Amoniac: Hiểu về công thức, tính chất, và tác động đến chất lượng nước

Amoniac, một chất khí quen thuộc, được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu về tính chất độc hại mà chất khí này có thể gây ra cho sức khỏe. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu về công thức, tính chất, và tác động của amoniac đến chất lượng nước.

Có thể bạn quan tâm

Công thức hóa học của amoniac

Amoniac có công thức hóa học là NH3, là một hợp chất hữu cơ. Nó thường tồn tại dưới dạng khí, nhẹ hơn không khí, nên có khả năng khuếch tán nhanh chóng. Mùi của amoniac tương tự như mùi mồ hôi hoặc nước tiểu, cũng giống như một số loại phô mai khác.

Bạn đang xem: Amoniac: Hiểu về công thức, tính chất, và tác động đến chất lượng nước

Tính chất hóa học

Amoniac có tính bazo, làm quỳ hóa xanh và dung dịch phenolphthalein không màu chuyển sang màu hồng.
Amoniac có tính khử nhưng dễ bị phân hủy bởi nhiệt độ, và có khả năng tan trong nước.
Amoniac có khả năng kết hợp với ion kim loại để tạo thành phức chất, và cũng có khả năng tác dụng với nước để tạo thành muối amoni.

Công thức amoniac

Nguồn gốc amoniac

Amoniac tồn tại trong đất, không khí và nước. Một lượng nhỏ amoniac được sinh ra trong thận của con người, và đây chính là nguyên nhân khiến nước tiểu có mùi đặc trưng. Ngoài ra, amoniac còn được hình thành từ sự phân hủy của xác, chất thải động thực vật dưới tác động của vi sinh vật. Amoniac chiếm hơn 2/3 tổng lượng amoniac trong môi trường. Ngoài ra, amoniac còn có thể được tạo ra trong tự nhiên từ phản ứng giữa nito và không khí, tuy nhiên, sản phẩm amoniac của quá trình này thường không tồn tại lâu trong môi trường và không tích lũy sinh học.

Ứng dụng của amoniac

Sản xuất phân bón

Hơn 80% lượng amoniac dùng để sản xuất phân bón, vì nó chứa nito – chất đạm cần thiết cho cây trồng.

Sản phẩm tẩy rửa

Amoniac được sử dụng trong sản xuất các sản phẩm làm sạch thủy tinh, đồ sứ, thép không gỉ, lò nướng và làm sạch bụi bặm. Ngoài ra, amoniac còn được ứng dụng trong bảo quản thực phẩm, ngành dệt may, loại bỏ các chất Nox, Sox trong khí thải do đốt nguyên liệu hóa thạch, chế biến gỗ, và cải thiện màu sắc của nhiều sản phẩm khác.

Những cảnh báo về amoniac

Amoniac có thể tồn tại trong môi trường không khí, nước và đất. Khi tiếp xúc với da, mắt, hoặc hô hấp, amoniac tương tác với độ ẩm và tạo thành amoni hydroxit (NH4OH), gây hoại tử mô thông qua phá vỡ màng tế bào, làm hỏng tế bào. Người tiếp xúc có thể gặp khó chịu ở da, mắt, cổ họng và phổi, và có thể bị bỏng nếu tiếp xúc với nồng độ cao.

Ngoài ra, amoniac còn là một sản phẩm thải, được chuyển hóa thành ure và glutamine trong gan. Nhưng nếu có lỗi xảy ra, khí amoniac có thể tích tụ trong não gây tổn thương cho não và gan.

Ô nhiễm không khí

Trong quá khứ, ô nhiễm không khí trong các khu vực chăn nuôi đã diễn ra do việc sinh hoạt thả rộng của gia súc. Hiện nay, nhờ ý thức của người dân và sự áp dụng các mô hình chăn nuôi hiện đại, tình trạng ô nhiễm này đã giảm đi đáng kể.

Tuy nhiên, trong quá trình sản xuất, nếu amoniac không được nén ở dạng lỏng mà tiếp xúc với không khí, nồng độ khí amoniac có thể tăng lên đáng kể và gây nguy hiểm cho sức khỏe, từ tình trạng nhiễm độc nhẹ đến nhiễm độc nặng và nguy hiểm. Việc tiếp xúc với amoniac có thể gây kích ứng mắt, da, hô hấp, thậm chí là gây hôn mê.

Ô nhiễm nguồn nước

Amoniac không tồn tại nguyên trong nước, mà thường chuyển hóa thành nitrite. Nitrite tác động đến enzim trong thịt và cản trở quá trình chuyển màu của thịt, làm cho thịt đun kỹ vẫn có màu như thịt sống. Ngoài ra, nồng độ amoniac trên 20mg/l trong nước sẽ gây mùi khai khó chịu cho nước sinh hoạt.

Ô nhiễm nước với amoniac từ chất thải động vật không gây tác động tức thì, nhưng theo thời gian, amoniac có thể chuyển hóa thành các chất gây ung thư và các bệnh nguy hiểm khác. Amoniac dễ tạo thành nitrat (NO2-) và nitrit (NO3-) trong cơ thể động vật, và các chất này có thể biến thành chất tiền ung thư. Đôi khi, nhiễm amoniac có thể gây nhiều nguy hiểm hơn so với nhiễm arsenic, vì chất mới tạo thành rất độc hại và khó xử lý.

Có nhiều phương pháp được sử dụng để khử amoniac trong nước sinh hoạt như phương pháp clo hóa, làm thoáng, trao đổi ion, và phương pháp sinh học. Tuy nhiên, đối với hộ gia đình, hệ thống lọc nước là lựa chọn tối ưu hơn vì có thể loại bỏ amoniac cũng như các tác nhân ô nhiễm khác như fluoride, chì, selen, đồng thời đảm bảo chất lượng nước sạch.

⇒ Đọc thêm: