Thế hệ bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi rượu vì ‘nam vô tửu như kỳ vô phong’

Khi mà một ngày, làng tôi mất đi hai người đàn ông trong độ tuổi lao động vì rượu, nỗi đau dường như trở nên quá lớn. Tại một làng trung du miền Bắc, một số thanh niên đã được gọi là “thằng nát rượu”. Tình trạng bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi rượu gây ra nhiều bi kịch như tai nạn giao thông, mất sức lao động, xung đột hàng xóm và gia đình tan nát.

Theo đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam, việc sử dụng rượu bia ở nam giới đã tăng từ 70% lên 80,6% trong vòng 5 năm, và ở nữ giới cũng tăng từ 6% lên gần 12%. Mức tiêu thụ rượu, bia cũng đã tăng từ 3,8 lít cồn nguyên chất bình quân đầu người vào năm 2010 lên 8,3 lít vào năm 2016.

Lễ hội, cưới hỏi, đám ma và các sự kiện xã hội khác tại nhiều vùng quê ở Việt Nam thường đi kèm với việc sử dụng lượng lớn rượu, bia. Hậu quả của đó là tình trạng say xỉn, cãi vã, đánh nhau và thậm chí giết người.

Nhiều gia đình đã để thiết bị lưu trữ sách trở nên ít ỏi, nhưng không thể thiếu tủ đựng rượu. Gia chủ thường tự hào và tường thuật về những loại rượu có trong nhà, kể về thời gian ủ rượu, cách ủ rượu với cây gì hoặc con gì. Nếu có một vài chai rượu ngoại, họ cũng sẵn lòng cho biết đó là loại rượu nào, nhập khẩu từ đâu và tuổi rượu bao nhiêu năm…

Nghiện rượu và bia là một trạng thái phụ thuộc vào chất uống có cồn, với những biểu hiện như thèm uống thường xuyên, lượng uống tăng dần theo thời gian và không thể kiểm soát hoặc từ bỏ cồn. Là một bác sĩ chuyên điều trị, tôi rất lo ngại về tình trạng sử dụng rượu, bia không cẩn thận, đây là một thói quen nguy hại và khó bỏ. Ban đầu, mọi người uống vì vui buồn, và cũng có thể bị khuyến khích hoặc ép uống từ người khác. Việc tiếp xúc thường xuyên với rượu khiến con người dần trở nên thích uống và uống thường xuyên hơn với lượng cồn tăng dần.

Tôi cho rằng, nguồn cung rượu, bia ở Việt Nam hiện nay quá dồi dào. Khác với nhiều nước châu Á khác, rượu, bia luôn dễ dàng tiếp cận và có sẵn ở mọi nơi ở Việt Nam. Dù là ở thành phố hay ở những vùng quê xa xôi, cả rượu tự nhiên và rượu công nghiệp đều được bày bán với giá rẻ và hầu như mọi gia đình đều có khả năng mua được chúng.

Tuy nhiên, các quy định về kinh doanh, buôn bán và sử dụng rượu, bia không được tuân thủ đầy đủ. Ví dụ, quy định cấm bán rượu, bia cho người dưới 18 tuổi, nhưng không nhiều người bán rượu, bia kiểm tra tuổi của khách hàng. Cũng không nhiều trường hợp vi phạm quy định này bị xử lý.

Một nguyên nhân khác là từ bên trong mỗi người. Ngày nay, nhiều người tập trung vào việc theo đuổi thành công vật chất như tiền bạc, danh vọng, địa vị mà ít quan tâm đến sự phát triển nội tâm. Khi gặp khó khăn trong cuộc sống, nội tâm yếu đuối đẩy con người tới việc sử dụng rượu, bia để trốn tránh sự thực tại.

Việt Nam đã có các luật và quy định phòng chống tác hại của rượu bia. Nghị định 100/2019 có tác động tích cực và giảm tác động của rượu, bia, đặc biệt là đối với cộng đồng tài xế. Tuy nhiên, tình trạng nghiện rượu trong cộng đồng vẫn không giảm, đặc biệt là ở các vùng nông thôn phía Bắc và miền Tây Nam bộ. Theo tôi, Nhà nước có thể tăng thuế đối với sản xuất và kinh doanh rượu, bia; tăng quản lý các cơ sở sản xuất rượu, bia thủ công để hạn chế nguồn cung.

Tôi cũng cho rằng vai trò của chính quyền địa phương rất quan trọng. Các hương ước, quy ước của làng xã, tổ dân phố và thôn bản có thể khuyến khích mọi người thay đổi thói quen, và thậm chí hạn chế hoặc không uống rượu, bia tại các sự kiện như đám cưới, đám tang hay lễ hội trên địa bàn. Khi các thành viên trong gia đình và xóm làng nhắc nhở lẫn nhau, việc giảm lượng tiêu thụ rượu, bia sẽ mang lại hiệu quả. Thay đổi thói quen của người dân phải bắt đầu từ bên trong.

Cùng với đó, giáo dục trong gia đình và nhà trường sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển thói quen lành mạnh như vận động, làm vườn, văn hóa và nghệ thuật, đọc sách… Điều này sẽ cùng nhau cải thiện nhận thức cộng đồng. Đã có nhiều trường hợp người trẻ được dạy rằng “uống nhiều hơn người khác là giỏi” và “đàn ông thật thì phải uống”. Do đó, bất kỳ cơ hội nào, họ đã mời hoặc ép người khác uống “hết cỡ”.

Khi mọi người, bắt đầu từ trẻ em hiểu rằng uống nhiều rượu, bia không phải là dấu hiệu của sự mạnh mẽ mà lại là điều đáng trách, chắc chắn họ sẽ không tin vào quan điểm tồi lỗi rằng “nam vô tửu như kỳ vô phong”.

Bác sĩ Nguyễn Anh Tú

FEATURED TOPIC