn và ý nghĩa.

Khi đến chùa Phù Dung để cầu bình an, du khách thường thực hiện nghi lễ dâng hương tại ban Tam Bảo. Dưới đây là mẫu văn khấn phổ biến được sử dụng trong nghi thức này:

Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy Đức Hiệu Thiên chí tôn kim quyết Ngọc Hoàng Huyền cung cao thượng đế. Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần. Con xin kính Cửu trùng Thanh Vân lục cung công chúa. Con kính lạy Đức thiên tiên Quỳnh Hoa Liễu Hạnh Mã Hoàng Công chúa, sắc phong Chế Thắng Hoà Diệu đại vương, gia phong Tiên Hương Thánh mẫu. Hôm nay là ngày ... tháng ... năm ... Tín chủ con là ... Ngụ tại ... Con thành tâm dâng lễ vật, cúi xin chư Phật, chư Bồ Tát, chư Thánh Tăng, chư Hộ pháp Thiện thần chứng giám lòng thành của con. Nguyện cầu cho gia đình con được bình an, sức khỏe dồi dào, công việc thuận lợi, mọi sự hanh thông. Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

Lưu ý: Trước khi thực hiện nghi lễ, du khách nên chuẩn bị lễ vật trang nghiêm, mặc trang phục lịch sự và giữ thái độ tôn kính khi vào chùa. Việc thành tâm và đúng mực trong nghi thức sẽ giúp mang lại sự bình an và may mắn cho bản thân và gia đình.

Khi đến chùa Phù Dung để cầu duyên, du khách thường thực hiện nghi lễ dâng hương tại ban Tam Bảo, thể hiện lòng thành kính và mong muốn tìm được mối lương duyên tốt đẹp. Dưới đây là mẫu văn khấn phổ biến được sử dụng trong nghi thức này:

Nam mô A Di Đà Phật! (đọc 3 lần) Con kính lạy Đức Ngọc Hoàng Thượng Đế, Con kính lạy Đức Cửu Trùng Thanh Vân Lục Cung Công Chúa, Con kính lạy Đức Thiên Tiên Quỳnh Hoa Mẫu Liễu Hạnh, Con kính lạy Đức Đệ Nhị Bà Chúa Sơn Lâm Mẫu Thượng Ngàn, Con kính lạy Đức Đệ Tam Mẫu Thoải. Hôm nay, ngày... tháng... năm... (Âm lịch), Tín chủ con là... (họ và tên), Hiện cư ngụ tại... (địa chỉ). Hôm nay, con nhất tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, thành kính dâng lên Tam Bảo. Cúi mong Đức Quan Thế Âm Bồ Tát từ bi lắng nghe lời nguyện ước, dẫn đường chỉ lối để con sớm gặp được người hữu duyên, tâm đầu ý hợp, cùng nhau xây dựng hạnh phúc lâu dài. Nếu còn điều gì thiếu sót, cúi mong Chư Phật, Chư Bồ Tát rộng lòng chứng giám và gia hộ. Nam mô A Di Đà Phật! (đọc 3 lần)

Lưu ý: Trước khi thực hiện nghi lễ, du khách nên chuẩn bị lễ vật trang nghiêm, mặc trang phục lịch sự và giữ thái độ tôn kính khi vào chùa. Việc thành tâm và đúng mực trong nghi thức sẽ giúp mang lại sự bình an và may mắn cho bản thân và gia đình.

Khi đến chùa Phù Dung để cầu siêu cho người đã khuất, du khách thường thực hiện nghi lễ dâng hương tại ban Tam Bảo, thể hiện lòng thành kính và mong muốn người đã khuất được siêu thoát. Dưới đây là mẫu văn khấn phổ biến được sử dụng trong nghi thức này:

Nam mô A Di Đà Phật! (đọc 3 lần) Con kính lạy Đức Ngọc Hoàng Thượng Đế, Con kính lạy Đức Cửu Trùng Thanh Vân Lục Cung Công Chúa, Con kính lạy Đức Thiên Tiên Quỳnh Hoa Mẫu Liễu Hạnh, Con kính lạy Đức Đệ Nhị Bà Chúa Sơn Lâm Mẫu Thượng Ngàn, Con kính lạy Đức Đệ Tam Mẫu Thoải. Hôm nay, ngày... tháng... năm... (Âm lịch), Tín chủ con là... (họ và tên), Hiện cư ngụ tại... (địa chỉ). Hôm nay, con nhất tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, thành kính dâng lên Tam Bảo. Cúi mong Đức Quan Thế Âm Bồ Tát từ bi lắng nghe lời nguyện ước, dẫn đường chỉ lối để người đã khuất được siêu thoát, vãng sanh về cõi an lành. Nếu còn điều gì thiếu sót, cúi mong Chư Phật, Chư Bồ Tát rộng lòng chứng giám và gia hộ. Nam mô A Di Đà Phật! (đọc 3 lần)

Lưu ý: Trước khi thực hiện nghi lễ, du khách nên chuẩn bị lễ vật trang nghiêm, mặc trang phục lịch sự và giữ thái độ tôn kính khi vào chùa. Việc thành tâm và đúng mực trong nghi thức sẽ giúp mang lại sự bình an và may mắn cho bản thân và gia đình.

Khi đến chùa Phù Dung để cầu tài lộc và may mắn, du khách thường thực hiện nghi lễ dâng hương tại ban Tam Bảo, thể hiện lòng thành kính và mong muốn được phù hộ. Dưới đây là mẫu văn khấn phổ biến được sử dụng trong nghi thức này:

Nam mô A Di Đà Phật! (đọc 3 lần) Con xin thành tâm cúi lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật cùng Chư Phật mười phương. Hôm nay là ngày........ tháng........ năm........ Tín chủ con tên đầy đủ là........... Ngụ tại......... Cùng toàn thể gia đình thành tâm trước Đại Hùng Bảo Điện, nơi Chùa........ dâng nén tâm hương, dốc lòng xin kính lạy: Đức Phật Thích Ca, Mười phương chư Phật, Đức Phật Di Đà, Quan Âm Đại Sĩ, Vô thượng Phật pháp và Thánh hiền Tăng. Đặng mà cứu độ cho tất cả các bậc Tôn trưởng Cha mẹ, anh em, thân bằng quyến thuộc dòng họ, cùng cả chúng sinh đều thành Phật đạo. Tâm nguyện lòng thành, thành tâm kính bái thỉnh cúi xin chứng giám. Nam mô A Di Đà Phật! (đọc 3 lần)

Lưu ý: Trước khi thực hiện nghi lễ, du khách nên chuẩn bị lễ vật trang nghiêm, mặc trang phục lịch sự và giữ thái độ tôn kính khi vào chùa. Việc thành tâm và đúng mực trong nghi thức sẽ giúp mang lại sự bình an và may mắn cho bản thân và gia đình.

Khi đến chùa Phù Dung để tạ lễ sau khi ước nguyện đã thành, du khách thường thực hiện nghi lễ dâng hương tại ban Tam Bảo, thể hiện lòng thành kính và biết ơn. Dưới đây là mẫu văn khấn phổ biến được sử dụng trong nghi thức này:

Nam mô A Di Đà Phật! (đọc 3 lần) Con kính lạy Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, Con kính lạy Đức Phật A Di Đà, Con kính lạy Đức Quán Thế Âm Bồ Tát, Con kính lạy Đức Địa Tạng Vương Bồ Tát, Con kính lạy Đức Thánh Mẫu Liễu Hạnh, Con kính lạy Đức Thành Hoàng Bổn Cảnh. Hôm nay, ngày... tháng... năm... (Âm lịch), Tín chủ con là... (họ và tên), Hiện cư ngụ tại... (địa chỉ). Nhân ngày lành tháng tốt, con thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, thành kính dâng lên Tam Bảo. Cúi mong Chư Phật, Chư Bồ Tát từ bi lắng nghe lời nguyện ước, phù hộ cho gia đình con được bình an, sức khỏe dồi dào, công việc thuận lợi, tài lộc vẹn toàn. Nếu còn điều gì thiếu sót, cúi mong Chư Phật, Chư Bồ Tát rộng lòng chứng giám và gia hộ. Nam mô A Di Đà Phật! (đọc 3 lần)

Lưu ý: Trước khi thực hiện nghi lễ, du khách nên chuẩn bị lễ vật trang nghiêm, mặc trang phục lịch sự và giữ thái độ tôn kính khi vào chùa. Việc thành tâm và đúng mực trong nghi thức sẽ giúp mang lại sự bình an và may mắn cho bản thân và gia đình.